Dagblaðið Vísir - DV - 05.06.2015, Qupperneq 18

18 Fréttir Helgarblað 5.–8. júní 2015
„Ótrúlegt að vinna
öll þrjú málin“
B
laðakonan Erla Hlyns-
dóttir hafði aðeins starfað
á DV í tvo mánuði þegar
hún skrifaði grein í júlí
2007 sem leiddi til þess að
hún var ákærð fyrir meiðyrði. Tvær
ákærur bættust svo við og í öllum
tilvikum nema einu dæmdu ís-
lenskir dómstólar Erlu í óhag. Í eitt
skipti vann hún mál fyrir Héraðs-
dómi Reykjavíkur en Hæstiréttur
Íslands sneri ákvörðuninni. En Erla
neitaði að gefast upp og nú eftir átta
ár stendur hún uppi með pálmann
í höndunum. Þrisvar sinnum hefur
hún borið sigur úr býtum gegn ís-
lenska ríkinu fyrir Mannréttinda-
dómstóli Evrópu. Í öllum þremur
málunum var íslenska ríkið dæmt
brotlegt gegn 10. grein Mann-
réttindasáttmála Evrópu en sú
grein fjallar um tjáningarfrelsi.
„Þetta er ótrúlega góð tilfinning
og mikill léttir. Eins undarlega og
það hljómar þá er nánast skrítin til-
finning að vera ekki með dómsmál
í gangi einhvers staðar,“ segir Erla
og hlær. „Þetta síðasta mál fannst
mér borðleggjandi en samt leyfði
ég mér ekki að vera of bjartsýn. Mér
fannst eitthvað ótrúlegt við það að
vinna öll þrjú málin en svo varð það
niðurstaðan“, segir Erla og greini-
legt er að fargi er af henni létt.
Aðspurð hvaða skilaboð þessar
niðurstöður séu að senda íslensk-
um dómstólum segir Erla: „Þetta
er að senda íslenskum dómstólum
þau skilaboð að dómaframkvæmd-
in í meiðyrðamálum hefur verið „út
úr kú“. Það féll mikill fjöldi dóma
gegn blaðamönnum yfir ákveðið
tímabil og eftir því sem dómunum
fjölgaði þá sá fólk, sem var ósátt við
umfjöllun um sig, sér leik á borði
með því að fara með mál fyrir dóm-
stóla. Á tímabili gat fólk nánast gert
ráð fyrir því að blaðamaðurinn yrði
dæmdur ef það færi í mál.“ Erla
bendir á að í nokkrum íslensk-
um málum hafi dómar fallið
vegna „ósmekklegheita“.
„Það var reyndar ekki
svo í mínum málum
en þess voru dæmi
að dómar féllu af
því að dómn-
um fannst
eitthvað
ósmekk-
legt í um-
fjöllun-
inni.
Þetta
var
svo
tengt persónulegu mati dómara í
stað þess að vera háð lagabókstafn-
um.“
En hvert er álit hennar á ís-
lensku réttarkerfi og hverju hefur
baráttan skilað? „Ég neita því ekki
að á tímabili hrundi trú mín á ís-
lenskum dómstólum. Hins vegar
er mikilvægast að dómstólar dragi
lærdóm af þeim áfellisdómi sem
felst í niðurstöðum Mannréttinda-
dómstólsins og sem betur fer er ég
farin að sjá breytingar til hins betra.
Mín barátta virðist því ætla að leiða
af sér jákvæðar breytingar.“
Verjandi hennar í öll-
um málunum fyrir Mann-
réttindadómstólnum
var Gunnar Ingi Jó-
hannsson, hæsta-
réttarlögmaður
hjá Lögmönnum
Höfðabakka. Að
hans sögn er það
afar sjaldgæft að
einhver vinni
þrjú mál fyrir
dómstólnum,
í raun séu þau
tilvik teljandi á
fingrum annarr-
ar handar sem
er merkilegt í ljósi
þess að um 50.000
mál berast til dóms-
ins á hverju ári. Ferl-
ið hefur tekið langan
tíma en Gunnar Ingi
sendi kærurnar í öll-
um þremur málunum
út til Strassborgar á sama
tíma en niðurstöðurn-
ar berast 2012, 2014
og nú 2015. Gunnar
Ingi flutti einnig mál
Bjarkar Eiðsdóttur fjöl-
miðlakonu sem vann
sambærilegt mál gegn
íslenska ríkinu árið
2012. Málflutn-
ingurinn fer allur fram skriflega
þannig að Gunnar Ingi hefur ekki
fengið að stíga á svið í þessu höfuð-
vígi mannréttinda í Evrópu.
