Morgunblaðið - 17.12.2016, Qupperneq 54

54 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 17. DESEMBER 2016
Söfn • Setur • Sýningar
LISTASAFN ÍSLANDS
T E X T I 15.9 - 8.1.2017
Valin textaverk úr safni Péturs Arasonar og Rögnu Róbertsdóttur
VALTÝR PÉTURSSON 24.9 - 26.3.2017
JOAN JONAS Reanimation Detail 2010/2012 26.10 - 29.01 2017
LET US KEEP OUR OWN NOON 19.11 - 21.12 2016
SAFNBÚÐ - Listrænar gjafavörur
KAFFISTOFA - Ljúffengar veitingar
Leiðsögn á ensku alla föstudaga kl. 12.10
Fríkirkjuvegi 7, 101 Reykjavík, sími 515 9600, www.listasafn.is.
Opið alla daga kl. 11-17. Lokað á mánudögum
LISTASAFN SIGURJÓNS ÓLAFSSONAR
SAMSKEYTINGAR 3.9. - 28.05. 2017
Lokað í desember og janúar. Opnar aftur laugardaginn 4. febrúar.
Laugarnestanga 70, sími 553 2906, www.lso.is
SAFN ÁSGRÍMS JÓNSSONAR
ÓGNVEKJANDI NÁTTÚRA 2.10.2016 - 7.5.2017
Lokað í desember og janúar. Opnar aftur laugardaginn 4. febrúar.
Bergstaðastræti 74, sími 561 9616, www.listasafn.is
Laugardaginn 17. desember kl. 11:
Askasleikir kemur og skemmtir gestum safnsins
Laugardaginn 17. desember kl. 12:
Dr. Terry Gunnel flytur fyrirlestur á ensku um íslenska jólasiði.
Sunnudaginn 18. desember: Hurðaskellir kemur og skemmtir gestum safnsins
Sunnudaginn 18. desember: Tveir fyrir einn af aðgangseyri
Þjóð verður til – Menning og samfélag í 1200 ár grunnsýning Þjóðminjasafnsins
Portrett Kaldals í Myndasal
Ísland í heiminum, heimurinn í Íslandi í Bogasal
Kaldal í tíma og rúmi á Vegg
Safnbúð fjölbreytt úrval gjafavöru
Kaffitár ljúfar veitingar í fallegu umhverfi
ÞJÓÐMINJASAFN ÍSLANDS
Þjóðminjasafn Íslands, Suðurgötu 41, s. 530 2200,
www.thodminjasafn.is • www.facebook.com/thjodminjasafn
Opið þriðjudaga til sunnudaga frá 10-17.
Gömul jólatré til sýnis í Lestrasalnum
Sýningin Sjónarhorn Ferðalag um íslenskan myndheim fyrr og nú
Jónsbók, kirkjulist, skjöl, samtímalist, alþýðulist, plötuumslög,
ljósmyndir, landakort, vaxmynd og margt fleira
Geirfugl †Pinguinus impennis Aldauði tegundar – Síðustu sýnin
Fræðslurými og skemmtilegt fræðsluefni fyrir alla fjölskylduna.
Safnbúð Bækur og gjafavörur í úrvali
Kaffitár ljúfar veitingar í fallegu umhverfi, opið þriðjudaga til sunnudaga frá 10-17
Safnahúsið er hluti af Þjóðminjasafni Íslands
Hverfisgötu 15, 101 Reykjavík s: 530 2210
www.safnahusid.is Sýningin opin þriðjudaga til sunnudaga frá 10-17
SAFNAHÚSIÐ VIÐ HVERFISGÖTU
Íslendingar hafa notið þess (oggoldið) um aldir að vera ískýrt afmörkuðu landi meðsjó á allar hliðar og úr alfara-
leið. Þannig hefur fámenn þjóð
þraukað og dafnað, varðveitt og
haldið sínum sérkennum og siðum.
Öðru máli gegnir um meginland
Evrópu þar sem hver þjóðin hefur
verið innan um aðra. Á meðan Ís-
lendingar hafa aðallega þurft að
glíma við náttúruöflin, hafa þjóðir
Evrópu att kappi hver við aðra.
Engu að síður hefur litlum þjóðum
tekist með ótrúlegum hætti að varð-
veita menningu, siði og tungu, þótt
þær hafi þurft að vera undir hæl
annarra og fátt hafi verið þeim í hag.
