Dagblaðið Vísir - DV - 28.04.2017, Blaðsíða 52

24 fólk - viðtal Helgarblað 28. apríl 2017
þessu. En í augum Péturs var þetta
mikið. Þegar þú ert ungur maður og
hefur alltaf verið með þitt á hreinu
þá hefur höggið verið mikið. Hann
virðist hafa tapað peningunum sín-
um á mjög stuttum tíma í póker á
netinu. Það er ástæðan fyrir því að
hann svipti sig lífi. Hann bar þessa
skuld sína í hljóði. Pétur var mjög
ábyrgur. Þetta var hans leið til að
bera ábyrgð á þessu. Honum fannst
þetta rétta leiðin.“
Mikið jákvætt að gerast
Benedikt harmar þá þöggun sem
enn virðist ríkja um sjálfsvíg. Hans
upplifun er sú að fyrir ellefu árum
hafi varla mátt minnast orði á
sjálfsvíg. Í dag hafi þó blessunar-
lega orðið meiri vakning. Benedikt
vill þó fá miklu meiri umræðu upp
á yfirborðið. Þá sérstaklega varð-
andi sjálfsvíg ungra karlmanna.
Þeir eru enn í miklum meirihluta
þeirra sem svipta sig lífi. „Það hef-
ur líka margt jákvætt gerst síðustu
ár. Við erum með frábært starfs-
fólk á geðdeildum og í heilsugæsl-
unni. Fólk er orðið meðvitaðra um
sjálfsvíg og þau áhrif sem þau hafa
á nánustu aðstandendur.“ Bene-
dikt, sem hefur síðastliðinn áratug
unnið úr þessari miklu sorg, segir
frasana yfir sorg og sorgarviðbrögð
jafnmarga og þeir eru vitlausir.
Hver þarf að finna sína leið út úr
sorginni og fólk geri það mjög mis-
jafnlega. „Sumir demba sér í vinnu.
Aðrir taka því rólega. En ef þú af-
greiðir ekki sorgina þá kemur hún
alltaf aftur. Þess vegna er mikilvæg-
ast af öllu að vinna í sorginni.“
Bataferlið hófst fyrir alvöru
Benedikt segir að það sem hjálpaði
honum mest í sorginni var að finna
samtök þar aðstandendur fólks sem
hafði svipt sig lífi hittist reglulega og
ræddi ógnvænlega lífsreynslu sína.
„Við bjuggum til stuðningshópa.
Það var ekki fyrr en ég fór að um-
gangast fólk sem hafði misst ein-
hvern í sjálfsvígi að ég fór að skilja
þetta. Þá fyrst fór lífið að ganga aft-
ur og bataferlið hófst fyrir alvöru.“
Staðreyndir
um sjálfsvíg
Á Íslandi
n 35 til 50 einstaklingar falla fyrir eigin
hendi ár hvert
n Árlega deyja um sex ungir karlmenn
18–25 ára vegna sjálfsvígs
n Ein kona 18–25 ára fellur fyrir eigin
hendi annað hvert ár að jafnaði
n Sjálfsvíg eru algengasta ástæða
dauðsfalla hjá ungum mönnum
Á heimsvísu
n Yfir 800 þúsund dauðsföll árlega eru
sjálfsvíg (WHO)
n Það er eitt dauðsfall vegna sjálfsvígs
á 40 sekúndna fresti (WHO)
n Sjálfsvíg er þriðja algengasta dánar-
orsökn í aldursflokknum 15–44 ára í
heiminum (WHO)
n Þunglyndi er algengasta ástæða
örorku í heiminum (WHO)
Heimild: Útmeð’a
„Áætlað er að á hverju ári séu milli 500 til
600 einstaklingar í öngstræti með líf sitt
og treysta sér illa til að lifa við þá líðan.
Þessi hópur telur að dauðinn sé oft það
eina rétta til að forða aðstandendum sín-
um frá því að horfa upp á vanlíðanina og
gera í framhaldinu tilraun til sjálfsvígs.“
Þetta segir Salbjörg Bjarnadóttir, ver-
kefnastjóri hjá Embætti landlæknis. Líkt
og sjá má á meðfylgjandi töflu hér svipta
að meðaltali 35 til 40 einstaklingar sig lífi
á hverju ári. Umtalsvert fleiri glíma þó við
sjálfsvígshugsanir og gera misheppnaðar
tilraunir til að svipta sig lífi.
