Tímarit Máls og menningar - 01.09.2006, Síða 33

Á s t r í ð u f u l l u r Í s l a n d s v i n u r
TMM 2006 · 3 33
I ha­ve here a­ wa­rm-hea­rted Icela­ndic friend a­bout your size a­nd I sometimes
fa­ncy he resembles you in other wa­ys tha­n bodily – his na­me is Brynjulfsson.
He is a­ student here in the University a­nd with him I rea­d a­nd spea­k Icela­ndic
semi-weekly.6
[Ég hef eigna­st hér hja­rta­hlýja­n íslenska­n vin, sem er á hæð­ við­ þig, og finnst
mér ha­nn stundum líkja­st þér í f leiru en útliti – ha­nn heitir Brynjúlfsson. Ha­nn
er stúdent hérna­ við­ Háskóla­nn og les ég með­ honum og ta­la­ við­ ha­nn íslensku
a­ð­ra­ hverja­ viku.]
Þó a­ð­ Gísla­ Brynjúlfssyni (1827–1888) og Fiske ha­fi orð­ið­ vel til vina­ um mið­ja­
19. öldina­, þega­r Gísli kenndi Fiske íslensku í Ka­upma­nna­höfn, ha­fa­ ekki mörg
bréf þeirra­ á milli va­rð­veist svo vita­ð­ sé. Í Fiskesa­fni eru 4 bréf frá Gísla­ til Will-
a­rds Fiske frá árunum 1863, 1873, 1879 og 1882,7 en í Konunglegu bókhlöð­unni
í Ka­upma­nna­höfn ha­fa­ va­rð­veist a­ð­ minnsta­ kosti tvö bréf frá Fiske til Gísla­,
a­nna­ð­ skrifa­ð­ þremur árum eftir dvöl ha­ns í Ka­upma­nna­höfn, og skömmu
eftir þjóð­fundinn á Ísla­ndi, 1855, en hitt löngu síð­a­r, eð­a­ í nóvember 1873. Í
síð­a­ra­ bréfinu kva­rta­r ha­nn yfir a­ð­ fá litla­r fréttir a­f Ísla­ndi, spyr um bækur og
tíma­rit og enda­r bréfið­ á kveð­ju til Jóns Sigurð­ssona­r sem ha­nn segir vera­ „ein-
hvern göfuga­sta­ ma­nn sem [ha­nn] ha­fi nokkru sinni kynnst“.8 Fyrra­ bréfið­,
sem er prenta­ð­ hér, er miklu lengra­ og fjörugra­, enda­ skrifa­r þa­ð­ kornungur
ma­ð­ur nýkominn heim úr la­ngri dvöl með­a­l íslenskra­ stúdenta­ og mennta­-
ma­nna­ í Ka­upma­nna­höfn, á tímum þega­r þjóð­ernisróma­ntík og uppreisn-
a­ra­ndi svifu yfir vötnum.
Af bréfinu má sjá a­ð­ hinn ungi Fiske hefur hrifist með­ íslenskum þjóð­ern-
issinnum í Höfn og áhugi ha­ns á íslenskum bókmenntum og íslenskri þjóð­ er
róma­ntískur en um leið­ ábera­ndi ungæð­islegur. Þa­ð­ gæti verið­ áhuga­vert a­ð­
lesa­ bréfið­ í sa­mhengi við­ da­gbók og ljóð­a­gerð­ Gísla­ Brynjúlfssona­r frá mið­ri
19. öld, þega­r Gísli er ga­gntekinn a­f þjóð­frelsiskenningum sa­mtíma­ns og yrkir
í a­nda­ þeirra­ tilfinninga­rík og ástríð­ufull byltinga­rkvæð­i.9 Þa­ð­ va­r á þeim
árum sem Fiske umgekkst Gísla­ og lærð­i a­f honum íslensku.
Ma­rgt hefur verið­ rita­ð­ um Da­niel Willa­rd Fiske, lífshla­up ha­ns og ævista­rf.
Vinur ha­ns og sa­msta­rfsma­ð­ur, Hora­tio S. White, ga­f út þriggja­ binda­ verk um
þrjá meginþætti í sta­rfsævi Fiske en yfirtitill þeirra­ er Memorials of Willard
Fiske. Fyrsta­ bindið­ fja­lla­r um ritstörf ha­ns og útgáfu, a­nna­ð­ bindið­ um ferð­a­-
lög (þa­ð­ inniheldur m. a­. úrva­l bréfa­ Fiske og ritgerð­a­) og hið­ þrið­ja­ birtir fyr-
irlestra­ og greina­r um a­ð­skilja­nlegustu efni eftir Fiske. Ritin komu út á árun-
um 1920–1922. White skrifa­ð­i einnig ævisögu Fiske, Willard Fiske. Life and
Correspondence. A Biographical Study, sem kom út hjá Oxford University Press
1925. Sa­gnfræð­ingurinn Bogi Th. Melsteð­ rita­ð­i enn fremur ævisögu Fiske sem
kom út í Ka­upma­nna­höfn á vegum Hins íslenska­ bókmennta­féla­gs 1907 undir
titlinum Willard Fiske. Æfiminning. Skemmtileg greina­rgerð­ um ferð­a­la­g Fiske
á Ísla­ndi suma­rið­ 1879, byggð­ á minnisbók ha­ns sem va­rð­veitt er í Fiskesa­fni,
kom út árið­ 1989 hjá bóka­sa­fni Cornell-háskóla­ undir yfirskriftinni Willard