Þorleifur Friðriksson sagnfræð-
ingur hefur lengi haft áhuga á sam-
félögum slíkra hópa og gert sér far
um að kynna sér þau á ferðum sín-
um. Nú hefur hann fundið áhuga
sínum farveg á bók. Hulduþjóðir
Evrópu - Ferð
um framandi
samfélög veitir
bráðskemmti-
lega innsýn í
heim sem fáir
átta sig hversu
fjölbreyttur er
og flókinn, þótt
þeim sé kunnugt
um einhverja
kima hans.
Hulduþjóðir Evrópu er stór-
fróðleg og ber því vitni að nánast
hvar sem borið er niður í Evrópu er
að finna samfélög sem líta á sig sem
þjóðir og segjast tala eigið tungu-
mál. Þessi sjónarmið njóta oft lítillar
samúðar, tilkallið til að kallast þjóð
er dregið í efa og tungan í mesta lagi
sögð vera mállýska. Í bókinni er
fjallað um hátt í 40 þjóðir sem eiga
það sammerkt að vera án ríkis.
Það segir sitt um ríki hvernig far-
ið er með hina ýmsu hópa innan
þeirra. Lestur bókar Þorleifs ber því
vitni að fæst ríki Evrópu hafa úr
háum söðli að detta í þeim efnum.
Samfélögin, sem Þorleifur velur hið
viðeigandi heiti hulduþjóðir, hafa
flest ef ekki öll mátt þola tilraunir til
að þurrka menningu þeirra og tungu
út á einhverjum tíma og sum sleitu-
lítið.
Það er til marks um seiglu og stolt
þessara samfélaga hvað þau hafa
haldið velli, þótt sum séu í útrýming-
arhættu. Þessi seigla er kannski
vísbending um að hugmyndin um
þjóðir sé ekki bara tilbúningur, þó
að oft sé reynt að þvinga ærið
sundurleita hópa undir einn þjóð-
arhatt.
Eins og Þorleifur bendir á í bók-
inni hefur saga „hulduþjóða“ verið
vanrækt í fræðunum og segir hann
að kalla megi viðfangsefnið „hin-
segin sögu“. Hann lýsir ótrúlega
ólíkum og fjölbreyttum heimum.
Lesandinn kynnist veröld Sama,
Vepsa, Kasjúba, Fríúla, Rútena,
Szekla, Gagauza og Karaíta. Þarna
eru Krím-Tatarar og Rómar, Bre-
tónar og Korsíkar. Hann rekur
uppruna og sögu og gerir grein fyr-
ir því hvernig fyrir „hulduþjóð-
unum“ er komið á okkar dögum.
Hann hefur greinilega kynnt sér
efnið vel og kemur því til skila með
skýrum hætti og aðgengilegum.
Hann lýsir því hvernig þessar
þjóðir geta orðið að peðum í ref-
skákum stærri þjóða, til dæmis
hvernig ólíkar tilgátur um uppruna
Gagauza í Moldóvu geta skipt máli
þegar svara á spurningunni um
hverjum land þeirra tilheyrir.
Þorleifi tekst alltaf að gera efnið
áhugavert, en best tekst honum til
þegar hann miðlar af persónulegri
reynslu sinni, eins og þegar hann
lýsir heimsókn til Aishe og dóttur
hennar, sem verða á vegi hans hjá
Pomökum sem búa í Rodopin-
Þjóðir án ríkis
Sagnfræði
Hulduþjóðir Evrópu - Ferð um
framandi samfélög bbbbn
Eftir Þorleif Friðriksson.
Veröld, 2016. Innbundin, 405 bls.
KARL BLÖNDAL
BÆKUR
Erla Rún Guðmundsdóttir
erlarun@mbl.is
„Við erum að vanda með jólalega
barokktónlist. Þetta er hátíðleg og
flott tónlist sem okkur langar að
spila,“ segir Áshildur Haraldsdóttir
flautuleikari um árlega jólatónleika
Kammersveitar Reykjavíkur sem
haldnir verða í Norðurljósasal
Hörpu á morgun klukkan 17.15.
