Morgunblaðið - 17.03.2017, Qupperneq 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 17. MARS 2017
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Stundum erhent gamanað sér-
íslenskri hefð í
stjórnmála-
umræðu á kvöldi
kjördags. Vanda-
málið hefur verið það fyrir
Ríkisútvarpið að Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur oftast komið
út úr kosningum sem stærsti
flokkurinn. Fyrir fréttastofu
fyrirtækisins sem býr við lög-
bundna hlutleysisskyldu (sem
hún umgengst sem brandara)
er það nokkuð sem hún ræður
illa við. Fjölmörg dæmi eru
um að Sjálfstæðisflokkur hafi
komið frá kosningum með
yfirburðastöðu en aðrir flokk-
ar, jafnvel áhrifalitlir smá-
flokkar, hafi verið lýstir sigur-
vegarar af spekingum „RÚV“.
Jafnvel þegar Sjálfstæðis-
flokkur styrkti stöðu sína á
milli kosninga, eftir að hafa
verið stærstur fyrir, og hélt
forystu í ríkisstjórn gerðu
spekingarnir sig hlægilega
með því að leita að og finna
annan sigurvegara!
Til þessa er hugsað þegar
úrslit í Hollandi eru kynnt í ís-
lenskum sem erlendum fjöl-
miðlum. Þessum miðlum ber
nær öllum saman um að Mark
Rutte forsætisráðherra hafi
komið frá kosningunum í Hol-
landi sem sigurvegari, þar
sem hann er enn stærstur
þrátt fyrir mikið tap! Það
buðu 28 flokkar fram og kjós-
endur á kjörstað kvörtuðu yfir
þessu kraðaki. Meginathyglin
hafði beinst að framboði Geert
Wilders, sem margir fjöl-
miðlar hikuðu ekki við að kalla
lýðskrumara, öfgahægrimann,
rasista, ef ekki nasista. Miðað
við þá umfjöllun var von að
margur andaði léttar þegar
Wilders fékk minna en kann-
anir höfðu á tímabili bent til.
Það er fróðlegt að sjá hver
helstu úrslit urðu og hafa þá
hliðsjón af íslenskri umræðu-
hefð.
Flokkur Rutte forsætisráð-
herra, „sigurvegari kosning-
anna“, hafði 41 þingmann en
missti fimmtung þeirra og er
nú með 33 þingmenn. Fæstir
fjölmiðlar minnast á hinn
flokkinn í samsteypustjórn-
inni, flokk Jafnaðarmanna. Sá
hafði haft 38 þingsæti, tapaði
29 og situr eftir með 9 þing-
menn. Stjórnarflokkarnir
tveir höfðu haft 79 þingsæti af
150, og því meirihluta á
þinginu en höfðu eftir kosn-
ingarnar 42 af 150. Höfðu
sameiginlega tapað 37 þing-
mönnum af 79 eða tæpum
helmingi þingmanna. Ein-
hvern tíma hefði verið sagt að
ríkisstjórn Rutte hefði ekki
aðeins misst meirihluta sinn
heldur beðið algjört skipbrot.
En hin fréttin, sem hamrað
var á, var að
Geert Wilders
hefði beðið ósigur,
og hefði viður-
kennt hann opin-
berlega. Wilders
var með 15 þing-
menn fyrir kosningar en 20
eftir þær. Munurinn á milli
flokka Rutte og Wilders var
26 þingmenn fyrir kosningar
en 13 eftir þær. Allir frétta-
skýrendur eru sammála um
að Rutte hafi unnið stórsigur,
eftir að hafa tapað 20% þing-
manna sinna en Wilders komi
laskaður út eftir að hafa bætt
33% við þingflokk sinn!
Það sem „réttlætir“ þessa
uppsetningu er að þegar lið-
lega mánuður var til kosninga
bentu kannanir til að Wilders
kynni að fá nærri 20 prósent
atkvæða og hugsanlega þar
með að verða stærsti flokkur
landsins. Þótt þetta hefði
gerst, var í fyrsta lagi ljóst að
munurinn á flokki Wilders og
Rutte yrði mjög naumur og í
öðru lagi voru nær engar líkur
á að hann fengi forsætis-
ráðuneytið við þær aðstæður
eða sæti í ríkisstjórn landsins.
