Fréttablaðið - 20.10.2016, Side 12

✿ Lóðrétt samþættar útgerðir greiða mun lægra verð fyrir fisk en tíðkast á markaði
Þannig
hækkaði verð
og skortur
á hráefni
myndaðist
fyrir aðrar
vinnslur.
Lóðrétt
samþættar
útgerðir fóru
á síðustu
misserum að
kaupa meiri
fisk af markaði.
Útgerðarskip Sjálfstætt skip
Útgerðarvinnsla Vinnsla án útgerðar
Fiskmarkaður
Lóðrétt samþætt útgerð Vinnsla án útgerðar
Fiskurinn er hjá
sama fyrirtæki
frá veiðum til
sölu. Einungis lítill
hluti afla fer á
fiskmarkað.
Vinnslan kaupir fiskinn af
skipum útgerðar sinnar á
skiptaverði Verðlagsstofu.
Fiskurinn á markaði er seldur á
markaðsverði þar sem framboð
og eftirspurn ráða verði.
Verðið á markaði
er hærra en í
beinni sölu,
því fá sjómenn
meira fyrir kílóið
en vinnslur án
útgerðar þurfa að
borga meira og
hafa aðgang að
minna hráefni.
Vinnslur án útgerðar
vilja að allur fiskur sé
seldur á markaðsverði,
í samræmi við tillögur
Samkeppniseftirlitsins
frá 2012, til að jafna
samkeppnisstöðu.
Sjávarútvegur Sjómenn á skipum
útgerðarfélaga sem reka eigin fisk-
vinnslu fá um fimmtíu prósent lægra
verð fyrir fisk sinn en gengur og gerist
á frjálsum fiskmörkuðum. Þess lags
útgerðir, svokallaðar lóðrétt sam-
þættar útgerðir, borga skiptaverð sem
útgefið er af Verðlagsstofu skiptaverðs
samkvæmt kjarasamningum útgerð-
arfélaga við sjómenn.
Mikil búbót væri fyrir sjómenn
þeirra útgerða ef þeir fengju markaðs-
verð greitt fyrir fiskinn. Þetta segir
Valmundur Valmundsson, formaður
Landssambands sjómanna. „Þetta er
svolítið flókið en kjarni málsins er
sá að okkur finnst of mikill munur á
markaðsverðinu og verði sem skyldir
aðilar fá að kaupa fiskinn á,“ segir
Valmundur. Nýr kjarasamningur er í
vinnslu. Vegna þess hve illa viðræður
ganga hyggjast sjómenn fara í verk-
fall þann 10. nóvember ef ekki næst
að semja fyrir þann tíma.
Tvöföld verðmyndun
„Það er tvöfalt kerfi á fiskverðmynd-
un í gangi. Það er er selt á fiskmarkaði
fyrir markaðsverð og svo er verð sem
er ákveðið milli skyldra aðila þegar
menn eru að kaupa af eigin útgerð,“
segir Valmundur. Verðið segir hann
ákveðið af nefnd sjómanna og
útvegsmanna eftir ákveðnum for-
sendum. Kerfið hafi verið dæmt á
sjómenn árið 2001 í gerðardómi og
unnið sé eftir því enn þann dag í dag.
Afraksturinn segir hann vera að verð
á fiskmarkaði sé að jafnaði um þrjátíu
prósentum hærra en í beinum við-
skiptum. „Það sem við erum að fara
fram á er að allur fiskur verði verð-
myndaður á fiskmarkaði þannig að
rétt verð fáist á fisk,“ segir Valmundur.
Undir þetta tekur Jón Steinn Elías-
son, formaður Samtaka fiskfram-
leiðenda og útflytjenda (SFÚ). Í þeim
samtökum eru fiskvinnslur sem ekki
reka eigin útgerð og kaupa því sinn
fisk af fiskmarkaði á hærra verði.
„Málið er það að ég held við verðum
að gera það. Ef við ætlum að hafa sátt
um þetta og ef við ætlum að hafa eitt-
hvert vit í þessu getum við ekki verið
með margfalda verðmyndun í land-
inu okkar,“ segir Jón Steinn.
Hann segir ekki ganga upp að tveir
sjómenn, sem veiði á sömu slóðum,
fái misjöfn laun einfaldlega vegna
þess að annar þeirra selji fiskinn á
markaði og hinn beint til vinnslu
útgerðarinnar. „Þetta er eintóm
steypa og ég er undrandi á hvað sjó-
mannasamtökin hafa verið róleg og
þessi hagsmunasamtök hafa leyft
þessu að ganga lengi.“
Gagnrýnir í garð stjórnvalda
„Stjórnvöld bregðast ekkert við þessu.
Þetta eru gullkálfarnir þeirra sem þeir
vinna fyrir. Þeir fara ekkert á móti
þessum mönnum, allavega ekki þeir
stjórnmálamenn sem hafa verið að
stjórna landinu okkar,“ segir Jón
Steinn.
Fréttablaðið greindi frá því í síð-
ustu viku að Samfylkingin, Björt fram-
tíð, Píratar, Viðreisn og Vinstri græn
væru hlynnt eða opin fyrir því að taka
upp markaðsverð sem skiptaverð
alls fisks. Því hafna Sjálfstæðis- og
Framsóknarflokkur. Þetta kom fram
á fundi SFÚ með frambjóðendum.
Páll Magnússon, fulltrúi Sjálfstæðis-
