Fréttablaðið - 24.11.2017, Blaðsíða 35

Víkjum sögunni að tímanum áður en internetið varð hluti af lífi okkar. Tímanum sem
var, líkt og nútíminn, einnig upp-
fullur af tilgangslausum hneykslis-
málum og firringu. Ég vil víkja til
áranna upp úr 1990. Ég var um það
bil tíu ára gamall þegar Simpson-
fjölskyldan fór í loftið á RÚV. Ég
kunni varla ensku og skildi fáar
tilvísanir í dægurmenningu, sem
þættirnir voru svo ríkir af. En með
hjálp íslenska textans og þolinmæði
varð Simpson-fjölskyldan fljótlega
ríkur þáttur af lífi mínu. Ég geng
svo langt að tilnefna Simpson-fjöl-
skylduna sem siðferðislegan áttavita
minnar kynslóðar.
Þetta eru stór orð, en ég held að
það sé margt til í þeim. Simpson-
fjölskyldan kenndi mér meira um
samfélagslegt siðferði en fermingar-
fræðslan. Ég lærði meira um spill-
ingu innan stjórnmála, valdagræðgi
og hagsmunavörslu af Simpson-fjöl-
skyldunni en af nokkrum frétta-
skýringarþætti eða samfélagskúrs
í skóla. Það eru varla ýkjur að segja
að Simpson-fjölskyldan hafi inn-
prentað í mig, og jafnaldra mína,
varanlega efahyggju gagnvart
kapítalísku samfélagi og öfgum
þess. Simpson-fjölskyldan, með
sinni stöðugu og jöfnu gagnrýni
á neysluhyggju, menningu fræga
fólksins, stríðsrekstur, valdníðslu
og önnur samfélagsmein, hefur alla
tíð síðan verið lykill minn til að
skilja samfélagið sem ég bý í. Fyrir
allt sem aflaga fer í samfélaginu, og
ekki síst okkar litla samfélagi hér á
Íslandi, er hægt að finna litla dæmi-
sögu úr Simpson-fjölskyldunni þar
sem tekið var á sambærilegu máli. Í
Simpson-fjölskyldunni var allt tekið
fyrir: skyndilausnir stjórnmála-
manna, reiður múgurinn, jójó-æði,
ofríki heimskra hvítra karlmanna,
óskilvirkni embættismannakerfis-
ins, syndir feðranna, umhverfismál,
kynferðismál og jafnvel mál sem
varða stöðu kynþátta og uppruna.
En hér skulum við staldra aðeins
við.
Hvar stóð Simpsons þegar kom
að réttindum minnihlutahópa?
Getur verið að víðsýnir og menntað-
ir handritshöfundar þáttanna hafi
kannski ekki alltaf verið umburðar-
lyndir gagnvart fjölmenningarsam-
félaginu? Ég spyr því að nú hefur
brotist fram rödd ungs uppistand-
ara sem nefnist Hari Kondabolu,
sem er Ameríkani af suðurasískum
ættum. Hefur hann, ásamt mörgum
öðrum, lengi gert það að umtalsefni
sínu að Apu, indverski okurbúða-
eigandinn í Simpsons sem talsettur
er af hinum hvíta Hank Azaria, sé
illa gerð staðalímynd sem geri lítið
úr fólki af indverskum uppruna. Um
endanlegt réttmæti þeirrar gagn-
rýni verður ekki fullyrt hér, en það
sem er kannski merkilegast er sú
staðreynd að gagnrýnin virðist hafa
verið hundsuð árum saman þar til
nú að hún fær loks að brjótast fram,
meðal annars vegna nýrrar heim-
ildarmyndar Konabolu, sem nefnist
The Problem With Apu, sem margir
af stærstu fjölmiðlum Banda-
ríkjanna hafa fjallað um – og gerist
það á svipuðum tíma og afhjúpanir
um vafasamt siðferði ráðandi afla í
amerískum afþreyingariðnaði gossa
fram á samfélagsmiðlum. Þegar litið
er á málið í gegnum þægindi bak-
sýnisspegilsins verður manni eigin-
lega að þykja það furðulegt að hinn
indverski Apu hafi fengið að særa
indverska innflytjendur óáreittur í
næstum þrjátíu ár. En umfram allt
hefur þetta fengið mig til að líta í
eigin barm því sjálfur hafði ég aldrei
leitt hugann að því hvort Apu væri
særandi staðalímynd, fyrr en Hari
Kondabolu benti mér á það. Ég hef
treyst Simpsons of mikið.
Og hér er ég loksins kominn
að punktinum sem þessum pistli
er ætlað að miðla. Kreddur og
staðnaðar hugmyndir geta leynst
víðar en í árþúsunda gömlum
ritningum. Mér sýnist að málum
sé frekar þannig háttað að öllum
þeim öflum, sem ná að vera leiðandi
fyrir siðferði síns tíma, getur reynst
erfitt að sjá eigin misgjörðir. Vegna
þess hve kaldhæðnir, snjallir og
kýla-stingandi aðstandendur
Simpson-þáttanna voru, þeim mun
erfiðara hefur þeim reynst að líta í
eigin barm og losa sig við Apu, sem
í næstum þrjátíu ár hefur böggað
minnihlutahópa í Bandaríkjunum
og víðar. Ég dreg þann lærdóm
af þessu að ekkert er yfir gagn-
rýni hafið. Hvorki Biblían, Simp-
sons, Southpark né myllumerki
nútímans. Það gleymist oft að flestu
því sem boðar siðferði er einn-
ig ætlað að hafa skemmtanagildi,
og stundum vefjast þessir hlutir
hvor fyrir öðrum. Við Simpson-
kynslóðina vil ég því aðeins segja:
Við fengum gott uppeldi, en það
var ekki fullkomið. Sama hversu
kaldhæðinn, snjall eða gagnrýninn
maður er á aðra, þá er það frum-
skylda allra sem vilja boða góða siði
að líta í eigin barm.
Til Simpson-kynslóðarinnar
Bergur Ebbi
Í dag
Ég geng svo langt að til-
nefna Simpson-fjölskylduna
sem siðferðislegan áttavita
minnar kynslóðar.
Reykjavík • Hallarmúla 2 • 563 6900 | Akureyri • Undirhlíð 2 • 430 6900
Mánudag til
Laugardags
Opnunartímar
10:00 - 18:00
BLACK FRIDAY!
Af fart
ölvum
Allt að
50.000
Afslátt
ur
Af Sta
r Wars

drónu
m
33%
Afslátt
ur
20.-25. nóvember
24. N
óvem
ber 2017 • B
lack Friday tilboð gilda 20-25. nóvem
ber eða m
eðan birgðir endast. B
irt m
eð fyrirvara um
breytingar, innsláttarvillur og m
yndabrengl
LOKADA
GAR
ÚTSÖLU
Opið í da
g og á
morgun
10-18
Af tölvuvörum
Allt að
50%Afsláttur
S k o ð u n ∙ F R É T T a B L a ð i ð 33F Ö S T u d a g u R 2 4 . n ó v e m B e R 2 0 1 7
2
4
-1
1
-2
0
1
7
0
4
:2
7
F
B
1
0
4
s
_
P
0
7
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
6
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
3
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
4
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
E
5
1
-1
8
2
0
1
E
5
1
-1
6
E
4
1
E
5
1
-1
5
A
8
1
E
5
1
-1
4
6
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
A

F
B
1
0
4
s
_
2
3
_
1
1
_
2
0
1
C
M
Y
K