Skoðanakannanir njóta
minna trausts en áður eftir
áfall við brexit-kosningar og
bandarískar forsetakosn-
ingar. En þær voru nær því
rétta í Hollandi, því síðustu
vikur bentu þær ótvírætt til
að Wilders næði ekki 18-20%
atkvæða og að verða með
stærsta flokk á þingi. Úrslitin
urðu mun lakari en þetta fyrir
hann, þótt hann bætti vel við
sig frá síðustu kosningum.
Fyrir kosningarnar var
flokkur Wilders þriðji stærsti
flokkur Hollands en eftir þær
er hann annar stærsti flokk-
urinn!
Það er mat flestra grein-
enda að nokkur hægri sveifla
hafi orðið í þessum kosn-
ingum. Hægri og vinstri hug-
tökin eru þó óljósari orðin en
áður. Wilders er afdráttar-
lausari andstæðingur ESB en
Rutte sem hins vegar sýndi
takta efasemdarmanns í kosn-
ingunum til að verjast atlögu
Wilders. Rutte hefur einnig
hert verulega afstöðu sína í
innflytjendamálum síðustu
misserin. Þessi tvö mál segja
fátt um það hvort flokkur er
til vinstri eða hægri.
Þegar þau málefni eru
skoðuð, sem almennt eru not-
uð til að greina flokka á hinu
pólitíska litrófi, sýnist flokkur
Rutte lenda hægra megin við
Wilders á skalanum. Af fram-
ansögðu sést að það gæti ver-
ið gott fyrir áhugasama um
stjórnmál að taka ódýrar skil-
greiningar „fréttaskýrenda“
með fyrirvara og leita sér
sjálfir upplýsinga. Það er orð-
ið svo auðvelt núna.
Þær eru sumar
skrítnar skýring-
arnar á hollensku
kosningunum}
Áhugaverðar kosningar
L
íklega bjóst bandaríski stjórn-
málafræðiprófessorinn Robert
Kelly ekki við því að verða al-
þjóðleg internet-stjarna þegar
hann féllst á að veita fréttamönn-
um breska ríkissjónvarpsins, BBC, viðtal í síð-
ustu viku um afsögn Park Geun-hye, forseta
Suður-Kóreu.
En það var ekki yfirgripsmikil þekking
Kellys á ástandi mála sem varð til þess að hann
varð frægur. Viðtalið var tekið í gegnum sam-
skiptaforritið Skype og þar sem hann var í
miðjum klíðum á skrifstofu sinni á heimili sínu
við að útskýra flókna stöðu mála í Suður-Kóreu
eftir afsögn forsetans opnuðust dyrnar að baki
honum og inn valsaði bráðhress lítil stúlka í
gulri peysu sem vildi fá athygli frá pabba sínum
og litlu síðar kom kátur yngri bróðir hennar á
harðaspani í göngugrind. Í kjölfarið kom svo kona, sem
eftir nokkurt bras tókst að ná fjörkálfunum tveimur út úr
herberginu.
Eftir að viðtalið var sýnt deildu fjölmargir því á Face-
book og Twitter og ýmsar athugasemdir voru skrifaðar.
Gert var grín að konunni sem kom inn í herbergið á eftir
börnunum og gengið út frá því sem vísu að hún væri barn-
fóstra, en ekki móðir þeirra. Ástæða þess virðist einkum
hafa verið að Kelly er hvítur, en konan sem heitir Jung-a
Kim (og er reyndar eiginkona hans) er asísk og því hlyti
hún að vera í þjónustu hans.
Talsvert hefur verið fjallað um þennan misskilning í
fjölmiðlum víða um heim og sumir hafa sagt að ástæðan sé
að margir Vesturlandabúar eigi erfitt með að sjá fólk frá
Asíu fyrir sér öðruvísi en í þjónustuhlutverk-
um.
