Morgunblaðið - 13.03.2017, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 13. MARS 2017
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Mikilvægtog löngutíma-
bært skref um af-
nám hafta var
kynnt í gær. Í því
felst að fyrir allan almenning,
fyrirtæki og lífeyrissjóði
verða gjaldeyrisviðskipti
frjáls og óheft. Með þessu má
segja að stigið sé lokaskref í
afnámi hafta. Um leið má líta
svo á að með þessu sé þeim at-
burðum sem hófust haustið
2008 formlega lokið, þó að
þjóðarbúskapurinn síðustu
misseri hafi sýnt að það
ástand sem bankahrunið
skapaði sé fyrir löngu hætt að
hafa teljandi áhrif.
Gjaldeyrishöftum var kom-
ið á við afar óvenjulegar að-
stæður. Raunar voru þá uppi
efnahagslegar neyðarað-
stæður. Þessar neyðarað-
stæður voru réttlæting haft-
anna og ætlunin var að losa
þau þegar þær aðstæður
væru að baki. Þetta var ekki
gert og ákvörðun um losun
hafta dregin langt umfram
það sem ástæða var til. Sumir
hafa útskýrt þetta svo að
stjórnvöld og Seðlabanki hafi
viljað fara afar gætilega, hafa
bæði belti og axlabönd eins og
stundum er kom-
ist að orði. Á þann
mælikvarða þurfti
á endanum nokk-
ur sett af beltum
og axlaböndum til
að ákvörðun um losun yrði
tekin. Þessi töf hefur verið
kostnaðarsöm fyrir fyrirtæki
og almenning í landinu og
þess vegna er full ástæða til
að fagna því að höftum skuli
loks aflétt.
Um leið er skiljanlegt að
fram hafi komið efasemdir um
þá samninga sem samhliða af-
léttingunni eru gerðir við
aflandskrónueigendur. Þeim
bjóðast nú mun hagfelldari
kjör en fyrir tæpu ári og
óljóst að ástæða hafi verið til
að endursemja nú.
Aðstæður í efnahagslífi Ís-
lendinga eru nú afar hag-
felldar, jafnvel ískyggilega
hagfelldar að sumra mati.
Með afnámi haftanna aukast
líkur á að efnahagsbatinn geti
varað lengi og að lífskjör al-
mennings geti haldið áfram
að batna. Enginn skyldi þó
gera ráð fyrir að það geti
áfram gerst í þeim stökkum
sem tekin hafa verið á síðustu
misserum eða að efnahags-
áföll séu liðin tíð.
Nú verða höftin
kvödd. Þeim fylgir
engin eftirsjá}
Losuð eftir langa bið
Í fréttum mbl.issegir að Recep
Erdogan, forseti
Tyrklands, hafi
hótað Hollend-
ingum hefndum
fyrir að hafa vísað
tyrkneskum ráð-
herra úr landi og synjað öðr-
um ráðherra um lendingar-
leyfi. Dönsk stjórnvöld hafi
óskað eftir því að Erdogan
fresti fyrirhugaðri heimsókn
sinni til Danmerkur, en til
stóð að hann kæmi þangað
síðar í mánuðinum.
Tyrkir ganga að kjörborði
16. apríl um það, hvort veita
eigi forseta landsins enn
meiri völd og benda kannanir
til að mjög mjótt sé á munum.
Mikill fjöldi Tyrkja á megin-
landinu geti því hæglega ráð-
ið úrslitum. Í frétt mbl.is er
eftirfarandi frásögn:
„Hæ Holland! Ef þið eruð
að fórna tengslum Tyrklands
og Hollands vegna kosning-
anna á miðvikudag þá fáið þið
að gjalda þess,“ sagði Erdog-
an við athöfn í Istanbul í dag,
sýnilega reiður. Vísar hann
þar til þingkosninga í Hol-
landi á miðvikudag. „Þeir
munu komast að því hvað
háttvísi er,“ bætti
hann við og að því
sem hafi gerst
verði ekki látið
ósvarað.“
Ef Íslendingar
sætu undir hótun
af þessu tagi yrði
þeim ósjálfrátt hugsað til
Tyrkjaránsins (hingað sóttu
forðum ræningjar frá Alsír og
Marokkó). En Erdogan er
ekki að hóta því að sækja sér
mannskap til Evrópu. Þvert á
móti. Beitta vopn Erdogans
felst í að opna gaddavírsgirð-
ingarnar sem halda þremur
milljónum flóttamanna frá því
að komast um Evrópu.
Flóttamennirnir eru geymdir
á bak við gaddavírinn að
kröfu Evrópusambandsins,
einkum þá Þýskalands, og
gegn myndarlegum
greiðslum ESB í ríkissjóð
Tyrkja. Þær girðingar og
milljónirnar sem hírast bak
við þær, hafa fengið mun
minni fordæmingu heldur en
þeir 109 einstaklingar sem
töfðust í nokkra klukkutíma á
bandarískum flugvöllum
vegna tilskipunar Trumps
forseta. Hvernig skyldi
standa á því?
