Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.12.1972, Síða 16

Ebba Edwardsdóttir.
STARFSSVIÐ TALMEINA- OG HEYRNAR-
FRÆÐINGS INNAN SJÚKRAHÚSS
OG SAMSTARFIÐ VID STARFSLID DEILDA
Ebba Edwardsdóttir talmeina-
og heyrnarfræóingur viö Borg-
arspítalann.
Tal- og heyrnarþjálfun innan
sjúkrahúsa hefur verið þekkt
hugtak erlendis um árabil, en
hófst fyrst hér á landi í janúar
sl., er Borgarspítalinn í Foss-
vogi réð talmeina- og heyrnar-
fræðing í fullt starf, og skyldi
starfað á háls-, nef- og eyrna-
deildinni, heilaskurðdeild og
öðrum deildum spítalans, er á
slíkri þjónustu þyrftu að halda.
Síðan hefur komið í ljós, að
þörfin er brýn, og skiptast sjúkl-
ingarnir í hópa hér sem annai's
staðar: þ. e. aphasisjúklinga,
raddbandasjúklinga, barkakýlis-
sjúklinga og hina heyrnardaufu.
Eins og aðrir starfshópar, er
starfa á slíkum stöðum, verðum
við, er þessa þjónustu veitum,
að vera hluti starfsliðsins í
meira en einni merkingu: Við
verðum að mynda náinn starfs-
hóp um hvern sjúkling ásamt
hjúkrunarliðinu, sem er með
honum dag og nótt. Það getur
veitt mikilvægar upplýsingar
um sjúklinginn, félagslega sem
talmeina- og heyrnarfræðilega,
þannig að skýrsla deildar getur
ráðið úrslitum um næsta þjálf-
unarskref.
En lítum nú nánar á sjúkl-
ingahópana.
APOASISJÚKUWCAR
Hvað er aphasi?
Orðið er grískt og þýðir tap
á eiginleikanum til að tjá sig.
En oft er hér um djúptækari
áhrif að ræða, jafnvel tap á eig-
inleikanum til að skilja og tala
það mál, sem maður hefur beitt
frá barnæsku og hefur alla tíð
þótt sjálfsagt og auðvelt í með-
förum.
Sjúklingurinn vaknar kannski
upp af meðvitundarleysi í fram-
andi umhverfi og vill spyrja,
hvar hann sé, en uppgötvar þá
sér til hrellingar, að hann get-
ur ekkert sagt, jafnvel ekki það,
sem hann veit hann vill sagt
hafa, — eða þá hann vaknar og
skynjar umheiminn sem ógrynni
hljóða og mynda, sem aðeins
Að öllu þessu athuguðu hefur
þótt mjög vafasamt að láta
þyngdina eina skera úr um það,
hvort barn væri fyrirburður eða
ekki, vanþroska eða fullþroska.
Þess vegna hefur heilbrigðis-
stofnun Sameinuðu þjóðanna
(WHO) 1961 (23), að ráði sér-
fræðinganefndar um mæðra- og
barnavernd, gefið út yfirlýsingu
um, að barn 2500 grömm eða
minna þurfi ekki endilega að
vera fyrirburður (premature).
1 samræmi við það er stungið
upp á, að í stað fyrirburðar,
„prematuritas", þegar skil-
greint er eftir þyngd, ætti að
koma „lág fæðingarvigt" (22).
1 rannsókn, sem Gunnar Bier-
ing, barnalæknir, hefur gert á
dánartölum nýfæddra barna í
Reykjavík 1961-70, þar sem
hann hefur farið yfir ljós-
mæðrabækur allra ljósmæðra í
bænum og á Fæðingarheimili
Reykjavíkur og Fæðingardeild
Landspítalans, og miðað við áð-
ur greindar tölur Ylppös, sbr.
bls. 131, hér að framan, kemur
fyrirburðartíðnin út með 4.3-
4.6% á tímabilunum 1961-65
og 1966-70, en þær tölur sam-
svara ekki fyllilega tölum í töflu
I, vegna þess að annar saman-
burðargrundvöllur er notaður
(25).
Á yfirlitinu frá 1931-1965 í
I. töflu sést, að skráð fyrir-
burðatíðni fer víðast hvar vax-
andi, en sá hluti yfirlitsins er
unninn úr skýrslum ljósmæðra
til héraðslækna og landlæknis,
sem árlega eru birtar í Heil-
brigðisskýrslum.
Eins og áður er á drepið,
munu mismunandi reglur og
mismunandi mat lagt til grund-
vallar á ýmsum tímum og stöð-
um. Að öðru leyti verður ekki
frekar rætt um töflu þessa að
sinni, en í síðari hluta um or-
sakir fyrirburða verður vísað til
hennar aftur.
Framh. í næsta blaði.
132 TÍMARIT HJÚKRUNARFÉLAGS ÍSLANDS