Annars er enginn skortur á því að fólki séu
ætluð einhver hlutverk, stundum vegna kyn-
þáttar, stundum vegna kyns. Í síðustu viku hélt
einn fremsti mannréttindalögfræðingur heims
áhrifamikla ræðu fyrir allsherjarþingi Samein-
uðu þjóðanna. Inntak ræðunnar var hvatning
til Haider al-Abadi, forsætisráðherra Íraks, um
að biðla til öryggisráðs SÞ um að hefja rann-
sókn á þeim voðaverkum sem Isis-samtökin
hafa framið í landi hans. „Réttlæti mun aldrei
nást ef við leyfum sönnunargögnum að eyðast,
ef við varðveitum ekki fjöldagrafir og ef ekki
næst í vitni að glæpunum,“ sagði þessi þekkti
mannréttindalögfræðingur sem varaði við því
að láta samtökin komast upp með þjóðarmorð.
Þarna talaði einn fremsti sérfræðingur
heims á sínu sviði á einum áhrifamesta vettvangi heims um
afar mikilvægt málefni sem snertir allan heiminn. Og
hvernig skyldu fjölmiðlar svo hafa fjallað um ræðuna? Stór
hluti fréttanna var um hverju lögfræðingurinn klæddist
þegar hann hélt ræðuna og hversu stór (eða lítill) magi lög-
fræðingsins væri. T.d. var twitterfærsla TIME-tímaritsins
svona: „Amal Clooney sýnir óléttubumbuna á vettvangi
Sameinuðu þjóðanna.“
Umræddur lögfræðingur heitir nefnilega Amal Clooney
og er gift leikaranum George Clooney og hjónin eiga von
á tvíburum. Sumir sáu nefnilega bara óléttubumbuna á
Amal og heyrðu ekki stakt orð af því sem hún sagði.
Fordómar? Klárlega. Kvenfyrirlitning? Ekki spurning.
annalilja@mbl.is
Anna Lilja
Þórisdóttir
Pistill
Óléttubumban á Amal Clooney
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Hörð samkeppni er á mark-aði sjónvarpsdreifingarog fjarskipta sem munán efa færast í aukana
við kaup Fjarskipta hf, móðurfélags
Vodafone, á 365 miðlum. Póst- og
fjarskiptastofnun (PFS) hefur bent á
að vægi stóru fjarskiptafyrirtækj-
anna við dreifingu sjónvarpsefnis sé
gríðarlega mikið hér á landi og mun
meiri en þekkist annars staðar í Evr-
ópu. Þetta eigi ekki síst við um IPTV
kerfi fjarskiptafyrirtækjanna,
þ.e.a.s. þegar sjónvarpi er dreift með
fastri nettengingu.
Hægt er að takmarka aðgang
neytenda við þessi dreifinet og því
býður að mati PFS sterk staða IPTV
sjónvarps hér á landi þeirri hættu
heim að hægt sé að „loka“ áskrif-
endur inni á tilteknu fjarskiptaneti í
krafti þess efnis sem þar stendur til
boða. Sú staða gæti komið upp að
neytendur verði settir í þá stöðu að
þeir verði að velja á milli aðgangs-
neta eða vera áskrifendur að fleiri en
einu neti til að fá aðgang að því efni
sjónvarpsstöðva.
Ágreiningur hefur sem kunnugt
er verið uppi milli Vodafone og Sím-
ans hf. en Vodafone heldur því fram
að Síminn brjóti ákvæði fjölmiðla-
laga sem leggur bann við því að fjöl-
miðlaveita eða efnisveita beini við-
skiptavinum að tengdu fjarskipta-
fyrirtæki, þar sem hliðræn eða
ólínuleg efnismiðlun Sjónvarps Sím-
ans standi ekki viðskiptavinum
IPTV kerfis Vodafone til boða.
Gagnaveita Reykjavíkur er einnig
aðili að málinu gegn Símanum sem
PFS er nú með til meðferðar. Síminn
hefur harðlega mótmælt því að fyrir-
tækið hafi brotið umrætt ákvæði.