Tyrkir eru svo fjöl-
mennir í Evrópu að
atkvæði þeirra ráða
úrslitum í heima-
landinu}
Tyrkjalánið ólíkt ráninu
F
yrir nokkrum árum var efnt til
kosningar um fallegasta orð ís-
lenskar tungu. Orðið ljósmóðir
hlaut flest atkvæði í kosningu
sem Hugvísindasvið Háskóla
Íslands og RÚV stóðu að.
Ég man ekki til þess að ljótasta orð ís-
lenskrar tungu hafi einhvern tímann verið
valið en ef einhver er að leita að því sting
ég upp á orðinu „tengslanet“. Orð sem fór
fyrst að bera á að einhverju marki upp úr
2000 og ég hef einkum hnotið um það síð-
ustu árin því að sögn margra er gott
tengslanet grunnurinn að því að geta átt
farsælt líf, sérstaklega þurfa konur að huga
að þessu.
Einu sinni var það að þekkja fólk, hafa
kynnst því í gegnum grunnskóla, mennta-
skóla, tómstundir, vinnu, aðra vini, eðlilegur
fylgifiskur lífsins. Þetta hafði gerst ósjálfrátt, kunn-
ingjar, vinir og aðrir sem maður hafði kynnst mynd-
uðu einhvers konar fallega bróderingu í lífi manns.
Fólk sem hafði gefið manni eitthvað, lítið eða meira
og maður gladdist að hitta gamla kunningja á förnum
vegi. Sumir sem maður hefur kynnst hafa orðið lífstíð-
arvinir.
Tengslanet hefur sett eðlileg og falleg samskipti
fólks í nýtt og útsmogið samhengi, að mér persónu-
lega finnst. Til að komast áfram í lífinu þarf fólk að
skilja að það er að búa til tengsl, sér eða starfi sínu til
framdráttar, að búa til tengsl er verkfæri
sem á að nota til að byggja eitthvað sjálf-
um sér til hagsbóta. Feimnin þarf að fjúka,
intróvertar þurfa að æfa sig í spjalli þó
svitinn leki niður bakið á þeim og enginn
kemst langt nema hann tali reglulega við
nýtt fólk.
Ég veit ekkert skemmtilegra en að kynn-
ast nýju fólki og ég kvarta aldrei yfir yfir-
borðsspjalli við ókunnuga. Er allra fyrst á
svæðinu til að blanda mér inn í umræður
um veðrið sem var í gær og verður á morg-
un. Skemmtilegustu matarboð sem ég hef
farið í eru þau þar sem ég þekki ekki alla.
En þegar sá dagur rennur upp sem ég fer
að líta á spjall við fólk af holdi og blóði sem
hálfgerða fjárfestingu, sem geti leitt til
gagnlegra tengsla fyrir sjálfa mig í starfi
eða hvar sem er, hlýtur húmanisminn að
hafa tapað fyrir markaðsöflum og vasafyrirlestrum.
Maðurinn er þá ekki einfaldlega mannsins gaman
heldur einhvers konar mannsins hagur, stigin talin
saman eftir mannamót og kvöldið kortlagt.
Tengslanet eiga samkvæmt óteljandi skrifum um
fyrirbærið að styrkja mann í lífinu, tengslin gefa
manni ákveðið forskot. Ég klóra mér í hausnum því
einu sinni var það í rauninni ákaflega ljótt og hét
klíkuskapur, og þótti ekkert sérstaklega vandað að
láta fólk redda sér hinu og þessu fyrir að þekkja hinn
og annan. julia@mbl.is
Júlía Margrét
Alexand-
ersdóttir
Pistill
Kaupauki kunningsskaparins
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Anna Lilja Þórisdóttir
annalilja@mbl.is
Talsverð sóknarfæri eru fyrirsígilda tónlist í íslenskaferðaþjónustugeiranum.Þau hafa lítið verið nýtt og
ein helsta ástæða þess er skortur á
langtímaskipulagningu sígildra tón-
listarviðburða og takmarkað aðgengi
erlendra ferðaskipuleggjenda að upp-
lýsingum um slíka viðburði með
nægilegum fyrirvara. Þetta segir
Steinunn Birna Ragnarsdóttir, óp-
erustjóri Íslensku óperunnar, sem
var meðal þátttakenda á málþingi um
tónlistarferðamennsku sem haldið
var af tónlistardeild Listaháskóla Ís-
lands í síðustu viku.
„Við erum farin að geta boðið
upp á tónlistarviðburði hér á landi
sem standast alþjóðlegan samanburð.
Fyrir utan viðburði í Hörpu, er iðandi
tónlistarlíf víða um land, ýmsar hátíð-
ir eru haldnar og aðrir viðburðir.
