Morgunblaðið - 19.09.2016, Blaðsíða 17

17
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 19. SEPTEMBER 2016
Friðarbogi í dimmu gljúfri Það sindrar á regnboga í úðanum frá fossinum Hverfanda þar sem hann hverfist af yfirfalli Kárahnjúkastíflu ofan í Dimmugljúfur á hálendinu norðan Vatnajökuls. Í
baksýn til hægri er Ytri-Kárahnjúkur og haustlitirnir sveipa umgjörð gljúfranna nýju litartrafi haustsins sem ásamt regnboganum og úða fossins mynda eilíft samspil náttúrunnar.
Sigurður Aðalsteinsson
Norðurskautsráðið var stofnað í Ottawa 19.
september 1996 í því skyni að efla samvinnu,
samhæfingu og samskipti um málefni norður-
slóða milli norðurskautsríkjanna, með virkri
þátttöku frumbyggjasamtaka á norðurslóðum
og annarra íbúa þar. Í dag fögnum við
tveggja áratuga samstarfi um norðurslóðir og
væntum friðar og stöðugleika á svæðinu til
langframa.
Síðustu tvo áratugi hefur samvinna um
málefni norðurslóða skilað góðum árangri,
allt frá brautryðjandi rannsóknum og
skýrslum til áætlana og verkefna sem hafa
orðið að veruleika og skilað mikilvægum og
hagnýtum niðurstöðum. Norðurskautsráðið
er einhuga í því að fást við það langtímaverk-
efni sem áhrif loftslagbreytinga á norður-
slóðum eru og viðurkennir nauðsyn þess að
grípa til bráðra aðgerða á heimsvísu á grund-
velli Parísarsamningsins frá 2015. Með vinnu
okkar er stefnt að bættum hag íbúa á norður-
slóðum, þ.á m. frumbyggja, að verndun um-
hverfisins og sjálfbærri þróun á gervöllu
svæðinu, auk varðveislu menningararfleifðar
og lífsviðurværis frumbyggja.
Samvinnan á norðurslóðum spannar alla
þætti lífs og starfsemi á svæðinu. Norður-
skautsráðið er í fararbroddi í þessari sam-
vinnu og er öflugasti vettvangur virkrar sam-
vinnu og samræmdra aðgerða á norður-
slóðum. Árangur Norðurskautsráðsins má
einnig rekja til virkrar þátttöku fulltrúa
frumbyggjasamtakanna.
Vísindarannsóknir á heimsmælikvarða
Norðurskautsráðið hefur verið í farar-
broddi í að leggja fram vísindalegar rann-
sóknir á heimsmælikvarða, fást við áhrif
hnattvæðingar og loftlagsbreytinga og greiða
fyrir lausnum þessara krefjandi verkefna með
samvinnu. Ráðið hefur lagt sitt af mörkum til
samþykktar bindandi reglna Alþjóðasiglinga-
málastofnunarinnar um smíði, búnað og
rekstur skipa (e. Polar code), Stokkhólms-
samningsins um þrávirk lífræn efni og Mini-
mata-samningsins um aðgerðir gegn losun
kvikasilfurs svo nokkuð sé nefnt.
Norðurskautsráðið hefur haft forystu um
mikilvæg sameiginleg verkefni, eins og
Rammaáætlun um samvinnu gegn olíu-
mengun frá olíuvinnslu og starfsemi á sjó á
hafsvæðum norðurskautsins, Umgjörð um
verndarsvæði í hafi á norðurslóðum, Aðgerð-
arramma vegna sóts og metans og Áætlun
um vöktun á líffræðilegum fjölbreytileika á
norðurslóðum, og vinnur nú að því að auka
andlega vellíðan alls staðar á norðurslóðum.
Nýtt verkfæri til stuðnings umhverfisvernd á
norðurslóðum, sem veitir fjárstuðning til
verkefna sem miða að því að draga úr meng-
un, var sett á stofn í júlí 2014.
Tveir lagalega bindandi samningar, sem
Norðurskautsráðið stóð að og gilda alls stað-
ar á norðurslóðum, eru til vitnis um mikils-
verða framþróun og hafa eflt samvinnu á
norðurslóðum. Hér er um að ræða Samning
um samstarf um leit og björgun á sjó og í
lofti á norðurslóðum og Samning um samstarf
um viðbúnað og viðbrögð gegn olíumengun
sjávar á norðurslóðum.
Öryggi og efnahagur á norðurslóðum
Norðurskautsráðið hefur greitt fyrir tilurð
nýs fyrirkomulags svæðisbundinnar sam-
vinnu og samskipta, eins og Háskóla norð-
urslóða, vöktunarkerfis fyrir norðurslóðir
(SAON), samstarfs strandgæslustofnana
norðurskautsríkjanna á sviði leitar og björg-
unar, Efnahagsráðs norðurslóða og vettvangs
fyrir eftirlitsaðila undan ströndum á norður-
slóðum.
Um leið og við göngumst við ábyrgð okkar
og forystuhlutverki við að tryggja umhverfis-
vernd og sjálfbæra þróun telja norðurskauts-
ríkin samvinnu undir forsjá Norðurskauts-
ráðsins vera gott tækifæri til þess að ýta
undir jákvætt framlag af hálfu áheyrnaraðila
og annarra áhugasamra hagsmunaaðila.
Á þessari tuttugu ára afmælishátíð Norður-
skautsráðsins áréttum við, norðurskautsríkin,
skuldbindingu okkar gagnvart undirstöðu-
atriðum Ottawa-yfirlýsingarinnar. Sú skuld-
binding felst í því að vinna saman og með
samtökum frumbyggja þegar krefjandi áskor-
anir og tækifæri blasa við. Það er staðföst
ætlun okkar að stuðla að velmegun, framþró-
un og sjálfbærni umhverfisins komandi kyn-
slóðum til hagsbóta.
Eftir John Kerry, Timo Soini, Lilju Al-
freðsdóttur, Stéphane Dion, Kristian
Jensen, Børge Brende, Sergey Lavrov
og Margot Wallström.
» Það er staðföst ætlun okkar
að stuðla að velmegun,
framþróun og sjálfbærni um-
hverfisins komandi kynslóðum
til hagsbóta. John Kerry er utanríkisráðherra Bandaríkja
Norður-Ameríku, Timo Soini er utanríkis-
ráðherra Finnlands, Lilja Alfreðsdóttir er utan-
ríkisráðherra Íslands, Stéphane Dion er utan-
ríkisráðherra Kanada, Kristian Jensen er
utanríkisráðherra Danmerkur, Børge Brende er
utanríkisráðherra Noregs, Sergey Lavrov er
utanríkisráðherra Rússneska sambandsríkisins
og Margot Wallström er utanríkisráðherra Sví-
þjóðar.
Norðurskautsráðið: Samvinna og friður
John Kerry Lilja Alfreðsdóttir Stéphane DionTimo Soini
Børge BrendeKristian Jensen Margot Wallström Sergey Lavrov