Fréttablaðið - 20.10.2016, Qupperneq 16

Frá degi til dags
Útgáfufélag: 365 miðlar ehf. Stjórnarformaður: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir forStjóri: Sævar Freyr Þráinsson Útgefandi og aðalritStjóri: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
aðStoðarritStjórar: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is, Hrund Þórsdóttir hrund@stod2.is, Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSn 1670-3871
fréttaBlaðið Skaftahlíð 24, 105 reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is ÞróunarStjóri: Tinni Sveinsson tinni@365.is helgarBlað: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is menning: Magnús Guðmundsson
magnus@frettabladid.is lífið: Sara McMahon sara@frettabladid.is ljóSmyndir: Vilhelm Gunnarsson villi@365.is framleiðSluStjóri: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚtlitShönnun: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
Halldór
Þorbjörn
Þórðarson
thorbjorn@frettabladid.is
Þar sem ég býst ekki við að formaður Alþýðufylk-ingarinnar, Þorvaldur Þorvaldsson, lesi Morgun-blaðið, sbr. grein mína þar 17. október sl. um inneign
ríkis og sveitarfélaga hjá lífeyrissjóðunum, leyfi ég mér
að útskýra þetta nánar fyrir lesendum og Þorvaldi, sem
sagði: „Skatturinn var aldrei borgaður. Hann varð eftir
hjá sjóðsfélögunum vegna frádráttar frá skattstofni. Þessir
peningar eru peningarnir sem fólkið hélt eftir og er búið að
eyða fyrir löngu síðan.“ Annaðhvort er svona framsetning
skilningsleysi eða lýðskrum.
Árið 1969 var komið á 12% skylduframlagi af launum
á greiðslu til lífeyrissjóða frá launþegum og atvinnu-
rekendum. Fram til 1988 var greiddur skattur til ríkis og
sveitarfélaga af þessu framlagi. Það ár var lögum breytt í þá
veru að iðgjaldið var undanþegið skatti, en greiðsla sem
samsvaraði skatti af iðgjaldinu var innt af hendi til lífeyris-
sjóðanna. Launþeginn skyldi því greiða skatt af útgreiðslu
lífeyris frá lífeyrissjóði þegar hann fengi greiðsluna. Með
þessari breytingu eru margir lífeyrisþegar í dag að greiða
skatt í annað sinn af sama gjaldstofni, sem er ólöglegt.
Inneign lífeyrissjóða í dag er a.m.k. 3.500 milljarðar,
þannig að ríkissjóður á í ógreiddum skatti hjá lífeyris-
sjóðunum að lágmarki 800 milljarða og sveitarfélög 130
milljarða. Útreikning má sjá á flokkurfolksins.is. Um leið
og þessir fjármunir væru innkallaðir, myndu lífeyrissjóðir
greiða út hlut lífeyrisþega án skatts. Í framhaldi myndu
launþegar og atvinnurekendur greiða skatt til ríkis og
sveitarfélaga af framlagi sínu til lífeyrissjóða og myndi
muna verulega um þá fjármuni til ríkisjóðs. Flokkur
fólksins vill breyta þessu, spara rekstur á um 30 lífeyris-
sjóðum sem kostar í dag 10 milljarða á ári, með því að
stofna einn deildaskiptan sjóð, tengdan almannatrygg-
ingum, sem tryggi lágmarks framfærslu og einnig hlutfalls-
legan eignarétt þeirra einstaklinga, sem í hann hafa greitt.
Þetta er ekki tillaga um ölmusu til að vinna hylli fjöldans
með rangfærslu, eins og Þorvaldur sagði í lýðskrumi eða af
skilningsleysi. Þetta er tillaga um fjármögnun til að rétta
við öll stoðkerfi þjóðarinnar sem eru að hruni komin, heil-
brigðiskerfið, menntakerfið, samgöngurnar, löggæsluna og
til að tryggja lágmarksframfærslu, hækkun á lægstu launum
og afnema verðtryggingu á neytendalánum, þannig að ungt
fólk geti eignast heimili.
Lýðskrumi svarað
Halldór
Gunnarsson
varaformaður
Flokks fólksins
og frambjóðandi
í Suðurkjördæmi
Með þessari
breytingu eru
margir
lífeyrisþegar
í dag að
greiða skatt í
annað sinn af
sama gjald-
stofni, sem er
ólöglegt.
LJÓSADAGAR
OPIÐ ALLA DAGA
við Fellsmúla | 108 Reykjavík
-50% -20%
kr.
LOFTLJÓS
Litir: Svart/grátt/hvítt
5.596
Áður: kr. 6.995
kr.
HANGANDI LJÓS
Litir: Gull/silfur
3.993
Áður: kr. 7.985
Nærri allt það fjármagn sem er í umferð í fjármálakerfinu eru peningar ein-hverra annarra en þeirra sem um þá sýsla. Ef við tökum Deutsche Bank sem dæmi þá eru aðeins þrjú prósent af fé bankans sem er undir áhættu
eigið fé, en 97 prósent í eigu lánveitenda eða sparifjár-
eigenda.
Ísland hefur á síðustu árum skorið sig úr með hærri
kröfum um eigið fé banka en þekkist annars staðar en
enn hefur ekki verið ráðist í breytingar sem aftengja
óábyrga áhættusækni í fjármálakerfinu og innleiða
ábyrgð þeirra sem sýsla með peninga annarra þótt átta
