Fréttatíminn - 16.07.2016, Blaðsíða 8

8 | FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 16. júlí 2016
dóttir, þáverandi umhverfisráð-
herra, skipaði árið 2011 lagði þó
til að 5 svartfuglategundir, þ.á.m.
lundinn, yrðu friðaðar fyrir öllum
veiðum og nýtingu í fimm ár. Þá
hafði verið sýnt fram á viðvarandi
viðkomubrest og talað um algjört
hrun í varpi hans árið 2011, nema
helst á Norðurlandi.
fugl,“ segir Jóhann og bætir við
að hann skilji líka vel vinsældir
lundans. „Þetta er skrautlegur,
skemmtilegur og dálítið spaugi-
legur sjófugl, en ég tel samt að ef
við myndum kjósa í dag um þjóðar-
fuglinn þá yrði lóan hlutskörpust.“
Blikur á lofti
Þrátt fyrir að lundastofninn sé stór
hér við land er þó ljóst að fuglinn
lifir ekki við kjöraðstæður. Íslenski
stofninn var talinn um 3,5 millj-
ónir fyrir 13 árum en er nú álit-
inn vera um 2 milljónir. Hlýnun
sjávar hefur haft áhrif á afkomu
lundans og þetta hafa mælingar
sýnt á undanförnum árum. Erp-
ur Snær Hansen, líffræðingur við
Náttúrustofu Suðurlands, hefur
lagt stund á rannsóknir á stofnin-
um. Hann segir að flestar tegund-
ir sjófugla við Ísland séu í vand-
ræðum vegna hlýnunar sjávar og
fæðuskorts. Fækkun hjá sumum
tegundum sé upp á tugi prósenta
á síðustu áratugum. Þróunin sé á
löngu tímabili en hún sé stöðug.
Erpur segir að lundastofninn hafi
haldist nokkurn veginn í jafnvægi
norðanlands og á Vestfjörðum en
fjöldinn á Suður- og Vesturlandi
fari hratt niður á við.
Erpur segir að þó að víða hafi
menn látið af veiðum á lunda þá
hafi þær ennþá mikil áhrif á við-
gang stofnsins. „Það er einkum
ungfuglinn sem er veiddur, 2-5
ára gamlir fuglar, sem gerir það að
verkum að lundinn er víðast hvar
fullorðinn að stórum hluta.“ Þetta
er skiljanlega ekki gott fyrir við-
gang stofnsins.
Rannsóknir mikilvægar
Erpur Snær Hansen segir erfitt
að vekja áhuga stjórnvalda á mál-
efnum þessari fleygu vina okkar.
Starfshópur sem Svandís Svavars-
Hugmyndafluginu
eru lítil takmörk
sett þegar kemur
að lundatengdum
minjagripum.
Lundinn
á sundinu
Frá höfuðborginni er auðveld-
lega hægt að sigla til skoða lunda,
t.d. með því að taka sér far með
eikarbátnum Lundanum. Í róleg-
heitunum lullar báturinn út úr
hafnarmynninu, þetta er hæglætis
ferðamennska (slow travel) sem er
í hrópandi andstöðu við hraðbát-
ana sem þeytast um sundin með
skvettum og gassagangi.
Um borð í Lundanum eru hjónin
Terry og Gordon Bowie frá Novia
Scotia undan strönd Kanada. Terry
er yfir sig hrifin af lundum og segir
að þau hjónin hafi keyrt alla leið
vestur á firði til að sjá fuglinn.
Ferðin, sem farin var í láréttri
rigningu, heppnaðist ekki betur
en svo að enginn fannst lundinn.
Á veitingastað í borginni var þeim
síðan sagt að boðið væri upp á
lundaskoðun frá Reykjavík og því
stukku þau af stað í siglingu.
Eftir stutta siglingu í rjómablíðu
er komið að Lundey á Kollafirði
sem er ein þriggja samnefndra
eyja við strendur Íslands, hinar
eru á Skjálfanda og í Skagafirði.
