Dagblaðið Vísir - DV - 22.07.2016, Qupperneq 36

Helgarblað 22.–25. júlí 201620 Menning
N
orski rithöfundurinn Karl
Ove Knausgård verður
einn lykilfyrirlesara á al-
þjóðlegu ritlistarráðstefn-
unni NonfictioNow sem
haldin verður í Reykjavík í júní
næsta ári, en ráðstefnan er líklega
stærsti bókmenntaviðburður sem
farið hefur fram á Íslandi. „Þetta er
miklu stærra en bókmenntahátíð,“
segir Rúnar Helgi Vignisson, rithöf-
undur, dósent í ritlist við Háskóla
Íslands og einn skipuleggjenda há-
tíðarinnar.
Ein stærsta ráðstefnan um
óskáldað efni
NonfictioNow er ein stærsta ráð-
stefna heims um óskálduð skrif, en að
jafnaði sækja hana 400 til 500 manns
hvaðanæva að úr heiminum, höfund-
ar, kennarar og nemendur. Þetta er í
sjötta skipti sem ráðstefnan er haldin
en í fyrsta skipti sem hún fer fram í
Evrópu.
„Að ráðstefnunni standa nokkrir
rithöfundar og ritlistarkennarar í
Bandaríkjunum og Ástralíu, en há-
tíðin sprettur upp úr Non-fiction
smiðjunni í Iowa City og er upphafs-
maðurinn Robert Henley, sem var þá
kennari þar,“ segir Rúnar Helgi, sem
sótti ráðstefnuna fyrst þegar hún var
haldin í Melbourne og er nú kominn í
stjórn hennar.
„Þetta er ekki hefðbundin
akademísk ráðstefna heldur frekar
sambland af bókmenntahátíð og ráð-
stefnu,“ segir Rúnar Helgi.
„Allir þeir sem taka þátt eru höf-
undar, þó að þeir séu margir líka
tengdir háskólum og þá helst ritlistar-
deildum. Það verða alls konar við-
burðir í tengslum við ráðstefnuna,
upplestrar og off-venue viðburðir.“
Stórstjarna í
bókmenntaheiminum
Fjöldi erlendra höfunda mætir og
ræðir óskáldað efni af ýmsu tagi og
les upp úr verkum sínum. Í málstof-
um verða svo tekin til umræðu fjöl-
mörg ólík form óskáldaðra skrifa. Þá
vonast Rúnar Helgi til að íslenskir
höfundar og fræðimenn muni taka
þátt í ráðstefnunni, en nú er opið fyrir
umsóknir um málstofur á vef ráð-
stefnunnar.
Flestir viðburðir munu fara fram
í Háskóla Íslands en lykilfyrirlestrar
verða í Silfurbergi Hörpu og gefst al-
menningi kostur á að sækja þá gegn
vægu gjaldi. Stærsta stjarnan sem
kemur fram er líklega Norðmaðurinn
Karl Ove Knausgård.
„Min Kamp-bækurnar eftir
Knausgård hafa vakið verulega
athygli á undanförnum árum. Hann
hefur stundum kallað þær óskáld-
aðar skáldsögur en þar miðlar hann
sannsögulegu efni, það er ævi sinni,
í formi skáldsögunnar. Það er náttúr-
lega feikilega spennandi viðfangsefni,
en hann hefur stigið á ýmsar tær á
leiðinni og margir samferðamenn
hans móðgast yfir efninu. En það sér
auðvitað hver með sínum augum.“
Auk Knausgårds eru lykilfyrirlesar-
ar á hátíðinni Maxine Beneba Clarke,
Ástrali af afró-karabísku bergi brot-
in, en hún þykir fersk og spennandi
rödd í bókmenntaheiminum, og mikil
eftirvænting ríkir eftir væntanlegri
ævisögu hennar. Þá kemur bandaríski
rithöfundurinn Gretal Ehrlich fram,
en hún er eflaust þekktust fyrir bók-
ina Solace of open spaces en auk þess
hefur hún mikið ferðast um Græn-
land og skrifað bók um ferðir sínar
þar. Þá má enn fremur nefna banda-
ríska ljóðskáldið og menningarrýninn
Wayne Koestenbaum sem fæst með-
al annars við kynhneigð og kyngervi í
verkum sínum.
Óskáldaðar skáldsögur
Íslendingar hafa átt í nokkrum vand-
ræðum með að þýða hugtakið non-
fiction, og má þar til dæmis benda á
að sá flokkur í Íslensku bókmennta-
verðlaununum er nefndur „bækur
almenns efnis.“ En Rúnar Helgi býð-
ur upp á betra hugtak til að fanga
merkinguna.
„Ég hef sjálfur notað „óskáldað
efni“ og svo „skáldað efni“ fyrir enska
orðið fiction. Það er það þjálasta sem
ég hef fundið hingað til.“
En hvað er átt nákvæmlega við
með „óskáldað efni“?
„Ég held að orðið sé sæmilega
gegnsætt þó að sumum finnist það
kannski skrýtið í fyrstu. Það eru til
margir flokkar af óskálduðu efni: til
dæmis fræðiefni, ævisögur, minn-
ingargreinar, svo það sem ég hef
kallað sannsögur en heitir á ensku
„creative non-fiction,“ þar sem að-
ferðir skáldskaparins eru nýttar til
að miðla sannsögulegu efni svo það
verði aðgengilegra og meira gríp-
andi fyrir lesandann,“ segir Rúnar
Helgi.
„Þessar sannsögur hafa orðið
æ vinsælli erlendis að undanförnu
enda hægt að nýta þær til að miðla
ýmiss konar efni. Það er jafnvel hægt
að nýta það til að skrifa kennslu-
bækur og gengur þá út á að breyta
efninu í sögur til að gera það að-
gengilegra,“ segir hann.
„Hér heima hefur líka verið
svolítil umræða um mörkin milli
skáldævisögunnar og sannsögunnar,
hvað má gera og hversu langt má
maður ganga í að nýta sér sannsögu-
legt efni og skrifa um raunverulegar
persónur? Hvenær er maður kom-
inn yfir í skáldskap? Þessi umræða
spratt til að mynda upp þegar Konan
við 1000 gráður eftir Hallgrím Helga-
son kom út,“ segir Rúnar.
„Það má búast við því að það
verði einhverjar málstofur þar sem
komið verður inn á þetta.“ n
36 á annnarri
32 á hinni
IP Dreifing | www.hrefna.is | hrefna@hrefna.is | sími: 577-3408
Farðu nýjar leiðir og prófaðu ferskar sérvaldar
hrefnulundir á grillið eða á pönnuna
snöggsteiktar að hætti meistarakokka
Knausgård talar á stærsta
bókmenntaviðburði Íslands
n Ráðstefna um óskáldaðar bækur í júní 2017 n Búist við 500 erlendum gestum
Skipuleggur stóra ráðstefnu um
óskáldað efni Rúnar Helgi Vignisson er
einn þeirra sem standa að NonfictioNow
sem fer fram í Háskóla Íslands og Hörpu á
næsta ári. Mynd ©KriStinn ingvarSSon - Kri@hi.iS
„Hann hefur stigið á ýmsar tær
á leiðinni og margir samferða-
menn hans móðgast yfir efninuKarl ove Knausgård
Wayne Koestenbaum gretal EhrlichMaxine Beneba Clarke
Kristján guðjónsson
kristjan@dv.is