Dagblaðið Vísir - DV - 25.08.2017, Qupperneq 60

36 menning Helgarblað 25. ágúst 2017
Þ
að frjálsræði sem felst í
rými listarinnar hefur í
gegnum tíðina oft laðað
að sér fólk sem er á skjön
við hið hefðbundna borgaralega
samfélag. Þannig hefur hinseg­
in fólk til dæmis oft verið hluti
af bóhemískum kreðsum lista­
manna og róttæklinga þar sem
það hefur fengið aukið frelsi til lífs
og athafna.
Þannig var það til að mynda
á sjötta áratugnum á Íslandi
þegar karlmenn sem töluðu
óvenju fjálglega og opinberlega
um hinsegin hneigðir sínar fóru
í fyrsta skipti að safnast saman á
óformlegum samkomustöðum,
til að mynda kaffihúsinu Adlon
við Laugarveg 11.
Í nýlegri grein í bókinni Svo
veistu að þú varst ekki hér –
hinsegin sagnfræði og hinsegin
saga á Íslandi bendir Ásta Kristín
Benediktsdóttir, doktorsnemi í ís­
lenskum bókmenntum, á það að
í umfjöllun íslenskra fjölmiðla
um samkynhneigð á sjötta ára­
tugnum hafi oft verið sett hálf­
gert samasemmerki milli „kyn­
villinganna“ og ákveðinnar
gerðar „slæmra og iðjulausra“
listamanna – hvorir tveggja voru
álitnir til marks um útlenska sið­
spillingu sem kom til landsins
með nútímavæðingunni.
Meira frjálsræði í
listamannakreðsum
„Í kringum árið 1950 fóru
íslenskir fjölmiðlar í fyrsta
skipti að tala um samkyn­
hneigð hér á landi – það er
að segja ekki bara sem eitt­
hvert loftkennt órætt fyrir­
bæri sem er bara til í út­
löndum. Þessi orðræða um
„kynvillinga“ á Íslandi var
nánast alltaf neikvæð og
fordæmandi. Eitt af því sem
mér fannst merkilegt þegar
ég skoðaði þetta var að það
var stundum talað um þá
sem á þeim tíma voru kallaðir
„kynvillingar“ á svipaðan hátt og
um ákveðna gerð listamanna,“
segir Ásta Kristín.
„Þetta kemur skýrast fram
í Mánudagsblaðinu, sem var
slúðurfjölmiðill þess tíma, en
þar er dregin lína beint á milli
þess að vera kynvillingur og að
vera vondur og iðjulaus lista­
maður. Það er talað um þessa
tvo hópa á mjög svipuðum nót­
um, þeir voru sagðir siðspill­
andi, gætu haft slæm áhrif og
væru vondar fyrirmyndir fyr­
ir ungt fólk,“ segir hún og vís­
ar meðal annars í umfjöllun
Fordæmandi orðræða úr
Mánudagsblaðinu 27. okt. 1958
Síðustu ár hefur þó kynvilla farið í vöxt hér á Íslandi. Ein opinber stofnun hefur verið
annáluð fyrir brot á velsæmi í þessum efnum, svo mjög að til umtals og ráðstafana
hefur komið hjá forstöðumönnum hennar. Sjoppa ein við Laugaveginn, aðsetursstaður
mislukkaðra og lukkaðra listamanna, skólakrakka og lýðs, hefur fengið á sig orð sem
stefnumótsstaður kynvillinga. Þá er og mjög haft í orði, að ýmsir „klúbbar“ slíkra manna
séu við lýði, og enn fremur að einstaka menn haldi „frillur“.
Sirkus kynvillinga og
vondra listamanna
Kristján Guðjónsson
kristjan@dv.is „ þessum skoðun-
um kemur fram
áhugaverð samsuða af
því að vondir listamenn
séu ákveðin tegund af
manneskju og að þeim
fylgi vont siðferði.
Kynvillubæli Á Laugavegi 11 hittist
ákveðin bóhemía á sjötta áratugnum,
kreðsa af allskonar fólki, listamönnum
og öðrum sem voru viljandi eða óviljandi
svolítið á skjön við hið borgaralega
samfélag – meðal annars hinsegin fólki.
Frá vinstri á myndinni eru Jón Laxdal,
Elías Mar, Kristinn Gestsson, Dagur
Sigurðarson og Magnús Guðbjörnsson.
Ásta Kristín Benediktsdóttir skoðar orðræðu um samkynhneigð
og samkomustaði hinsegin fólks á sjötta áratugnum