ár séu liðin frá bankahruninu.
Núverandi og síðasta ríkisstjórn hafa barið sér á
brjóst fyrir að hafa ráðist í endurbætur á fjármála-
kerfinu. Það var innistæðulítið sjálfshól því breytingar
sem hafa verið gerðar eiga sér flestar rætur í tilskip-
unum ESB og bera þess merki að verið sé að setja
plástra á núverandi kerfi fremur en að breyta því í
þágu almennings. Hér má nefna reglur um eigið fé,
laust fé, yfirtökureglur og stjórnarhætti fjármálafyrir-
tækja og tilskipanir ESB um lánshæfismatsfyrirtæki
og kröfur um afleiðuviðskipti utan markaða sem ekki
hafa verið innleiddar hér á landi enn þá. Engin þessara
breytinga tekur á rót vanda bankakerfisins. Engin
breyting hefur orðið á félagaformi fjármálafyrirtækja.
Engar breytingar hafa verið gerðar sem tengja áhættu
í bankarekstri við ábyrgð þeirra sem stjórna þeim líkt
og þekktist fyrir árið 1980. Þau félaga- og rekstrar-
form sem þekktust í banka- og fjármálastarfsemi um
og eftir miðbik síðustu aldar og fram á níunda áratug
hennar voru betur til þess fallin að styðja við hlutverk
bankanna sem þjónustufyrirtækja í þágu almennings,
einstaklinga og fyrirtækja í samfélaginu.
Hagfræðingurinn John Kay segir í bók sinni Other
People’s Money að flækjustigið í bankakerfi nútímans
hafi verið hannað og því stýrt fyrst og fremst til
að þjóna hagsmunum milligönguaðila á markaði,
fyrirtækjanna sjálfra, fremur en notendum fjármála-
þjónustu.
Það þarf að ráðast margþættar breytingar til að
draga úr áhættu í kerfinu en ein sú mikilvægasta er að
eyða þeirri hugmynd að bankarnir starfi undir óbeinni
ríkisábyrgð. Þá þarf að leggja niður hugtök eins og
„lánveitandi til þrautavara“ og koma fram við bankana
eins og hver önnur fyrirtæki. Þeir þurfa að standa á
eigin fótum og geta farið á hliðina án inngrips ríkisins.
Aðskilnaður milli viðskiptabanka og fjárfestingar-
banka ætti að vera forgangsmál en ef það gengur ekki
þarf að setja upp girðingar (e. ring fencing) utan um
innistæður og sparifé almennings í samræmi við til-
lögur í skýrslu Vickers í Bretlandi og Liikanen-skýrslu
ESB. Séu girðingarnar skilvirkar munu bankarnir
hugsanlega selja frá sér viðskiptabankastarfsemina án
inngrips ríkisvaldsins og aftengja þar með tengsl spari-
fjár almennings við áhættusækna starfsemi.
Núna þegar ríkissjóður á tvo af stóru viðskiptabönk-
unum þremur og hlut í þeim þriðja eru kjöraðstæður
til að innleiða varanlegar breytingar á bankakerfinu í
þágu almennings.
Annarra fé
Þá þarf að
leggja niður
hugtök eins
og „lánveit-
andi til
þrautavara“
og koma fram
við bankana
eins og hver
önnur fyrir-
tæki.
Farsi
Árið er 2008. Háttsettur embættis-
maður segir forsætisráðherra lýð-
veldisins að hægt sé, innan þeirrar
stofnunar sem hann er í forsvari
fyrir, að nurla saman hálfum
milljarði bandaríkjadala til þess
að redda einum einkareknum við-
skiptabanka í nokkra daga vegna
fjármálakreppu. Í sama símtali
segir embættismaðurinn við for-
sætisráðherra að verði lánið greitt
séu yfirgnæfandi líkur á því að
lánið tapist. Háttsetti embættis-
maðurinn ákvað að segja forsætis-
ráðherranum þetta í símtali sem
hann vissi að væri hljóðritað.
Útópía
Söguþráður sem þessi á auðvitað
aðeins heima í sögubókum og
fantasíum. Hér erum við að tala
um æðstu stjórnarmenn landsins
okkar í nærri tvo áratugi; ein-
staklinga sem töldu vald sitt
nánast fengið frá Guði almátt-
ugum. Að einstaklingar fari með
vald á þennan hátt, vald sem
fengið er frá þegnum þessa lands,
er auðvitað með ólíkindum.
Stutt í kosningar
Það er ekki að ástæðulausu
að fimmti hver kosningabæri
Íslendingurinn ætlar að kjósa
Pírata og aðeins helmingur ætlar
sér að kjósa fjórflokkinn til valda
eftir rúma viku. Þeir sem hafa
haft völdin í íslensku samfélagi
hafa farið illa með það og gróf-
lega misboðið almenningi.
sveinn@frettabladid.is
2 0 . o k t ó b e r 2 0 1 6 F I M M t U D A G U r16 s k o ð U n ∙ F r É t t A b L A ð I ð
SKOÐUN
2
0
-1
0
-2
0
1
6

0
4
:2
1
F
B
0
6
4
s
_
P
0
6
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
4
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
0
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
1
6
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
B
0
0
-5
8
8
0
1
B
0
0
-5
7
4
4
1
B
0
0
-5
6
0
8
1
B
0
0
-5
4
C
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
1
A

F
B
0
6
4
s
_
1
9
_
1
0
_
2
0
1
C
M
Y
K