Margt af þessu gæti haft gríðarlegt
aðdráttarafl fyrir menningar-
ferðamenn, þ.e. þá ferðamenn, sem
ferðast í þeim megintilgangi að njóta
menningar og lista,“ segir Steinunn
Birna.
Hún segir rannsóknir benda til
þess að slíkir ferðamenn séu vel
stæðir og oft vel upplýstir. Þá eyði
þeir oft talsverðu fé á ferðum sínum.
„Það er eftir miklu að sækjast og þeir
sem ég hef talað við hafa sagt að þeir
ættu ekki í neinum vandræðum með
að selja tónlistarferðir til Íslands ef
þeir fengju upplýsingar um við-
burðina með nægum fyrirvara,“ segir
Steinunn Birna.
Skortur á langtímahugsun
Hún segir að „ný vídd“ hafi opn-
ast með tilkomu Hörpu. „Við bjóðum
þar upp á fyrsta flokks listviðburði og
erum rétt að byrja að fleyta ofan af
þeim tækifærum sem þar leynast. En
það sem vantar er langtímahugsun í
fjármögnun, skipulagningu og í miðl-
un upplýsinga til erlendra ferðaþjón-
ustuaðila. Það skortir á að opinberir
aðilar hugsi til lengri tíma en eins árs
í einu þegar verið er að ákveða fjár-
veitingar til tónlistarhátíða og ann-
arra viðburða. Skipuleggjendur
þeirra þurfa að vita hvort grundvöll-
ur sé fyrir starfseminni til að geta
kynnt hana með nægum fyrirvara, en
það er ekki hægt ef það liggur jafnvel
ekki fyrir fyrr en skömmu áður hvort
hægt er að halda viðburðinn vegna
óvissu um fjármagn. Okkur Íslend-
ingum er svolítið tamt að hugsa til
einnar nætur, en nú verðum við að
skipta um göngulag til að nýta þessi
tækifæri til fulls.“
Áhugi á óperum á Íslandi
Í starfi sínu sem óperustjóri og
áður sem tónlistarstjóri Hörpu hefur
Steinunn Birna orðið vör við síaukinn
áhuga útlendinga á íslensku lista- og
menningarlífi. T.d. seldist talsvert er-
lendis af miðum á Évgení Onegin, síð-
ustu uppsetningu Íslensku óp-
erunnar og þegar hafa verið pantaðir
miðar frá útlöndum á næstu upp-
færslu, sem verður Tosca. Hún kallar
eftir að sett verði á stofn kynning-
armiðstöð klassískrar tónlistar sem
hefði það meginverkefni að miðla
upplýsingum til erlendra menningar-
ferðaskipuleggjenda og kynna fjöl-
breytni sígildu tónlistarsenunnar.
„Ef slík miðstöð yrði stofnuð, færi
boltinn fljótlega að rúlla, rétt eins og
hefur gerst þegar önnur tegund ís-
lenskrar tónlistar hefur verið kynnt.“
Hefur sígilda tónlistin orðið útundan?
„Það má kannski segja það. En það
er enginn einn sökudólgur í þeim efn-
um. Frumkvæðið verður að koma frá
tónlistargeiranum sjálfum, en þetta
verður ekki gert án stuðnings yf-
irvalda.“
Steinunn Birna segir að horfa
megi til Finnlands í þessum efnum.
Þar séu haldnar stórar sígildar tón-
listarhátíðir sem laði að sér fjölda er-
lendra menningarferðamanna og að
það hafi verið meðvituð ákvörðun
hins opinbera að styrkja vel við þær.
„Peningarnir skila sér margfalt til
baka og við höfum sömu möguleika
og Finnar á að gera þetta. Þetta er
óplægður akur, þessir ferðamenn eru
þarna, þeim fer fjölgandi og við meg-
um ekki missa af þeim. “
Er tónlistartúrismi
það sem koma skal?
Morgunblaðið/Golli
Nýtt aðdráttarafl fyrir ferðamenn? Frá uppsetningu Íslensku óperunn-
ar á Évgení Onegin. Nokkuð var um að miðar væru seldir erlendis.
„Núna er verið að selja Ísland fyrst
og fremst sem stað til að njóta
náttúru og þeir sem hafa tíma af-
lögu nota hann stundum til að kíkja
aðeins á menninguna. Það mætti
snúa þessu við og koma hingað
fyrst og fremst vegna tiltekinna
listviðburða og skoða síðan náttúr-
una, ef tími gefst til,“ segir Svava
Bernharðsdóttir, víóluleikari við
Sinfóníuhljómsveit Íslands, aðjúnkt
við LHÍ og leiðsögumaður, sem
stýrði málstofunni.
„Margir vilja gjarnan skoða lönd
út frá menningu. En það er ekki
hægt að selja það sem ekki er til og
svona ferðir hafa einfaldlega ekki
verið skipulagðar.“
Komi vegna listarinnar
EKKI BARA NÁTTÚRAN