Fréttatíminn - 10.06.2016, Blaðsíða 29

„Hverju barni skal gefa
eiginnafn, þó ekki fleiri
en þrjú.“
„Heimilt er að gefa
barni eitt millinafn auk
eiginnafns þess eða
eiginnafna.“
„Kenninöfn eru
tvenns konar, föður-
eða móðurnöfn og
ættarnöfn.“
(úr lögum um mannanöfn 1996/45)
að konur halda nafni kenninafni
sínu þó að þær gangi í hjónaband.
Mjög gömul dæmi eru um að fólk
kenni sig til móður en þeim hefur
farið fjölgandi síðustu áratugi sem
velja að kenna sig til móður. Lög-
in um mannanöfn verja móður- og
föðurnafnakerfið því samkvæmt
þeim er ekki hægt að taka upp ný
ættarnöfn.
Talsvert er um að mannanafna-
nefnd berist erindi sem snúast um
aðlögun kenninafna fólks af erlend-
um uppruna. Dæmi um þetta gæti
verið að stúlka eða kona sem á föð-
ur að nafni Piotr sæki um að fá að
taka upp kenninafnið Pétursdóttir.
Yfirleitt eru þess háttar erindi sam-
þykkt af mannanafnanefnd.
Millinöfn og ættarnöfn
Hér á landi hefur verið bannað að
taka upp ættarnafn frá árinu 1925.
Engu að síður hefur alltaf ver-
ið talsverð pressa á að fá að taka
upp ættarnöfn. Til þess að koma
til móts við þá kröfu var í núgild-
andi mannanafnalögum opnað
fyrir þann möguleika að taka upp
svokallað millinafn. Millinafn líkist
ættarnafni að því leyti að þau eru
ekki kyngreind eins og eiginnöfn
en kenninafn er alltaf haft á eftir
millinafni. Áskilið er að millinafn sé
dregið af íslenskum orðstofni, það
má ekki hafa nefnifallsfallsendingu
og ekki má vera hefð fyrir að nota
nafnið sem eiginnafn. Heimilt er að
nota eignarfallsmynd af eiginnafni
foreldris sem millinafn, til dæmis
Sigurðar eða Láru.
Millinöfn má nota á svipaðan hátt
og ættarnöfn þannig að heimilt er
að taka upp sem millinafn hvort
heldur sem er ættarnafn eða milli-
nafn maka.
Svipað og í nágrannalöndum
Íslensku mannanafnalögin hafa
þróast í átt til aukins frjálsræðis
eins og mannanafnalög nágranna-
landa. Í Noregi eru lögin orðin afar
opin og í Danmörku voru regl-
ur um nafngiftir rýmkaðar mjög
með lögum frá 2006. Á þeim tíu
árum sem liðin eru síðan hefur
fjöldi nafna á dönsku mannanafna-
skránni þrefaldast og telur nú um
22.000 nöfn. Já, það er einmitt líka
til mannanafnaskrá í Danmörku.
Það er nokkuð augljóst að
í breyttu samfélagi er stöðug
þörf á að endurskoða lög eins og
mannanafnalög. Sá fjöldi fólks sem
flyst búferlum milli landa hefur
margfaldast undanfarna áratugi.
Sumir niðjar þessa fólks vilja halda
í nafnahefðir upprunalandsins
meðan aðrir velja nöfn úr landinu
sem flutt hefur verið til. Þá má velta
fyrir sér hvort huga ætti að því að
upphefja kynskiptingu eiginnafna
með þeim rökum að kynin séu ekki
afdráttarlaust tvö heldur geti þau
verið mörg og ekkert. Einnig gæti
komið til greina að rýmka ákvæði
um millinöfn.
Markmiðið með því
að áskilja að nöfn taki
eignarfallsendingu, er
meðal annars að standa
vörð um fallakerfi
íslenskunnar.
| 29FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 10. júní 2016
Áfram
Ísland
... með gegnsærri filmu.
Auðvelt að setja
á og taka hana af.
ER ALLT KLÁRT FYRIR EM?