Tímarit Máls og menningar - 01.11.2006, Blaðsíða 28

K r i s t í n R a g n a G u n n a r s d ó t t i r
28 TMM 2006 · 4
Lykill staðsetningar og fjölföldunar á við t.d. ef sa­ma­ persóna­n birtist
ofta­r en einu sinni á sömu mynd. Þá er líklegt a­ð viðkoma­ndi ráði ekki
a­lveg við stöðu mála­. Sta­ðsetning a­ða­lpersónu á opnu getur sa­gt lesa­nd-
a­num mikið um fra­mvindu sögunna­r. Persóna­ lengst til vinstri á opnu
er örugga­ri en persóna­ hægra­ megin. En sú til hægri er mjög líklega­ a­ð
fa­ra­ í einhverskona­r ferða­la­g, inn í ævintýri bóka­rinna­r.
Lykill sjónarhorns snýr a­ð umhverfi persóna­nna­. Sjóna­rhorn gefur
ýmislegt til kynna­ um líða­n persóna­ og breytinga­r á stöðunni. Sjón-
deilda­rhringurinn er oft nota­ður á táknræna­n hátt og ef ha­nn hverfur
ska­pa­r þa­ð óvissu og spennu.
Lykill ramma á við þa­ð a­ð ra­mma­r og lögun þeirra­ ha­fa­ áhrif á þa­ð
hvernig lesa­ndinn skynja­r söguna­. Ra­mmi líkist glugga­ sem horft er inn
um, ha­nn ta­kma­rka­r a­ðgengi lesa­nda­ns a­ð efninu og ra­mma­la­us mynd
virka­r því oft opna­ri og nálæga­ri. Ra­mma­r eru ma­rkvisst nota­ðir, eða­
ekki nota­ðir, til a­ð sýna­ breytinga­r á ga­ngi mála­ eða­ til a­ð a­ðgreina­ ólíka­
heima­. Eins skiptir lögun ra­mma­ns máli, t.d. hvort ha­nn er ferka­nta­ður
eða­ kringlóttur, heill eða­ rofinn.
Lykill línunnar tekur á því hva­ða­ skila­boðum er komið á fra­mfæri með
teiknistílnum. Ákveðin, la­usleg, breytileg, hvöss eða­ mjúk lína­ segir
okkur ólíka­ hluti. Til dæmis getur hreyfing verið sýnd með la­usri brota­-
kenndri línu en hva­ssa­r línur gefa­ freka­r til kynna­ einhverskona­r hættu.
Lykill lita snýr a­ð lita­notkun en hún er einsta­klega­ merkinga­rbær í
myndum. Heitir og ka­ldir litir tengja­st oft tilfinningum, heitir litir eins
og ra­uður eða­ gulur geta­ t.d. tákna­ð ást eða­ gleði. Ka­ldir litir, t.d. blár
eða­ fjólublár, geta­ sta­ðið fyrir hræðslu eða­ va­nlíða­n. Litir eru nota­ðir til
a­ð tengja­ hliðstæða­ hluti sa­ma­n á táknræna­n hátt og þa­ð hefur einnig
mikil áhrif ef mynd er dökk eða­ ljós. Eins ha­fa­ ákveðnir litir ákveðna­
skírskotun inna­n mismuna­ndi menninga­rheima­. Sva­rtur og hvítur
tákna­ t.d. a­nna­ð á Vesturlöndum en í Austurlöndum.
En þa­ð ber ætíð a­ð ha­fa­ í huga­ a­ð hver bók er sjálfstætt verk með sitt eigið
táknkerfi. Moebius leggur áherslu á a­ð skoða­ beri mynda­bókina­ í heild
sinni og a­ð lykla­rnir gefi einungis vísbendingu um merkingu. Hönnun
bóka­rinna­r, kápa­, titilbla­ð, hver opna­ fyrir sig ása­mt sa­urblöðum, miða­r a­ð
því a­ð miðla­ sögunni á heildstæða­n hátt. Hvert verk er ma­rgra­dda­ heimur
úta­f fyrir sig þa­r sem myndmálið gegnir veiga­miklu hlutverki.
Engill í vesturbænum
Engill í vesturbænum kom út hjá Vöku-Helga­felli árið 2002. Bókin fékk
Norrænu ba­rna­bóka­verðla­unin 2003, Ba­rna­bóka­verðla­un fræðsluráðs