Átti upptökur í Strawberries-
málinu
Tvö mál, Byrgismálið og
Strawberries-málið, eiga það sam-
eiginlegt að Erla tók viðtal við
aðila sem
tengdust
því
og hafði beinar tilvitnanir eft-
ir viðmælendum í blaðagrein-
um um málið. Í Byrgismálinu sat
hún í dómsal þar sem viðmæl-
andi fullyrti að hún kannaðist ekki
við ummælin og Erla hafði ekki
gögn í höndunum til þess að sanna
mál sitt. „Þetta var bara tveim-
ur mánuðum eftir að ég byrjaði í
blaðamennsku og þá eyddi ég alltaf
upptökunum þegar ég var búin
fullvinna málið og greinin
birt, gjörsamlega bláeygð
fyrir mögulegri kæru.
Síðan þetta gerðist hef
ég hins vegar pass-
að mig gríðarlega
varðandi upp-
tökur viðtala
og því var
það mik-
ið áfall
þegar
ég
var
dæmd fyrir Strawberries-málið. Í
því máli var ég dæmd fyrir ummæli
sem ég hafði orðrétt eftir viðmæl-
anda og með fylgdi upptaka sem
staðfesti það. Samt dugði það ekki
til og svo langt gekk vitleysan að
mér var synjað um áfrýjunarleyfi til
Hæstaréttar Íslands,“ sagði Erla.
Þriðja málið, Kókaínsmyglararn-
ir, var hins vegar annars eðlis, en
þar var Erla dæmd ásamt ritstjóra
DV fyrir forsíðu blaðsins og að hafa
ekki sett nægan fyrirvara í fréttinni.
Erla stillti sjálf ekki upp forsíðunni
en fréttin var unnin upp úr ákæru
vegna máls sem var rekið fyrir
dómstólum gegn stefnanda. Mál
sem stefnandi var síðar dæmdur
saklaus í. n
n Alslemma í Strassborg n Áfellisdómur fyrir dómstóla n Dómaframkvæmd að breytast
Björn Þorfinnsson
bjornth@dv.is
15 sinnum dæmt Ísland
Frá árinu 1959–2015 hafa 15 dómar fallið
gegn Íslandi á vettvangi Mannréttinda-
dómstóls Evrópu. Þar af tengjast fimm
mál brotum ríkisins gegn tjáningarfrelsi
þegnanna. Af þessum málum snúa þrjú
að Erlu Hlynsdóttur eins og áður segir
en hin málin snúast að fjölmiðlakonunni
Björk Eiðsdóttur og rithöfundinum Þor-
geiri Þorgeirsyni. Mál Bjarkar snerist um
ummæli sem hún hafði eftir dansmey á
nektardansstaðnum Goldfinger og birt-
ist í Vikunni og dómur í því máli féll Björk
í hag árið 2012. Mál Þorgeirs er hins vegar
öllu eldra, en dómur Mannréttinda-
dómstólsins Þorgeiri í hag, féll 25. júní
1992. Þorgeir var dæmdur fyrir meiðyrði
í garð lögreglunnar í Reykjavík en
Mannréttindadómstóllinn taldi að þær
hömlur sem settar voru á tjáningarfrelsi
hans hafi verið í andstöðu við 10. grein
Mannréttindadómstólsins. Það leiddi til
þess að þáverandi dómsmálaráðherra,
Þorsteinn Pálsson, skipaði nefnd til
þess að fara yfir dóminn og athuga
hvort að tilefni væri til þess að lögfesta
Mannréttindasáttmála Evrópu
hér á landi.