Fréttatíminn - 25.11.2016, Qupperneq 34

Strikinu 3 • Iðnbúð 2 • Garðabæ • 565 8070 • facebook.com/okkarbakari
FLOTTU
AFMÆLISTERTURNAR
FÁST HJÁ OKKUR
Skoðið
úrvalið á
okkarbakari.is
Munndreifitöflur
250 mg
Pinex®
Smelt
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/
A
ct
av
is
5
11
07
2
byko.is
GROHE Aquatunes
Bluetooth hátalari.
Hlustaðu á tónlist í sturtunni eða baðinu.
Vatnsheldur hátalari með hleðslustöð.
Frábær í jólapakkann
34 | FRÉTTATÍMINN | Föstudagur 25. nóvember 2016
5 staðreyndir um
fóstureyðingar á
Írlandi
-Fóstureyðing er leyfð í undan-
tekningartilvikum síðan lög um
vernd lífs á meðgöngu tóku gildi
árið 2013. Samkvæmt lögunum er
fóstureyðing aðeins heimil ef líf
móðurinnar er í bráðri hættu, þar
með talið ef hún er í sjálfsvígshug-
leiðingum. Ef kona vill láta eyða
fóstri á þeim grundvelli að hún sé
með sjálfsvígshugsanir þurfa allt
að sex læknar að samþykkja um-
sóknina. Það er undir þeim komið
að ákvarða hvort konan fái leyfi til
að enda meðgönguna eða ekki.
-Á Möltu er fóstureyðing bönnuð
undir öllum kringumstæðum. Það
er eina ríkið innan Evrópusam-
bandsins sem er með strangari
löggjöf á málaflokknum en Írland.
-Tölur frá neyðarstöðvum fyrir
fórnarlömb nauðgana á Írlandi frá
árinu 2013 sýna að það ár urðu að
minnsta kosti 197 konur þungað-
ar eftir að hafa verið nauðgað.
Undir þeim kringumstæðum er
fóstureyðing bönnuð. Fjórðung-
ur þessara kvenna fór í fóstur-
eyðingu, ýmist með því að ferðast
frá landinu til að fara í aðgerðina
eða með því að taka lyf sem fram-
kalla fósturlát á ólöglegan hátt.
-Ef litningagalli eða fötlun barns
sem konan ber undir belti gerir
það að verkum að það muni ekki
lifa utan líkama hennar er henni
engu að síður óheimilt að fara í
fóstureyðingu.
-Árið 2015 fóru að meðaltali 10
konur á degi hverjum frá Írlandi
til Bretlands til að fara í fóstur-
eyðingu. Engar áreiðanlegar tölur
eru til um þann fjölda kvenna
sem fara til annarra Evrópulanda
til að láta framkvæma aðgerðina
eða framkvæma sjálfar ólöglega
fóstureyðingu með því að nota lyf
sem framkalla fósturlát. Árið 2014
lagði írska tollgæslan hald á meira
en 1000 skammta af slíku lyfi,
helmingi fleiri en árið áður. Stúlka
eða kona sem framkvæmir fóstur-
eyðingu og hver sá sem aðstoðar
hana við að framkalla fósturlát
gæti átt yfir höfði sér allt að 14
ára fangelsisdóm.
af málunum sem vöktu bæði
athygli og reiði. 14 ára stúlku, „X“
var nauðgað með þeim afleiðingum
að hún varð ófrísk. Stúlkan glímdi
við sjálfsvígshugsanir í kjölfar at-
burðarins og afleiðinga hans en
var lögum samkvæmt meinað að
gangast undir fóstureyðingu. Málið
endaði fyrir dómstólum, þar sem
það tapaðist og stúlkan neyddist til
að fara til Englands til að láta binda
endi á meðgönguna.
Málinu var vísað til hæstaréttar
sem úrskurðaði að í tilfelli eins og
hennar, þar sem ástandið skapaði
lífi og heilsu konunnar í raunveru-
lega hættu, skyldi fóstureyðing
vera heimil. Inntak niðurstöðunn-
ar varð hins vegar ekki að lögum
fyrr en árið 2013. Dauði Savitu
Halappanavar, viðbrögð og athygli
fjölmiðla og samfélagsins alls í
kjölfar hans áttu sinn þátt í endur-
skoðun laganna.
Hún var líka með hjartslátt
21. október 2012 fór ung kona af
indverskum ættum, Savita Halapp-
anavar, á Háskólasjúkrahúsið í
Galway vegna bakverkja. Daginn
eftir missti hún vatnið og í kjölfar-
ið var henni sagt að fóstrið, sem
hún var gengin fjóra mánuði með,
myndi ekki lifa. Í ljósi þess óskaði
hún eftir því að bundinn yrði endi
á meðgönguna en var þá tjáð að á
meðan enn fyndist hjartsláttur hjá
fóstrinu væri slík aðgerð bönnuð
með lögum. Ljósmóðirin útskýrði
fyrir henni að fóstureyðing væri
einfaldlega ekki inni í myndinni
því Írland væri „kaþólskt ríki“.
Tveimur dögum síðar fæddi Savita
látið fóstur eftir að hafa ítrekað
beðið um fóstureyðingu. Nokkrum
dögum síðar lést hún sjálf úr blóð-
eitrun.
