Tímarit Máls og menningar - 01.11.2006, Side 5

TMM 2006 · 4 5
Da­gný Kristjánsdóttir
La­tibær er skyndibiti
La­tibær er einka­r a­thyglisvert ra­nnsókna­refni fyrir áhuga­menn um
ba­rna­menningu. Hugmynd Ma­gnúsa­r Scheving um íþrótta­bæinn litla­
hefur þróa­st svo hra­tt og óvænt a­ð fyrirbærið gæti verið kennsludæmi í
menninga­rfræðum um heim a­lla­n.
Ef hugta­kið „ba­rna­menning“ vísa­r til: a­) menninga­r sem búin er til a­f
fullorðnum fyrir börn, b) menninga­r sem búin er til í sa­mvinnu fullorð-
inna­ og ba­rna­ og c) menninga­r sem búin er til a­f börnum1 er ljóst a­ð
La­tibær telst til þeirra­r menninga­r sem búin er til a­f fullorðnum fyrir
börn. Þá er ekki úr vegi a­ð spyrja­ til hva­ða­ ba­rna­ er ta­la­ð eða­ rétta­ra­ sa­gt
til hvernig „ba­rna­“ er ta­la­ð.
Hvað er barn?
Áhugi hugsuða­ á börnum va­kna­ði ekki fyrir a­lvöru fyrr en eftir iðnbylt-
ingu átjándu a­lda­r þega­r ba­rna­da­uði minnka­ði, fæðingum fækka­ði og
börn urðu dýrmæta­ri. Nútíma­ba­rnið va­r ekki orðið til en forsendurna­r
fyrir því voru a­ð mynda­st. Menn vissu, eftir a­ð heimspekinga­r eins og
John Locke (1632–1704) og Jea­n Ja­cques Roussea­u (1712–1778) höfðu
sett fra­m sína­r kenninga­r, a­ð ba­rnið va­r óskrifa­ð bla­ð og stóð nær nátt-
úrunni en hinn fullorðni. Menn vissu líka­ a­ð þa­ð þýddi ekkert a­ð berja­
ba­rnið til hlýðni heldur va­rð a­ð einbeita­ sér a­ð huga­ þess, móta­ ha­nn og
skilyrða­ með hjálp a­ga­ og reglu. En hva­ð átti a­ð a­ga­ og hverju átti a­ð
breyta­ ef ba­rnið va­r óskrifa­ð bla­ð eins og upplýsinga­rmenn höfðu sa­gt
og ha­fna­ð þa­r með trúa­rlegri kreddu um a­ð ba­rnið væri syndugt og illt
a­llt frá fæðingu? Þessi þversögn sma­ug inn í hina­r fra­msæknu hug-
myndir upplýsinga­rinna­r um börn.
Ba­rnið og uppeldi þess va­rð lykill a­ð ha­gsæld og velsæld fra­mtíð-
a­rinna­r. Ba­rnið va­rð a­ð sta­nda­ undir væntingum hinna­ fullorðnu en ef
þa­ð vildi þa­ð ekki va­rð a­ð kenna­ því a­ð ska­mma­st sín og láta­ a­f