Morgunblaðið - 13.03.2017, Blaðsíða 14

14 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 13. MARS 2017
Mest seldu ofnar
á Norðurlöndum
FRÉTTASKÝRING
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Hersir Sigurgeirsson, dósent í fjár-
málum við viðskiptafræðideild HÍ,
segir afnám hafta hvort heldur geta
leitt til styrkingar
eða veikingar
krónunnar. „Verið
er að opna fyrir
útflæði fjármagns
sem leiðir til veik-
ingar, en á móti er
afnám hafta já-
kvæð tíðindi fyrir
hagkerfið heilt á
litið og gæti leitt
til styrkingar.“
Hersir treystir
sér ekki til að spá fyrir um hvernig
gengi krónunnar muni þróast á næst-
unni en lætur duga að segja að líklega
muni sveiflur í genginu aukast eitt-
hvað og að raungengi gjaldmiðilsins
sé orðið hátt í sögulegu samhengi.
„Seðlabankinn og stjórnvöld hafa líka
gefið til kynna að þau telji gengi krón-
unnar orðið of hátt og munu því lík-
lega beita sér frekar fyrir veikingu.“
Aftur á móti er Hersir nokkuð viss
um að afnám haftanna muni verða til
þess að lánshæfisieinkunn Íslands
batni. „Það er nánast öruggt, nema
haftaafnámið fari mjög illa og gengið
hríðfalli. Ég tel samt litlar líkur á
miklum sviptingum í genginu og væru
það þá helst lífeyrissjóðirnir sem
gætu flutt mikið fjármagn úr landi.
Þeir hafa þó ekki verið að flýta sér
mikið hingað til, þrátt fyrir auknar
heimildir til að fjárfesta erlendis,
enda ekki slæmt fjárfestingarum-
hverfi á Íslandi á meðan stýrivextir
haldast háir og góða ávöxtun er að
hafa af innlendum fjárfestingarkost-
um.“
Bent hefur verið á að við afnám
hafta aukist hættan á innstreymi fjár-
magns vegna vaxtamunarviðskipta,
enda stýrivextir víða erlendis í kring-
um 0% en meginvextir Seðlabanka Ís-
lands núna 5%. Bankinn mun áfram
geta beitt bindiskyldu til að hafa hem-
il á vaxtamunarviðskiptum. Er Hersir
ekki sannfærður um að það dugi til.
„Vaxtalækkun myndi hins vegar ýta
undir frekara fjármagnsflæði úr
landi, ef menn vilja veikja krónuna.
Aftur á móti myndi það um leið hvetja
til þenslu innanlands og nú síðast
færði hagfræðingurinn Lars Christ-
ensen rök fyrir því að miðað við gang-
inn í hagkerfinu ættu vextir á íslandi
að vera hærri,“ útskýrir Hersir og
segir úr vöndu að ráða fyrir peninga-
Peningastefnunefnd þarf
að taka erfiða ákvörðun
 Sérfræðingar og fulltrúar atvinnulífsins bregðast við afnámi fjármagnshafta
„Þetta eru mjög jákvæðar fréttir, og í samræmi
við það sem Samtök atvinnulífsins hafa kallað eft-
ir undanfarin misseri,“ segir Halldór Benjamín
Þorbergsson framkvæmdastjóri SA. „Afnám
hafta skapar kjöraðstæður fyrir lækkun vaxta, og
þýðir um leið að engar hindranir eru lengur í vegi
innlendra fjárfesta – sér í lagi lífeyrissjóðanna –
að færa sig í auknum mæli úr innlendum eignum í
eignir í erlendum gjaldmiðlum. Við lægra vaxta-
stig getum við síðan stigið skrefið til fulls með af-
námi innflæðishafta á næstunni.“
Halldór líkir áhrifum afnáms hafta á atvinnu-
lífið við að leysa fugl úr búri. „Á meðan fuglinn er
í búrinu er hann vissulega fleygur, en þegar búrið
er opnað getur hann flogið hvert sem hann lyst-
ir.“
Halldór bendir á að erlend eignastaða lífeyr-
issjóðanna sé nú um fjórðungur af heildareignum.
„Það telst ekki vera nógu gott jafnvægi milli inn-
lendra og erlendra eigna og ég tel æskilegt að líf-
eyrissjóðirnir ráðist í verulegar fjárfestingar er-
lendis á næstunni með það fyrir augum að hækka
hlutfallið verulega. Í því felst betri áhættudreifing
sem er hagur allra Íslendinga.“
Styrking krónunnar síðustu mánuði og misseri
hefur bitnað illa á útflutningsgreinunum, sem
Halldór segir skapa grunninn að velsæld í land-
inu. „Vaxtalækkun Seðlabank-
ans ætti að stöðva frekari
styrkingu krónunnar og jafn-
vel geta veikt hana eittthvað
en jafnframt hvetja til fullnýt-
ingar þeirra tækifæra sem
skapast við fullt afnám hafta.
Rými til vaxtalækkunar er
sannarlega til staðar enda er
raunvaxtamunur Íslands við
útlönd um 3-4 prósentustig.
