Fréttablaðið - 07.02.2017, Blaðsíða 11

Það birtist svolítið viðtal við nýja dómsmálaráðherrann okkar, hana Sigríði Á. Ander-
sen, í Fréttatímanum á fimmtudag-
inn. Tilefnið var að öllum líkindum
að ég hafði boðið fram þjónustu
Íslenskrar erfðagreiningar til þess
að reyna að hysja gagnlegar upp-
lýsingar upp úr lífsýnum sem fund-
ust á vettvangi glæpsins hræðilega
sem hefur hvílt svo þungt á þjóð-
inni. Ég hafði reyndar boðið þetta
áður og í öðru samhengi og var í
það skiptið eins og í þetta sinn ekki
virtur svars. Það er tvennt í orðum
dómsmálaráðherra sem ég hef út á
að setja:
Í Fréttatímanum segir orðrétt:
„Þetta hefur komið til skoðunar.
Hingað til hefur verið samningur
við rannsóknarstofu í Svíþjóð, en
árið 2012-2013 var skoðað sér-
staklega hvort það myndi borga
sig að færa þessa starfsemi hingað
til lands,“ segir Sigríður. „Tvö fyrir-
tæki komu til greina og fór innan-
ríkisráðuneytið í greiningarvinnu
ásamt ríkislögreglustjóra og lög-
reglustjóra á höfuðborgarsvæð-
inu. Og þá mátu menn sem svo að
svona samstarf hér á landi svaraði
ekki kostnaði. Þar fyrir utan þótti
samningurinn við sænska rann-
sóknarfyrirtækið góður.“
Í fyrsta lagi bauðst Íslensk erfða-
greining til þess að annast þetta
verkefni ókeypis, annaðhvort með
því að sjá um greiningu sýna fyrir
lögregluna eða hjálpa henni við að
koma upp eigin rannsóknarstofu
henni að kostnaðarlausu, sem
myndi nýta sér tæki, þekkingu,
reynslu og gögn Íslenskrar erfða-
greiningar. Það er því út í hött að
halda því fram að kostnaðargrein-
ing hafi leitt til þess að boði okkar
hafi verið hafnað nema að svo ólík-
lega vilji til að sænska rannsóknar-
stofan borgi lögreglunni íslensku
fyrir að fá að vinna með sýnin frá
henni.
Í öðru lagi er engin þekking eða
reynsla til staðar hjá innanríkis-
ráðuneytinu, ríkislögreglustjóra
eða lögreglustjóra á höfuðborgar-
svæðinu sem gerir þeim kleift að
komast að raun um hvað þurfi til
þess að setja upp rannsóknarstofu
til þess að rýna í DNA á Íslandi. Til
þess að ályktun þeirra yrði eitthvað
meira en ábyrgðarlaust blaður
hefðu þessir aðilar orðið að leita
sér ráða hjá þeim sem hafa sett á
laggirnar svona rannsóknarstofu á
Íslandi. Það er ekkert sem bendir til
þess að þeir hafi gert það.
Síðan segir Sigríður:
„Það var líka sjónarmið að það
væri ákveðinn kostur að hafa þessa
starfsemi erlendis vegna smæðar
samfélagsins.“
Þetta sjónarmið hlýtur að vera
einhvers konar samnefnari minni-
máttarkenndar og fáfræði. Það er
nefnilega ekkert við smæð sam-
félagsins sem gerir það að verkum
að það sé erfiðara að rýna í DNA
á Íslandi en erlendis og reynslan
sýnir að á þessu sviði höfum við
eyjaskeggjar oftast skotið útlend-
ingunum ref fyrir rass. Þess utan
er engu erfiðara að verja persónu-
upplýsingar við greiningu lífsýna
á Íslandi en í útlandinu og það
er mun meiri reynsla hérlendis í
notkun dulkóðunar við slíka vinnu
en nokkurs staðar annars staðar í
heiminum.
Það sem gerir það hins vegar að
verkum að það er hreint glapræði
að fela þetta verkefni erlendum
aðilum er að það er hægt að fá svo
miklu meiri upplýsingar (eða vís-
bendingar) út úr röðum níturbasa
í erfðaefni Íslendinga ef vinnan er
unnin hér heima.
Ástæðan er eftirfarandi: Það má
skipta vinnunni við lífsýnin í fjóra
þætti, öflun lífsýna á vettvangi, ein-
angrun DNA úr lífsýnum, raðgrein-
ingu DNA (eða arfgerðagreiningu)
og úrvinnslu úr gögnum. Fyrsta
þáttinn verður auðvitað að vinna
á vettvangi en næstu tvo væri hægt
að vinna jafn vel í útlandinu eins og
hér heima, en engu betur. Ef grein-
ing gagna er hins vegar unnin í Sví-
þjóð er einungis hægt að bera DNA
af vettvangi glæps saman við DNA
úr einstaklingi sem liggur undir
grun. Ef greining gagna ætti sér stað
hér á landi gætum við hins vegar
sagt með nokkurri vissu úr hvaða
einstaklingi lífsýnið sé án þess að
þurfa samanburð eða frekari vitn-
anna við. Þetta gætum við vegna
þeirrar reynslu, þekkingar og gagna
sem við höfum aflað á rúmlega
tuttugu árum. Í þessu felst tæki-
færi til byltingarkenndra framfara
í réttar læknisfræði. Það má heldur
ekki gleyma því að þegar lífsýni er
sent til útlanda til greiningar flyst
forræði yfir sýninu í hendur þeirra
sem lögreglan ræður ekki yfir og
lúta ekki íslenskum lögum. Það
telst óæskilegt þótt það sé ekki frá-
gangssök.
