Ráðunautafundur - 15.02.1987, Page 76

-68-
1. Kostir oq gallar
Hvitsmári er, eins og aörar belgjurtir, fyrst og fremst
ræktaóur vegna sambýlis hans vió niturnámsbakteriur af
ættkvislinni Rhizobium. Þessar bakteriur breyta nitri
andrúmsloftsins i ammóniak sem plöntur geta hagnýtt sér. Menn
sjá þvi i smáranum "ókeypis niturgjafa". Þetta er þó ekki
allskostar rétt þvi niturbindingin er afar orkukræft ferli
(LaRue og Patterson, 1981) sem bitnar aö öóru jöfnu á vexti
plöntunnar. A Bretlandseyjum hefur meóal niturbinding hvitsmára
i sveröi verió áætluó samsvara 165 kg N/ha/ári (frá 74 -280
kg/ha eftir aðstæðum). Á Nýja Sjálandi eru þessar tölur enn
hærri eöa á bilinu 150-300 kg N/ha. Sambærilegar tölur héöan
vantar, en þær hljóta augljóslega aó vera mun lægri. Jónatan
Hermannsson (Aslaug Helgadóttir ritstj., 1986) hefur þó áætlaó
áburöaráhrif belgjurta i tilraunum hérlendis á bilinu 30-80 kg
N/ha (varlega áætlaö).
Hvitsmári (og belgjurtir almennt) er einnig ákaflega gott
fóóur. Hann hefur mun hærra prótininnihald en grös og einnig
lægra hlutfall tormeltra trénissambanda (1. mynd). Meltanleiki
smára og grasa er svipaóur i upphafi vaxtartima en fellur hægar
hjá smáranum yfir sumarió-. Jórturdýr eta almennt meira af
smára en grösum og a.m.k. sauðfé velur smára frekar en grös i
haganum (2. mynd). Allt þetta skilar sér i meiri afuröum
búpenings af smára en grasi (3. og 4. mynd).
VaXtarlag og vaxtarhegðun hvitsmárans gerir þaó að verkum
aö hann þolir mjög vel beit. Vöxturinn byggir á jarðlægum
skriöulum stönglum, smærum. Vaxtarbroddar blaðanna liggja
djúpt i sveröinum þar sem beitardýrin ná ekki til þeirra.
Af framansögóu má ljóst vera að hvitsmárinn er mjög
ákjósanleg beitarjurt, enda nær eingöngu notaóur þannig.