Stöðugt vaxtalækkunarferli
Seðlabankans gagnast bæði almenningi og fyr-
irtækjum í landinu – sem hafa beðið lengi eftir
lækkun vaxta.“
Halldór segir að afnám hafta ætti líka að auð-
velda lántökur Íslendinga erlendis og hvetja til
erlendrar fjárfestingar á Íslandi sem væri þjóð-
hagslega hagkvæmt. „Hvað lántökur og fjárfest-
ingar snertir er hvers kyns regluverk sem er út-
lendingum framandi, gjaldeyrishöft þar á meðal,
talið til vansa. Allar sérlausnir eru þyrnir í augum
erlendra aðila, enda geri ég fastlega ráð fyrir að
afnám fjármagnshafta muni leiða til hækkunar
lánshæfismats íslenska ríkisins sem síðan mun
leiða til betri vaxtakjara íslenskra fyrirtækja á al-
þjóðlegum vettvangi. Það er risastór áfangi.“
„Kjöraðstæður fyrir lækkun vaxta“
Halldór Benjamín
Þorbergsson
Guðmundur Þ.
Þórhallsson,
framkvæmda-
stjóri Lífeyr-
issjóðs versl-
unarmanna, var
ánægður með tíð-
indi gærdagsins.
„Með fyrirvara
um að ég hef ekki
getað kynnt mér
breytingarnar ít-
arlega þá virðist við fyrstu sýn að
þetta séu virkilega góðar fréttir,
bæði fyrir lífeyrissjóðakerfið og fyrir
samfélagið allt.“
Lífeyrissjóðirnir hafa undanfarið
fengið auknar heimildir til fjárfest-
inga erlendis en er nú gefið algjört
frelsi. Hlutfall erlendra eigna Lífeyr-
issjóðs verslunarmanna er rúmlega
26% en Guðmundur segir fjárfesting-
arstefnu sjóðsins til lengri tíma gera
ráð fyrir að hlutfallið verði 40%. „Það
skiptir máli í svona stóru safni að ná
fram áhættudreifingu með því bæði
að fjárfesta í öðrum hagkerfum og í
mörgum atvinnugreinum.“
Bent hefur verið á að með því að
takmarka fjárfestingar lífeyrissjóð-
anna erlendis hafi mögulega skapast
skekkja á innlendum markaði. Gætu
innlendar eignir sjóðanna lækkað í
verði nú þegar sjóðunum er með öllu
frjálst að fjárfesta erlendis? „Ég á
von á því að lífeyrissjóðirnir muni
byggja sín erlendu verðbréfasöfn upp
í áföngum. Mun það ekki kalla á
eignasölu innanlands heldur mun
frekar ráðast af ráðstöfunarfé sjóð-
anna hverju sinni.“
Munu fjárfesta er-
lendis í áföngum
Guðmundur Þ.
Þórhallsson
Jens Garðar
Helgason, for-
maður Samtaka
fyrirtækja í sjáv-
arútvegi, kveðst
mjög ánægður
með afnám gjald-
eyrishafta en
vonar jafnframt
að það leiði ekki
til frekari styrk-
ingar krónunnar.
„Gengið er farið að hafa veruleg
áhrif á rekstur sjávarútvegsfyr-
irtækja. Ef vöxtum verður áfram
haldið háum þrátt fyrir afnám haft-
anna myndi það skapa ákveðinn
segul á erlent fjármagn sem myndi
styrkja krónuna enn frekar.“
Með afnámi hafta kunna líka að
skapast ýmis tækifæri fyrir grein-
ina. Fjárfesting erlendis ætti að
verða auðveldari og sömuleiðis
auðsóttara að sækja fjármagn á er-
lenda markaði. „En umfram allt er
allt það sem liðkar fyrir því að ís-
lensk fyrirtæki geti stundað eðlileg
viðskipti við umheiminn alltaf af
hinu góða,“ segir Jens.
Má ekki valda
sterkari krónu
Jens Garðar
Helgason
Morgunblaðið/Golli
Svigrúm Viðmælendur eru á einu máli um að af-
nám fjármagnshafta verði að teljast góð tíðindi.
Frá blaðamannafundi gærdagsins.
Hersir
Sigurgeirsson
Morgunblaðið/Golli
Vandi Ef peningastefnunefnd lækkar vexti ætti það að veikja krónuna, en
um leið stuðla að aukinni þenslu í hagkerfi sem er þegar á mikilli siglingu.
stefnunefnd Seðlabankans þegar hún
fundar á miðvikudag. „Ég er alveg
sáttur við að vera ekki í þeirri stöðu
að þurfa að ákvarða vaxtastigið við
þessar aðstæður.“
Sjá ofsjónum yfir aflandskrónum
Um leið og greint var frá afnámi
hafta var sagt frá því að samið hefði
verið við hóp aflandskrónueigenda
um að selja krónurnar á genginu
137,5 kr fyrir hverja evru. Er það
töluvert hagstæðara verð en af-
landskrónueigendum var boðið um
mitt síðasta ár. Hefur tilboð stjórn-
valda verið gagnrýnt fyrir að umbuna
þeim sem neituðu að semja á sínum
tíma. „Ég held að heilt yfir séu menn
að sjá ofsjónum yfir þessu því að-
stæður hafa gjörbreyst á undanförnu
ári,“ segir Hersir. „Krónan hefur
styrkst mikið frá því fyrst var samið,
eftir að hafa hreyfst sáralítið árin
þrjú þar á undan, og þeir sem ekki
tóku þátt í útboðinu þá hafa ef til vill
haft trú á krónunni og vænst þess að
stutt yrði í fullt afnám hafta. Að selja
krónurnar á genginu 137,5 krónur
fyrir evruna eru heldur ekki endilega
svo hagstæð kjör þegar haft er í huga
að allir aðrir munu geta keypt evrur á
115 krónur á þriðjudag, haldist geng-
ið óbreytt.“