PFS bendir á ýmsar hættur
Í seinasta mánuði efndi PFS til
samráðs meðal fyrirtækja á þessum
markaði um þróun sjónvarpsmiðl-
unar og fjarskipta hér á landi. Tíu
fyrirtæki hafa nú svarað spurn-
ingum stofnunarinnar þar sem koma
fram skiptar skoðanir keppinaut-
anna á stöðunni á markaðinum.
Í samantekt PFS er bent á
möguleg skaðleg samkeppnisáhrif
og ýmsar hættur sem gætu leitt til
þess að samkeppnisstaða minni
fyrirtækjanna á fjarskiptamarkaði
myndi versna. Sú staða gæti t.d.
komið upp hér á landi að tvö stærstu
fjarskiptafyrirtækin starfræktu
bæði „lóðrétt samþættar og mjög
öflugar fjölmiðlaveitur“. Smærri
fjarskiptafyrirtæki gætu átt erfitt
með að leika eftir slíka lóðrétta sam-
þættingu fjarskipta og myndmiðl-
unar. Vægi vörufléttna í fjarskiptum
sé líka að aukast mjög mikið hér á
landi og í allri Evrópu. Líklegt sé að
sú þróun haldi áfram. Þetta lýsi sér í
því að neytendur kjósi í síauknum
mæli að kaupa alla þjónustuþætti í
einum pakka hjá sama fjarskiptafyr-
irtækinu, t.d. talsíma, farsíma, net-
tengingu og sjónvarp.
Fyrirtækið TSC ehf. segir í
svari við spurningu PFS um hvaða
áhrif sterk staða IPTV dreifingar
hafi hér að hún taki áskrifendur frá
smærri aðilum vegna t.d. pakka-
tilboða. Tæknilega sé ekkert til
fyrirstöðu að vera með myndlykla
samtímis bæði frá Símanum og
Vodafone yfir sömu nettengingu.
,,það vantar bara viljann hjá þeim til
að leyfa það“. Síminn gagnrýnir PFS
í ítarlegu svari m.a. fyrir að fjalla
með neikvæðum hætti um að IPTV
þjónusta sé lokað dreifikerfi. Fyrir-
tæki geti vel boðið þjónustu sína án
þess að vera hluti af IPTV, sbr Net-
flix sem sé með um 30 þúsund áskrif-
endur á Íslandi. Segir þar að Netflix
hafi verið að yfirbjóða myndréttindi
á Íslandi.
Hörð samkeppni en
PFS sér hættumerki
Morgunblaðið/Ernir
Sjónvarpsmiðlun Dreifing sjónvarpsefnis á IP-neti (IPTV) eykst. Áskriftir
voru um 98 þúsund um mitt síðasta ár sem er 14% aukning frá 2014.
Vodafone segir í svari við spurn-
ingu PFS um áhrif sterkrar stöðu
sjónvarpsdreifingar á IP-neti
(IPTV) að neytendur eigi á hættu
að þurfa að velja tiltekin fjar-
skiptafyrirtæki til að geta haft
aðgang að eftirsóknarverðu
sjónvarpsefni, ef ,,lokuð strat-
egía fyrirskiptafyrirtækja“ verði
látin viðgangast. Í svörum Nova
segir m.a. að augljóst sé að
staða IPTV sé svo sterk hér á
landi að þau tvö fyrirtæki sem
bjóða þá þjónustu starfi á fá-
keppnismarkaði og hafi þar sam-
eiginleg markaðsyfirráð, þ.e.
Síminn og Vodafone. Fyrirtækið
Hringdu telur að staða neytenda
hafi versnað eftir að IPTV náði
umtalsverðri hlutdeild á markaði
og Símafélagið telur nauðsyn-
legt að það sé tryggt að IP sjón-
varpsþjónustukerfi séu í boði í
heildsölu. Ljóst sé að Síminn
hafi yfirburðastöðu, og hljóti því
að teljast markaðsráðandi, og
Fjarskipti/Vodafone lítið minni.
Skylda ætti bæði fyrirtækin til
að bjóða IP sjónvarpsþjónustu
sína í heildsölu.
Gagnrýna
stöðuna
FJARSKIPTAFYRIRTÆKI