Ráðunautafundur - 15.02.1997, Page 195

187
skemmdir hefðu aukist þegar nýr og fullkomnari kælibúnaður var settur í geymslurnar gagns-
tætt því sem vænst hafði verið. Einnig töldu sumir sig merkja að rófur sem byijuðu aðeins að
ála í geymslunni geymdust betur en þær sem ekkert lifnuðu. Þetta er í samræmi við álit sumra
norskra bænda, sem telja að geymsla við 2 gráður sé því heppilegri en geymsla við 0 gráður. í
þessari könnun fékkst engin sönnun á því að þessu sé svona varið. Vísbending er þó um að
koma megi í veg fyrir skemmdir á rófum, sem teknar eru snemma upp, með því að geyma þær
fyrst í ókældri eða lítið kældri geymslu þar til þær byrja að ála og kæla þær þá niður í 0 gráður.
Rófur sem teknar voru upp eftir hörð frost virðast hins vegar geymast prýðilega þótt þær séu
settar beint í kalda geymslu og nái ekki að ála. Þetta má hugsanlega skýra með því að þegar
rófur sem enn eru í fullri sprettu í hlýrri jörð eru teknar upp og settar beint í mikinn kulda séu
þær vanbúnar til vetrardvala og hafi litla mótstöðu gegn sveppum. Sé öflug starfsemi fyrir
hendi í rófunum og þeim leyft að aðlagast kuldanum á löngum tíma eru möguleikar þeirra á að
verjast árásum sveppa betri. Aðferðin er reyndar ekki í samræmi við það sem ráðlagt er í
grannlöndunum, en þar eru bændur hvattir til að kæla rófur sem og flest annað rótargrænmeti
strax niður í 0 gráður (Balvoll, 1985). A þessu kann að vera skýring. Annars vegar eru rófur
komnar lengra á þroskaferlinum þegar þær eru teknar upp í útlöndum þar sem sumar er lengra
og hlýrra. Hins vegar er hnúðbikarsveppur og ýmsir þörungasveppir algengir þar en ekki hér.
Þessir sveppir eiga erfitt með að vaxa þegar hitastig er við frostmark; hnúðbikarsveppur vex
t.d. ekki við lægra hitastig en 3 gráður.
Hægt er að stöðva sprettu hjá rófum með því að slá af þeim blöðin 10-14 dögum fyrir
upptöku. Ef til vill geymast slíkar rófur betur en þær sem teknar eru upp í fullri sprettu. Ekki
voru tök á að sannreyna þetta atriði í könnuninni. Balvoll (1995) telur að slíkur sláttur á kálinu
gæti auðveldað þörungasveppum að ná fótfestu í blaðstilkunum og síðan að vaxa ofan í róf-
una. Hér á landi virðast þörungasveppir ekki vera vandamál og því ef til vill óþarfi að óttast
þetta.
Öllum erlendum heimildum ber saman um að of þurrt loft sé höfuðástæðan fyrir því að
grásveppur (grámygla) skemmir rófur. I öllum geymslum í þessari könnun var grásveppur
aðalskaðvaldurinn. Raunar virðist alltaf mega rekja yfir 90% skemmdanna til þessa svepps.
Þessi sveppur er erfiður við að eiga vegna þess að hann nær að vaxa við hitastig sem er rétt
yfir frostmarki. í Englandi telja menn sig þurfa að nota sveppalyf til þess að halda honum í
skefjum (Geeson o.fl., 1989). Smitefni hans er sennilega alltaf til staðar, þar sem það fylgir
rófunum úr garðinum. Sveppurinn ræðst hins vegar aðeins á rófur sem eru særðar eða veik-
laðar á einhvern hátt. Þurrt loft dregur vatn úr rófunum þannig að þær missa safaspennu