Þó svo að fleiri einstaklingar hafi svipt
sig lífi síðustu ár þá hefur sjálfsvígum ekki
fjölgað hlutfallslega þar sem íbúafjöldi
hefur aukist á móti.
Inni á milli eru svo eitt og eitt ár þar
sem sjálfsvígin eru fleiri. Salbjörg segir
það þó ekki tölfræðilega marktækt.
Hún bendir á að það sé mikilvægt að sá
sem glímir við erfiðleika fái þá þjónustu
sem hann þarf. Þá segir Salbjörg:
„Sem betur fer tekst að bjarga flestum,
suma þarf að leggja inn tímabundið,
öðrum nægir þétt eftirfylgd. Kannski
þarf viðkomandi innlögn í ákveðinn
tíma, öðrum nægir að fá viðtöl (um áföll,
lífssögu, styrkleika og fleira), fræðslu
(um sjúkdóminn, einkenni, batahorfur og
von), hjálp með lífsstílsbreytingar (svefn,
næringu, samskipti, hreyfingu, virkni og
fleira), og síðast en ekki síst er mikilvægt
að hafa fjölskyldu og nánustu aðstand-
endur með í ráðum og að þeir fái fræðslu
og samtöl með þeim veika.“
Telja dauðann það eina rétta
Mikilvægt að fólk með sjálfsvígshugsanir fái viðeigandi aðstoð
Pétur var fæddur árið 1984 Engan óraði fyrir því að hann myndi svipta sig lífi. Mynd Úr einkasafni
„Það er ekkert í heiminum verra en að missa barnið sitt“ Benedikt tekur þátt í göngunni Úr myrkrinu í ljósið aðfaranótt laugar-
dagsins 6. maí. Mynd sigtryggur ari
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
10
7 11 7
10
5
11
14
11
11
22
30
27
29
36
22
26
35
33
29
Fjöldi sjálfsvíga undanfarin ár eftir kyni
n Karlar n Konur
Hluti af því sem fólk getur gert
í sorgarferlinu er einfaldlega að
gera sorgina skemmtilega. „Þegar
maður lendir í svona mikilli sorg
þarf að taka ákvörðun um að gera
lífið skemmtilegt á nýjan leik. Þegar
maður er sorgmæddur þá á maður
bara að vera sorgmæddur. Síðan
þarf maður líka að geta verið glaður
og notið þess að vera til.“ Benedikt
segir að það taki gríðarlega mikið á
að komast á þennan stað, þar sem
„sorgin getur verið skemmtileg.“
Fyrst þegar hann byrjaði að brosa,
hlæja og gleyma sér í hrollköldum
veruleikanum, skammaðist hann
sín og hugsaði að hann ætti ekki
skilið að líða vel. En með tíman-
um lærði hann að ef hann ætlaði að
lifa þá þyrfti hann að finna gleðina
í sorginni. „Svo koma dagar eins
og afmæli, dánardagur og jólin. Þá
leyfi ég mér að vera sorgmædd-
ur. Ég geri mér samt grein fyrir því
að ég get ekki leyft sorginni að taka
völdin. Ég þarf að mæta í vinnuna
daginn eftir afmælisdaginn hans.
Ég þarf að halda áfram með lífið.“
Með þessu móti nýtir Benedikt sér
sorgina til að vera sterkari. „Þetta
er auðvitað ekki svona auðvelt en
maður þarf að geta skilgreint sig
úr sorginni og í skemmtilegt líf. Því
sorgin getur verið skemmtileg.“
Mikilvægt að minnast
Það dýrmætasta sem Benedikt á
eru minningarnar um Pétur. „Það
er svo mikið af minningum. Allt það
sem við gerðum. Það er svo gríðar-
lega mikilvægt að minnast. Þess
vegna tölum við mikið um Pétur
og hvernig hann var.“ Hann segir
að það mikilvægasta í öllu ferlinu
sem tengist áfallinu sé vonin. „Von-
in um að lífið verði einhvern tím-
ann betra. Stundum finnst manni
sem maður eigi það ekki skilið.
Þess vegna er mikilvægt að taka
ákvörðun og vona að lífið verði
betra.“ Benedikt segir fjölskylduna
í dag geta lifað með því að Pétur sé
látinn. „Ég verð aldrei sáttur við að
hann dó en við höfum lært að lifa
með þessu. Pétur lifir í minningum
okkar.“ n
„Sumir demba
sér í vinnu. Aðrir
taka því rólega. En ef þú
afgreiðir ekki sorgina þá
kemur hún alltaf aft-
ur. Þess vegna er mikil-
vægast af öllu að vinna í
sorginni.