Dagblaðið Vísir - DV - 22.07.2016, Side 18

Helgarblað 22.–25. júlí 20162 Úttekt
Fiskur er okkar fag
- Staður með alvöru útsýni
Opið allt árið, virka daga,
um helgar og á hátíðisdögum
Kaffi Duus v/ Smábátahöfnina í Keflavík - Aðeins 5 mínútur frá Leifstöð, lítið við í leiðinni • Sími: 421 7080 • duus@duus.is • Opið frá kl. 10:30 - 23:00 alla daga
Allt það besta í íslenskri og indverskri matargerð
H
alli kemur inn og segist
með bros á vör vera búinn
að vera að útbúa karamellu
allan daginn. Hann er að
undirbúa barnaafmæli.
Lífið snýst enda um dóttur hans og
fjölskylduna sem býr í París. Hann
er hönnuður og hefur undanfarið
ár verið heima með dóttur sinni á
meðan eiginkona hans vinnur sem
fyrirsæta í borginni. Þau hafa búið
víða um heim en eru sæl með lífið í
París þó að það hafi gengið á ýmsu í
borginni undanfarið ár. Við sitjum á
ritstjórnarskrifstofu DV síðla kvölds.
Hann er tilbúinn að ræða hlutina,
finnst það raunar ekkert tiltökumál
enda hefur margra ára sjálfsskoðun
og uppbygging gert honum kleift að
ræða málin, vera til staðar fyrir þá
sem vilja segja honum frá.
Var barn
„Ég var beittur ofbeldi þegar ég
var barn,“ byrjar hann. Ofbeldið
stóð yfir í tvö til þrjú ár. Halli sagði
aldrei neinum hvað hafði gerst á
meðan hann var að vaxa úr grasi.
Hann man hluta af því og veit að
það gerðist í blokk þar sem hann
bjó sem barn. Halli veit ekki hver
braut á honum og vill ekki vita það.
Halli þekkir ekki andlitið á hon­
um. Það skiptir hann ekki máli.
En minningabrotin hellast stund­
um yfir hann þegar hann finnur
til dæmis lykt eða jafnvel bragð.
Það sem honum hefur reynst erfið­
ast að yfirstíga er að hann telur sig
hafa sjálfviljugur hitt manninn sem
braut á honum. En hann var bara
barn, fjögurra eða fimm ára gam­
all, og ekki hans að axla ábyrgð­
ina. Í dag er hann meðvitaður um
brotið en getur skilið það frá sjálf­
um sér að vissu leyti. Hann er ekki
það sem kom fyrir hann, þó að það
hafi vissulega fylgt honum í gegn­
um tíðina.
En þessi hugarfarsbreyting varð
þó ekki fyrr en hann fór loksins, 24
ára gamall, og bað um hjálp. Samtal
við aðra manneskju kveikti löngun­
ina til að segja loksins frá, þegar
hann gerði sér grein fyrir því að
viðkomandi hefði einnig orðið fyr­
ir kynferðisofbeldi. Það var í fyrsta
skipti sem hann orðaði þetta við
nokkra manneskju.
Næsta dag ákvað hann að gera
eitthvað í málinu.
Hringdi sig inn veikan
„Ég var 24 ára þegar ég hringdi mig
inn veikan í vinnunni því ég ætl­
aði að fara niður í Stígamót. Ég tók
upp tólið og hringdi þangað. Ég var
mjög stressaður. Ég gekk um gólf og
hélt á símanum áður en ég þorði að
slá inn númerið. Þó að ég hafi ver­
ið ákveðinn í því að fara og hringja,
þá var það svo risastórt verkefni
að takast á við. Fyrsta spurningin
mín var: Er þetta líka fyrir, hérna,
karla?“
Konan á hinum enda línunn­
ar svaraði því játandi. Halli spurði
því aftur: „Ég held að það hafi eitt­
hvað komið fyrir mig. Má ég koma
til ykkar?“ Aftur svaraði röddin ját­
andi. „Má ég koma í dag?“
Hvort hann mátti.
„Ég held að það hafi, í mínu til­
felli, skipt máli. Það skipti mig ef­
laust meira máli en ég áttaði mig
á að í fyrsta skipti sem ég sagði frá
því sem kom fyrir var mér sýndur
fullkominn skilningur og mér var
trúað. Ég veit ekkert hvernig þetta
hefði farið ef fyrstu viðbrögðin
hefðu ekki verið svona,“ segir Halli
og segist vita að hann hafi verið
mjög heppinn. Hann sagði fjöl­
skyldunni sinni og sínum nánustu
þetta svo smátt og smátt í góðu
tómi þegar hann var tilbúinn til
þess.
Vantaði „ríkulega frásögn“
Hjá Stígamótum varð hann hluti
af karlameðferðarhópi en hafði
einnig sinn eigin ráðgjafa. „Mér
fannst svolítið erfitt að vera í þess­
um hópi því mér fannst það sem
kom fyrir mig ekki nógu merkilegt.
Mér fannst alltaf einhver annar
eiga ljótari, átakanlegri og merki­
legri sögu. Mér fannst ég ekki eiga
skilið að láta aðra hlusta á þetta
sem „var ekki neitt“,“ segir hann, en
það er mjög algengt meðal karlkyns
þolenda. Ranghugmyndir um að
þeir eigi jafnvel ekki skilið að segja
frá. „Hún hefur alltaf loðað við mig,
þessi hugmynd um brotið,“ segir
Halli og segist enn í dag upplifa að
þetta sé ekki „nógu merkilegt“.
„Ég hef unnið í áhrifunum, en
mér hefur alltaf fundist ástæðu­
laust að grafa upp þessi brot. Það
eru áhrifin og afleiðingarnar sem
ég er að kljást við.