flokks, og Sigurður Ingi Jóhannsson,
forsætisráðherra og fulltrúi Fram-
sóknarflokks, sögðust þá ekki vilja
hrófla við kerfinu í ljósi arðsemi þess.
Sjómenn og vinnslur vilja markaðsverð
Formaður Landssambands sjómanna vill að sjómenn útgerða sem reka eigin fiskvinnslu fái markaðsverð greitt fyrir aflann. Þeir fá
nú greitt allt að helmingi lægra verð. Formaður SFÚ segir núverandi fyrirkomulag sovéskan búskap og að það gangi ekki upp.
Jón Steinn segist jafnframt ekki
skilja hvers vegna stór og öflug
útgerðarfélög hræðist fyrirtæki innan
SFÚ. „Af hverju geta þau ekki verið í
eðlilegri samkeppni? Af hverju þurfa
þau að vera með eitthvert forskot
á okkur? Eru þeir með svona léleg
fyrirtæki? Eru þau svona illa skipu-
lögð? Það er eitthvað mjög skrítið við
þetta,“ segir hann.
„Málið er það að við erum í bull-
andi samkeppni við þessa aðila þar
sem við erum allir að framleiða inn
á svipaða markaði. Þessir aðilar hafa
algjört forskot á okkur og eru einnig
með undirboð og annað. Þetta eru
gríðarlega slæmar aðstæður sem við
höfum þurft að lifa við.“
Þá vísar Jón Steinn til álits Sam-
keppniseftirlitsins frá árinu 2012 um
að fyrirkomulag skiptaverðs væri
hindrandi fyrir frjálsa samkeppni. Þeir
þrír sem hafa gegnt embætti sjávar-
útvegsráðherra frá því Samkeppnis-
eftirlitið beindi því áliti til ráðherra
hafa ekkert aðhafst í málinu. „Það er
svolítið slappt fyrir Samkeppniseftir-
litið að hafa ekki getað tekið á þessu
máli eins og það hefur gert með annan
rekstur,“ segir Jón Steinn.
Skortur á markaði
Þeir Jón Steinn og Valmundur
segja báðir að of lítill hluti afla
fari á markað. „Það er ekki nógu
mikið magn inni á fiskmörkuðum
til að við getum vigtað rétt verð.
Núna eru innan við tíu prósent af
slægðum þorski sem fara á markað
en hann vegur samt fimmtán pró-
sent í ákvörðun okkar um fiskverð
til skyldra aðila,“ segir Valmundur.
Jón Steinn segir lausnina þá að
allur fiskur eigi að fara á markað:
„Það ætti allur fiskur að fara á mark-
að og þær útgerðir sem ekki myndu
setja fisk sinn á markað ættu að
þurfa að gera upp á markaðsverði.
Það er það eina rétta í þessu. Það
myndi leysa svo mörg mál, margar
deilur.“
Hann segir allt vera tengt mark-
aði núorðið. Það að verð séu til-
búin á skrifstofu með samþykki
ríkisins ætti ekki að líðast. „Svona
sovéskur búskapur á að heyra sög-
unni til,“ segir Jón Steinn Elíasson,
formaður SFÚ.
mynd sem þú mátt ekki missa af
- v a r i e t y- E n t e r t a i n m e n t w e e k l y
“emily blunt gives rachel
multiple dimensions”“solid thriller” “superb job”
“the girl on the train is
sexy and brutal”“emily blunt is perfect”
“vivid performances
from the cast”
Morgunverðarfundur um mataraðstoð
á morgun, föstudag kl. 8:30 á Grand Hótel.
Uppl. og skráning á Facebooksíðu EAPN á Íslandi.
EUROPEAN ANTI
POVERTY NETVORK
EAPN ÍSLAND
European Anti Poverty Network, Ísland
PEOPLE EXPERIENCING
POVERTY
PEPP ÍSLAND
kostar samfélagið meira
að viðhalda en að leysa!
Fátækt
Þórgnýr Einar
Albertsson
thorgnyr@frettabladid.is
Stjórnvöld bregðast
ekkert við þessu.
Þetta eru gullkálf-
arnir þeirra
sem þeir
vinna fyrir.
Jón Steinn Elíasson,
formaður SFÚ
Það sem við erum
að fara fram á er að
allur fiskur verði verðmynd-
aður á fiskmarkaði þannig
rétt verð fáist á
fiski.
Valmundur Val-
mundsson, for-
maður Landssam-
bands sjómanna
2 0 . o k t ó b e r 2 0 1 6 F I M M t u D a g u r12 F r é t t I r ∙ F r é t t a b L a ð I ð
2
0
-1
0
-2
0
1
6

0
4
:2
1
F
B
0
6
4
s
_
P
0
6
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
5
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
0
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
1
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
B
0
0
-8
0
0
0
1
B
0
0
-7
E
C
4
1
B
0
0
-7
D
8
8
1
B
0
0
-7
C
4
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
5
A

F
B
0
6
4
s
_
1
9
_
1
0
_
2
0
1
C
M
Y
K