Þarna standa þessir smávöxnu fugl-
ar hnarreistir, varpholurnar sjást
greinilega og af og til kastar ein-
hver lundanna sér af stað og flýgur
lágt yfir haffletinum. Það er dálítið
eins og hann þurfi að hafa mikið
fyrir fluginu, vængjaslátturinn er
ör, flugið krefst greinilega mikillar
orku. Lending á sjó er dálítið eins
og stýrð brotlending.
Terry Bowie er alsæl með
lundana. „Þetta er frábært,“ seg-
ir hún aftur og aftur við Gordon,
manninn sinn. Atli, leiðsögumaður
um borð í Lundanum, segist halda
að vinsældir lundans séu augljós-
ar og einfaldar. „Þeir eru litlir og
sætir og það eru hvergi fleiri lundar
í heiminum en einmitt hér. Það
er ekkert skrítið þó að þetta sé
þjóðarfuglinn.“
Ekki náðist samstaða um frið-
unina en hagsmunaaðilar, Bænda-
samtökin og Skotvís, settu sig á
móti tímabundinni alfriðun. Ráð-
herra stytti hins vegar veiðitímabil-
ið og telur Erpur að það hafi skilað
ágætum árangri en jafnframt sýnt
fram á nauðsyn frekari friðunar.
Ljóst er að hagsmunir stærstu út-
flutningsgreinar landsins, ferða-
þjónustu, eru miklir í þessu sam-
bandi.
Samkvæmt lögum á aðeins að
stunda sjálfbærar fuglaveiðar hér
á landi og Ísland hefur skyldum að
gegna samkvæmt alþjóðasamning-
um þegar kemur að svokölluðum
ábyrgðartegundum, en þær eru
fjölmargar á Íslandi, m.a. lundinn.
„Stjórnvöld mættu vera mun með-
vitaðri um rannsóknir á ástandi
þessa fugls sem við skreytum okk-
ur svo mikið með,“ segir Erpur.
„Veiðar á fuglinum eru ekki sjálf-
bærar og með því að viðhalda nú-
verandi stöðu er gengið á stofninn.
Það vantar allt frumkvæði stjórn-
valda í þessum efnum.“
Vetrarflakk
Erpur er meðal vísindamanna
sem hafa tekið þátt í að kortleggja
vetrarstöðvar sjófugla á Norður-
-Atlantshafi. Hann segir þær rann-
sóknir sýna fram á forvitnilegar
ferðir íslenska lundans. Fyrri part
vetrar sé hann á Labradorhafi milli
Grænlands og Kanada, en um ára-
mót færi hann sig út á mitt Atlants-
hafið og sé á hafinu yfir Heljargjá
sem er hluti af Mið-Atlantshafs-
hryggnum. Þarna í miðju úthafinu
er óhemju mikil veisla fyrir fuglinn
því að nóg æti stígur upp úr djúp-
inu fyrir fiska og fugla. „Þetta
forvitnilega ofursvæði er mjög
merkilegt og er sjálfsagt forsenda
þess að þessir stofnar sjófugla eru
yfirhöfuð til,“ segir Erpur. „Það
breytir því ekki að ástandið er að
breytast hratt í hafinu og við þurf-
um að fylgjast með. Sú var tíð að
6500 pysjur voru áætlaðar bara í
Vestmannaeyjum á hverju ári, en
þær hafa farið niður í að vera tald-
ar í tugum á undanförnum árum.“
„Það hefur enginn reikn-
að það út en lundinn er
örugglega búinn að slá út
æðarfuglinn og tekjur af
honum eru eflaust orðnar
meiri en uppsafnaðar
tekjur af æðardúninum.“
PALLA-
LEIKUR
BYKO
Sjá nánar á www.byko.is/pallaleikur
Vertu með!
Eitt kort
35 vötn
6.900 kr
Frelsi til að veiða!
00000
www.veidikortid.is Gordon og Terry Bowie frá Nova Scotia voru mjög hrifin af lundunum á Kollafirði.