Í þessum karlahóp ræddi ég það
einmitt einu sinni að ég gæti ekki
séð þörf á því að ég færi að grafa
eitthvað dýpra. Þetta var ekki að­
ili innan fjölskyldunnar minnar og
tengist mér ekki. Ég vissi nóg. Mér
fannst ég ekki í afneitun, ég var
kominn þarna til að vinna úr þessu
og hef gert það, en ég var þakklátur
fyrir að muna þetta ekki allt. Ég
get litið svo á að ég hafi komist yfir
ákveðinn hluta þess og mér fannst
ástæðulaust að grafa meira upp.
En það var út af þessu sem mér
fannst að það vantaði kannski að
ég ætti „ríkulega frásögn“. Ég spurði
því ráðgjafann, af einlægni: er ég í
afneitun? Er ég að reyna að muna
þetta ekki? En fékk þau svör að það
væri einmitt ekki ástæða til þess
að ég væri að reyna að muna hluti
sem ég ekki gæti munað heldur
væri mikilvægara að fókusa á mig,
þar sem ég var staddur þá í ferlinu,“
segir hann.
Hann gat því einbeitt sér að af­
leiðingunum. „Mér finnst það í
rauninni lúxus, fyrir mig persónu­
lega, að hafa ekki alla þessa
vitneskju. Stóra málið var að ég
vissi að ég hefði orðið fyrir ofbeldi
og að ég væri ofurmeðvitaður um
áhrif þess á mig. Ég á alveg nóg með
það sem ég þó man. Þó að ég væri
með minningabrot stöðugt ómandi
í höfðinu, var ég svo þakklátur fyrir
að hafa ekki fleiri þúsund smá­
atriði bergmálandi til viðbótar við
allt það sem var þá þegar í gangi í
höfðinu. En þakklætið breyttist líka
í minnimáttarkennd, því af þessum
sömu sökum fannst mér mín upp­
lifun vera „minni“ og ómerkilegri
en annarra, sem mundu meira.“
Skrúfaði fyrir kranana
Það kom aldrei til að hann kærði
ofbeldið. Það voru tuttugu ár liðin
frá því að brotið var á honum. Hann
vildi fyrst vinna í sjálfum sér og
segir svo: „Á þessum tíma urðu mál
líka fyrnd, liggur við á einni helgi.
Ég fann, eftir að ég byrjaði að
vinna í þessu, að þetta hefur auð­
vitað verið kjarni í minni tilvist. En
ég fann aldrei fyrir skömm, þannig
séð. Þetta var hluti af mér, ég vissi
af þessu en ég var ekki að einbeita
mér að því. Ég varð aldrei reiður –
aldrei sár. Þetta var bara þarna og
var alltaf í bakgrunninum. Það spil­
uðust einhver atriði, lítil minninga­
skot,“ segir hann. En það var svo
fjarri honum að segja einhverjum
frá því sem gerðist. Hann líkir þessu
við að vera á gangi þar sem margar
skólastofur eru og opið inn í þær.
Í hverri stofu er skrúfað frá krana.
Niðurinn frá vatninu verður smám
saman hluti af hljóðmenguninni,
en eftir vinnuna og sjálfsskoðunina
sem hann fór í gegnum var eins og
það væri skrúfað frá einum krana í
einu og kyrrðin lagðist yfir.
„Skyndilega var þetta eins og
það væri einn krani eftir, ég vissi af
honum, en hann truflaði mig ekki
lengur. Ég leyfi honum bara að vera.
Þetta var hluti af mér, ég sætti mig
við það þá og þessi atburður hefur
örugglega litað mig. En ég vissi það
bara ekki og gat ekki speglað mig í
því fyrr en ég varð loksins tilbúinn
til að ræða málin. Það varð rof
þarna á milli þangað til. Ofbeldið
hafði áhrif á mig sem ég, vegna
rofsins, ungs aldurs og fleira, átti
ekki möguleika á skilja eða vinna
úr að neinu leyti. Ég gat ekki áttað
mig á áhrifunum og hafði engin tól
til að vinna úr neinu sem ég hugs­
aði. Þegar ég var unglingur heyrði
ég og las frásagnir annarra, þótti
þær merkilegar og átakanlegar, en,
aftur, ég pældi aldrei í að segja frá.
Ég var ekki í afneitun, sagði aldrei
við sjálfan mig að þetta hefði ekki
gerst eða neitt þvíumlíkt. Ég vissi
alltaf af þessu, hugsaði stöðugt um
þetta, en ég hreinlega spurði mig
aldrei nokkru sinni hvort ég ætti
eða vildi segja frá. Þessi hugmynd
eða þetta konsept – að „segja frá“ –
kom aldrei nokkru sinni upp.“
„Má ég koma núna?“ var eitt það fyrsta sem Haraldur Agnar Civelek sagði
þegar hann tók upp símann og leitaði sér aðstoðar við að vinna úr ofbeldi sem hann
varð fyrir barnungur. Hann var þá 24 ára gamall, en það var á hárréttu augnabliki
fyrir hann sjálfan. Hann leitar ekki gerandans, hann þarf þess ekki en hefur unnið
úr afleiðingunum og áhrifum þess sem gerðist í rúman einn og hálfan áratug. Hann
segist vona að einn daginn hætti karlar að velta því fyrir sér hvort þeir megi leita
sér aðstoðar og drífi frekar í því. Það breytir nefnilega svo mörgu til hins betra.
Er þEtta líka fyrir karla?
Ásta Sigrún Magnúsdóttir
astasigrun@dv.is „Ég var
beittur
ofbeldi þegar
ég var barn