Félagsbréf - 01.08.1961, Blaðsíða 46

44
FÉLAGSBRÉF
í laginu öllu: lítil tvíund upp 11, niður 14 sinnum alls,
stór tvíund upp 8, niður 9 sinnum alls,
lítil þríund upp 4, niður 4 sinnum alls,
stór þríund upp 4, niður 2 sinnum alls.
Samkvæmt þessu virðist höfundi liggja hið lmígandi hálfa tónbil á hjarta
og þar næst stígandi hálftónbilið.
Við sáum áður, að stór-form lagsins var hi8 sama og smá-form hending-
anna, A Ai, eða tvískipt. Búast má því við, að a.m.k. undirmeðvitund höf-
undarins hafi beitt sömu brögðum við rök laglínunnar. Frá fyrsta til síð-
asta tóns hendingarinnar er hrein ferund, (sjá hornklofa 1 í fjórða dæmi)-
Fyrsta orð fyrsta versins nær yfir fjóra fyrstu tónana, og í þriðja takti skipt-
ir um orð og myndast því áherzla: /4fmáttugur G«ð allra... . o.s.frv. Frá
fyrstu áherzlu til annarrar er lítil þríund (hornkl. 2). Má nú sýna með
hornklofum hverju máli litla þríundin skiptir í þessari hendingu (sjá
fimmta dæmi).
Sjáum við nú, að litla þríundin er marg ofin inn í hendinguna ög öll hin
tónbilin virðast einhvers konar afleiðing þess vefnaðar. Fleiri dæmi benda
á hið sama. önnur hending 5.—8. taktur (dæmi 6), þriðja hending 9.—-12-
taktur (dæmi 7a), fjórða hending 13.—16. taktur (dæmi 8). Takið eftir
því, að í lokahendingu hlutans myndast stígandi stór tvíund frá upphafi
til enda, sem hjálpar til að ljúka á fullkominn hátt hendingarunu, er hófst
með stígandi stórri tvíund (1. taktur). Þar að auki er þetta eina hendingar-
niðurlagið mvndað af hnígandi stórri tvíund (dæmi 8b).
Fimmta, sjötta og sjöunda hendingin er sú sama og sú fyrsta, önnur og
þriðja. Hin áttunda er örlítið frábrugðin þeirri fjórðu (dæmi 9).
Niðurlag hendinganna er:
h'til tvíund hnígandi alls 6 sinnum,
lítil tvíund stígandi alls einu sinni,
stór tvíund hnígandi alls einu sinni, og á þeim tónum sem sýnt er i
tíunda dæmi.
Ambitus, eða svið lagsins er lítil sexund (bé til ges), viðsnúin stór þríund.
Frá upphafstóni (cé) til lokatónsins (es) er lítil þríund.
Að fengnum þessum staðreyndum í lagbyggingunni mundi ég segja, að
aðal-undirstaðan væri litlu þríundirnar (er hér dæmi um hermilist eða hug-
takatúlkun?). Þær eru ofnar á þann hátt, að önnur tónbil öðlast mikilvæg8