Jólatónleikar Kammersveit-
arinnar eiga sér langa sögu og telur
Áshildur að þeir hafi verið haldnir
árlega frá stofnun sveitarinnar fyrir
um 40 árum. Tónlistin er alltaf í bar-
okkstílnum en þó er mikið um breyt-
ingar milli ára. „Það er til svo mikið
af frábærum verkum svo við erum
mikið í því að breyta til og jafnvel
gáum við hvenær þetta var nú á dag-
skrá síðast. Það er sko nóg úrval af
dásamlegri barokktónlist.“
Hljóðfæraleikararnir velja sjálf-
ir verkin og úr verður fjölbreytt
efnisskrá. „Þrátt fyrir að þetta sé
allt barokktónlist þá er þetta fjöl-
breytt og mjög hátíðlegt og glað-
legt.“
„Miklir mátar“
Kristinn Sigmundsson bassi syng-
ur á tónleikunum og einn fremsti
semballeikari heims, Jory Vinikour,
stjórnar og leikur á sembal. „Þeir
hafa unnið saman áður og eru miklir
mátar svo það er mjög gaman að
leiða þá saman.“ Kristinn syngur
þrjár aríur, eina eftir Händel og
tvær eftir J.S. Bach. Jory leikur
sembalkonsert í d-moll eftir Carl
Filip Emanuel Bach. „[Carl] var
sonur Johanns, hann átti svo marga
syni sem voru að semja. Þetta var
svona eins og fjölskyldufyrirtæki hjá
honum. Allir að semja og jafnvel
ekki alveg ljóst hver átti hvað.“
Að sögn Áshildar er Vinikour vel
að sér í barokktónlist. „Hann er bú-
inn að vera í þessum bransa í þrjátíu
ár og er algjör sérfræðingur og
svona listrænt mótandi.“ Þá situr
Vinikour við sembalinn á meðan
hann stjórnar. „Jory spilar á semb-
alinn og stundum rífur hann hend-
urnar af lyklunum og baðar þeim út í
allar áttir og stjórnar okkur. Við
bara fylgjumst öll að.“
Í naflaskoðun
Rut Ingólfsdóttir kvaddi Kamm-
ersveit Reykjavíkur nýverið en hún
var einn af stofnendum sveitarinnar
og í forsvari fyrir hana lengst af.
„Núna erum við hljóðfæraleik-
ararnir bara að reyna að halda
áfram starfinu. […] Við viljum halda
kyndlinum á lofti. Það er voða gam-
an að kynnast því hvernig er að vera
bæði að spila og að móta starfið,
velja verkefni og samstarfsaðila og
hugsa þetta frá mörgum hliðum.
Hvers vegna við erum að gera þetta,
hvað við viljum gera og hvernig það
eigi að vera. Við erum búin að taka
þetta svolítið í naflaskoðun.“
Að sögn Áshildar verða jólatónleik-
arnir þó áfram á sínum stað. „Þessir
tónleikar eru mjög fastir í sessi og
hjá svo mörgum áheyrendum eru
þeir fastur liður í jólahaldinu.“
Morgunblaðið/Golli
Gamlir félagar Kammersveitin fékk Kristin og Vinikour til liðs við sig en þeir hafa unnið saman áður.
„Nóg úrval af dásam-
legri barokktónlist“
 Kammersveit Reykjavíkur með árlega jólatónleika
Söngleikjahöfundurinn kunni
Andrew Lloyd Webber segir breskt
leikhús vera „fáránlega hvítt“ og
kallar eftir auknum fjölbreytileika í
hópi þeirra sem stíga á svið og
starfa við leikhúsin. Hann segir að
leikhúsið verði að endurspegla
samsetningu bresku þjóðarinnar,
eigi það að lifa.
Skoðanir Lloyd Webber, sem er
heimskunnur fyrir söngleiki á borð
við Cats, Óperudrauginn og Jesú
Krist súperstjörnu, birtast í inn-
gangi sem hann skrifar að skýrslu
þar sem fjallað er um hve fáir hör-
undsdökkir, af asískum uppruna og
úr öðrum minnihlutahópum starfa
við bresk leikhús.
Lloyd Webber segir sér brugðið
eftir að hafa lesið niðurstöður
skýrslunnar, þar sem fullyrt er að
leikhúsgestir séu langflestir hvítt
millistéttarfólk, meira að segja í
Lundúnum þar sem hörundsdökkir,
fólk af asískum uppruna og aðrir
minnihlutahópar séu þó 44 prósent
íbúanna.
Lloyd Webber segist trúa því ein-
arðlega að leiksviðið verði að end-
urspegla fjölbreytileikann í þjóðlíf-
inu eða eiga ella á hættu að hætta
að skipta máli.
AFP
Hvít Tónskáldið Andrew Lloyd Webber mætti nýverið á afhendingu leik-
húsverðlauna í Lundúnum með bandarísku leikkonunni Glenn Close.
Segir fólk í leikhús-
um fáránlega hvítt