Málið vakti mikla reiði og stór
hópur fólks reis upp víðs vegar um
landið og krafðist þess að áttunda
viðbótin yrði endanlega felld úr
gildi. Í Dublin héldu meira en tólf
þúsund manns í mótmælagöngu.
Mótmæli fóru fram við sendi-
ráð Írlands í London, Berlín og
Brussel og sendiherra Indlands
á Írlandi var kallaður heim til að
ráðfæra sig við þarlend stjórnvöld
vegna málsins. Indverskir stjórn-
málamenn tjáðu sig um málið og
nokkrir þeirra létu þá skoðun í ljós
að dauða Savitu ætti að fylgja eftir
með dómsmáli á grundvelli þess að
mannréttindi hennar hefðu verið
brotin. Írsk stjórnvöld hefðu í raun-
inni framið morð. Móðir Savitu
benti á að vegna laganna um bann
við fóstureyðingum hefði tilraun til
þess að bjarga lífi fjögurra mánaða
fósturs kostað rúmlega þrítuga
konu lífið. Hún hafi líka verið með
hjartslátt.
Þokast frá gömlum gildum
Lög um vernd lífs á meðgöngu
voru staðfest árið 2013. Þau voru
af sumum álitin lausnin á áratuga-
löngum þrætum um málefnið en
samkvæmt þeim lögum er konum
heimilt að gangast undir fóstur-
eyðingu ef sýnt þykir að lífi móð-
urinnar sé stofnað í hættu vegna
líkamlegra kvilla eða ef ljóst er að
hún sé í lífshættu vegna sjálfsvígs-
hugsana.
Skoðanakannanir frá því í júlí
2016 benda til þess að stór hluti
almennings á Írlandi vilji taka
fóstureyðingarlöggjöf landsins til
gagngerrar endurskoðunar. Þannig
vill meira en helmingur þjóðar-
innar að fóstureyðing hætti að
flokkast undir það að vera glæp-
samlegt athæfi en viðurlögin við
því að fá eða framkvæma fóstur-
eyðingu utan þröngra skilyrða nú-
verandi lagaramma geta varðað
allt að 14 ára fangelsi. Yfirgnæf-
andi meirihluti vildi auk þess að
skilyrðin fyrir því að fá að gangast
undir fóstureyðingu yrðu ekki jafn
ströng og áður.
Miklar breytingar hafa orðið
á írsku þjóðfélagi á tiltölulega
skömmum tíma. Í kjölfar upp-
ljóstrana um hneykslis- og kynferð-
isafbrotamál kaþólsku kirkjunnar
virðist írska þjóðin vera að færast
frá gömlum, rótgrónum trúarleg-
um og samfélagslegum gildum í átt
að mannúðlegri nálgun. Skýrasta
dæmið um slíkt er án efa þjóðarat-
kvæðagreiðslan í maí síðastliðnum
um lög sem veita samkynhneigð-
um pörum rétt til þess að ganga í
hjónaband. 62% írsku þjóðarinn-
ar samþykktu lögin og í kjölfarið
sendi forsætisráðherrann, Enda
Kenny, frá sér yfirlýsingu um að Ír-
land væri lítið land sem með þessu
hefði sent frá sér stór skilaboð um
jafnrétti í heiminum.
Kuldalegur staður
Kenny útilokaði hins vegar stuttu
seinna að hin afar umdeilda átt-
unda viðbót stjórnarskrár lands-
ins frá 1983 myndi fara í þjóðarat-
kvæðagreiðslu í hans stjórnartíð.
Sjálfur tryði hann ekki á að fóstur-
eyðing ætti að vera eitthvað sem
konur ættu að eiga greiðan að-
gang að. Í júlí var lögð tillaga fyr-
ir írska þingið um að fóstureyðing
yrði leyfð í þeim tilfellum þar sem
fóstrið væri greint með banvænan
litningagalla eða fötlun. Tillagan
var felld með 95 atkvæðum gegn
45.
Árið 2014 ferðuðust 140 írskar
konur til Bretlands til að gang-
ast undir fóstureyðingu af slík-
um ástæðum. Í ferðinni sem
@TwoWomenTravel lýstu greindu
þær frá því að á biðstofunni á
sjúkrahúsinu á Englandi hefðu
þær hitt fleiri írskar konur í sömu
erindagjörðum og þær. Einmana
kona á biðstofu fyrir utan fóstur-
eyðingardeildina á spítalanum
væri að öllum líkindum írsk. Þrátt
fyrir að vera taggaður í öll 22 tístin
á ferðalagi kvennanna tveggja
svaraði Enda Kerry engu þeirra né
kaus að tjá sig um þau opinberlega.
Heilbrigðisráðherra landsins,
Simon Harris, steig hins vegar fram
á samfélagsmiðlinum og þakkaði
þeim fyrir að greina frá þeim raun-
veruleika sem blasir við mörgum
konum. Harris hefur jafnframt
látið hafa eftir sér að sagan sýni að
í gegnum aldirnar hafi Írland oft
verið kuldalegur og dapur stað-
ur fyrir konur og börn, staðreynd
sem bergmáli enn í dag í dómssöl-
um þar sem fóstureyðingarmál eru
tekin fyrir.
Enda Kenny, forsætisráðherra Írlands, telur að konur eigi ekki að eiga greiðan
aðgang að fóstureyðingum í landinu.