Það er ljóst af ofansögðu að
núverandi dómsmálaráðherra
líður ekki fyrir tunguhaft þegar
hún er beðin að tjá sig um mál-
efni sem hún veit lítið sem ekkert
um. Það er bæði gott og vont, gott
Ráðherrabull
Kári Stefánsson
forstjóri
Íslenskrar erfða-
greiningar
vegna þess að það minnkar nauð-
syn þess að þjóðin taki hana alvar-
lega þegar hún tjáir sig, vont vegna
þess að það minnkar líkurnar á því
að þjóðin geti tekið hana alvarlega
þegar hún tjáir sig. Það er einnig
athyglisvert að ráðuneytið skuli
ekki hafa áhuga á því að afla sam-
félaginu annarrar tæknigetu en
þeirrar sem þarf til þess að koma
hælisleitendum úr landi á rudda-
legan og jafnvel ofbeldisfullan hátt.
Svo er það annað lögmál klass-
ískrar rökfræði sem segir okkur
að það sé hægt að komast að réttri
niðurstöðu á röngum forsendum.
Það er nefnilega að öllum líkindum
rétt niðurstaða fyrir Íslenska erfða-
greiningu að þurfa ekki að sinna
réttarlæknisfræðirannsóknum
vegna þess að þær hefðu kostað
okkur amstur og við hefðum lík-
lega verið réttilega gagnrýnd fyrir
að nota upplýsingar sem var aflað
í vísindaskyni til þess að negla
glæpamenn. Við gerðum okkur
fyllilega grein fyrir þessu þegar
við buðum fram þjónustu okkar
en við erum einfaldlega eins og
aðrir í þessu samfélagi að þegar
birnuharmleikir eiga sér stað eru
nokkrar líkur á því að tilfinningar
beri skynsemina ofurliði. En það
er líka hægt, og líklegra en hitt, að
menn komist að rangri niðurstöðu
á grundvelli rangra forsendna og
ég er handviss um að það er röng
niðurstaða fyrir íslenskt samfélag
að ráðuneytið hafnaði því að nýta
þá möguleika sem eru raktir hér að
ofan.
Í fyrsta lagi bauðst Íslensk
erfðagreining til þess að
annast þetta verkefni
ókeypis, annað hvort með
því að sjá um greiningu sýna
fyrir lögregluna eða hjálpa
henni við að koma upp eigin
rannsóknarstofu henni að
kostnaðarlausu, sem myndi
nýta sér tæki, þekkingu,
reynslu og gögn Íslenskrar
erfðagreiningar. Það er því
út í hött að halda því fram að
kostnaðargreining hafi leitt
til þess að boði okkar hafi
verið hafnað nema að svo
ólíklega vilji til að sænska
rannsóknarstofan borgi
lögreglunni íslensku fyrir
að fá að vinna með sýnin frá
henni.
intellecta.is
RÁÐNINGAR
www.mba.is
Miðvikudaginn 8. febrúar verður haldinn kynningarfundur MBA-námsins í Háskóla
Íslands. Fundurinn verður haldinn í stofu HT-101 á Háskólatorgi kl. 12:10–12:50.
Magnús Pálsson forstöðumaður MBA-námsins kynnir námið og fyrirkomulag þess og
Egill Jóhannsson MBA 2017, forstjóri Brimborgar segir frá reynslu sinni af náminu.
MBA-námið í Háskóla Íslands er hagnýtt meistaranám fyrir stjórnendur og sérfræðinga
hugsað fyrir þá sem hafa reynslu af stjórnunarstörfum og vilja auka þekkingu sína og
færni í stjórnun og rekstri.
Skráning á fundinn fer fram á mba.is
PI
PA
R\
TB
W
A
TAKTU FRUMKVÆÐI
AÐ EIGIN FRAMA
KYNNINGARFUNDUR UM MBA-NÁM HÁSKÓLA ÍSLANDS
Guðrún Eva Gunnarsdóttir,
fjármálastjóri Haga
Egill Jóhannsson,
forstjóri Brimborgar
Herdís Gunnarsdóttir,
forstjóri Heilbrigðisstofnunar Suðurlands
Ingvar Már Gíslason,
markaðsstjóri Norðlenska
Símaveski,
heyrnartól, snúrur
og allt fyrir
símann.
Símaveski.is, S. 517 0150 – 2. hæð Smáralind
s k o ð u n ∙ F R É T T A B L A ð i ð 11Þ R i ð J u D A G u R 7 . F e B R ú A R 2 0 1 7
0
7
-0
2
-2
0
1
7
0
5
:3
3
F
B
0
4
0
s
_
P
0
3
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
1
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
C
2
D
-E
0
2
4
1
C
2
D
-D
E
E
8
1
C
2
D
-D
D
A
C
1
C
2
D
-D
C
7
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
A

F
B
0
4
0
s
_
6
_
2
_
2
0
1
7
C
M
Y
K