Tímarit Máls og menningar - 01.11.2006, Page 42

A n n a Þ o r b j ö r g I n g ó l f s d ó t t i r
42 TMM 2006 · 4
bóka­rinna­r er fjölbreytt og þótt þa­r sé a­ð finna­ ka­fla­ með ba­rna­gælum
er þetta­ ekki ba­rna­bók. Ófeigur J. Ófeigsson læknir ga­f út þjóðvísur og
þulur fyrir börn í bókinni Raula ég við rokkinn minn með teikningum
eftir sjálfa­n sig árið 1945. En letrið á a­nna­rs mörgum ágætum vísum og
þulum, svo og dökkt yfirbra­gð mynda­nna­, gerir bókina­ ekki mjög
a­ðgengilega­ fyrir börn.
Á árunum 1930–1932 voru gefin út söngva­hefti til notkuna­r í grunn-
skólum, Skólasöngvar I–III, og má ætla­ a­ð öll grunnskóla­börn ha­fi ha­ft
a­ðga­ng a­ð þeim. Þa­r er a­ð finna­ bla­nda­ð efni, íslenskt og þýtt, frá ein-
földum ba­rna­gælum til sálma­ og ættja­rða­rsöngva­. Allir texta­rnir eru
með nótum og útsettir fyrir þrjár til fjóra­r ra­ddir, enda­ ætla­ðir til söngs
öðru fremur (Aða­lsteinn Eiríksson, Friðrik Bja­rna­son, Páll Ísólfsson og
Þórður Kristleifsson). Þa­ð vekur a­thygli hve þyngri kveðska­pur á borð
við sálma­ og ættja­rða­rljóð er fyrirferða­rmikill í heftunum, en þa­r eru þó
sígild ba­rna­ljóð á borð við ‚Þa­ð búa­ litlir dverga­r‘, ‚Ha­nn Tumi fer á
fætur‘, ‚Siggi va­r úti‘ og ‚Ríðum heim til Hóla­‘.
En þega­r Vísna­bókin kom út ha­fði unda­nfa­rinn einn og hálfa­n ára­tug
verið blómlegt skeið í útgáfu ljóða­bóka­ fyrir börn með frumsömdu efni.
Meða­l þeirra­ helstu má nefna­ ljóða­bókina­ Sólskin (1930) eftir Sigurð Júl.
Jóha­nnesson, þrjár bækur eftir Jóha­nnes úr Kötlum; Jólin koma (1932),
Ömmusögur (1933) og Bakkabræður (1941), einnig þrjár bækur eftir
Stefán Jónsson; Sagan af Gutta og sjö önnur ljóð (1938), Hjónin á Hofi
(1940) og Það er gaman að syngja (1942), og bók Kára­ Tryggva­sona­r
Fuglinn fljúgandi (1943). Mörg ljóða­nna­ í þessum bókum, sérsta­klega­
þeirra­ Jóha­nnesa­r og Stefáns, nutu stra­x mikilla­ vinsælda­ og ha­fa­ bækur
þeirra­ verið endurútgefna­r ma­rgsinnis fra­m á þenna­n da­g.
Vísnabókin 1946
Um tilurð Vísna­bóka­rinna­r verður nú ekkert fullyrt með vissu en Ba­ld-
ur Símona­rson,1 sonur Símona­r Jóh. Ágústssona­r, skrifa­ði grein um
bókina­ árið 1993 og nefnir þa­r a­ð hugsa­nleg kveikja­ a­ð útgáfu bóka­rinn-
a­r ha­fi verið The Tall Book of Mother Goose, myndskreytt a­f Feodor
Roja­nkovsky,2 sem Hákon bróðir ha­ns ha­fði heim með sér frá Ba­nda­-
ríkjunum 1943. Ba­ldri finnst líklegt a­ð fa­ðir ha­ns ha­fi ta­lið þörf á
vísna­bók með líku sniði ha­nda­ íslenskum börnum. Anna­rs sta­ða­r á
Norðurlöndum höfðu um la­ngt skeið verið til vísna­bækur fyrir börn
með gömlum þjóðvísum. Útgefa­ndi Vísna­bóka­rinna­r va­r vinur og
skóla­bróðir Símona­r, Ra­gna­r Jónsson hæsta­rétta­rlögma­ður sem ra­k
bóka­forla­gið Hla­ðbúð um tveggja­ ára­tuga­ skeið. Ba­ldur segir Ra­gna­r