Morgunblaðið - 17.03.2017, Page 26

26 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 17. MARS 2017
Er kalt hjá þér?
Anddyris-
hitablásarar
hitataekni.is
Smiðjuvegur 10, 200 Kópavogur - Sími 588 60 70 - hitataekni@hitataekni.is
VEISLUÞJÓNUSTA
MARENTZU
www.marentza.is - 553 8872 - info@marentza.is
Allar gerðir af veislum
sérsniðnar að þínum þörfum
• Fermingarveislur • Brúðkaup
• Erfidrykkjur • Veitingar fyrir fundi
• Móttökur • Útskriftir
Akureyrarmessa í Bústaðakirkju
Sunnudaginn 19. mars 2017 kl. 14.00
Séra Pálmi Matthíasson þjónar í messunni.
Ræðumaður verður Björk Jónsdóttir skólastjóri.
Óskar Pétursson, Erna Hrönn og fleiri norðlenskir
tónlistarmenn syngja og spila.
Eftir messu verður boðið upp á Bragakaffi, Kristjánspunga,
kleinur, Lindukonfekt og MIX.
Tilvalið tækifæri fyrir Akureyringa sunnan heiða
að eiga saman góða stund.
Á mælikvarða sam-
skipta í Evrópusam-
bandinu mætti líkja úr-
sögn Breta – Brexit –
við skyndilegan jarð-
skjálfta. Svo óvænt
voru úrslitin í þjóð-
aratkvæðagreiðslu á
Bretlandi 23. júní þeg-
ar samþykkt var úr-
sögn hins sameinaða
konungdæmis úr Evr-
ópusambandinu. Þátttaka taldist góð
og úrsögnin var samþykkt í Eng-
landi og Wales með góðum meiri-
hluta en kolfelld í Skotlandi og á
Norður-Írlandi. Skotar hafa hótað
stofnun sjálfstæðs ríkis. Forsætis-
ráðherrann, David Cameron, sagði
af sér og við tók Teresa May innan-
ríkisráðherra. Rétt
eins og Cameron hafði
May verið andvíg út-
göngu. Boðað er að í
mánuðinum virki Bret-
ar 50. gr. Lissabon-
sáttmálans um upphaf
samninga um útgöng-
una sem taka munu tvö
ár. Enn er þó fyrir-
staða um endanlegt
samþykki lávarðadeild-
ar þingsins. Á meðan
Bretar eru enn aðild-
arríki að ESB er við-
skiptastaða okkar óbreytt. En Brex-
it hefur leitt til gengisfalls
sterlingspundsins og tekjutaps fyrir
útflutning okkar.
Leiðtogar ESB virðast einróma
andvígir, að Bretar geti hafnað
frjálsri för fólks, ómissandi þætti
fjórfrelsisins, en haldið þátttöku í
innri markaðinum; það myndi leiða
til keðjuverkandi áhrifa á undan-
þágum og endalokum hins frjálsa
innri markaðs. Það yrði í anda stefnu
hins franska Front National og þess
þýska Alternativ für Deutschland,
systurflokka hins breska UKIP.
Hin stóra spurning nú er hvort og
hvernig ESB án Breta, en með 27
aðildarríkjunum, haldi áfram
tryggja þeim efnahagsleg samskipti
á grundvelli sameiginlegra laga og
reglugerða. Eftir leiðtogafund fjög-
urra ESB ríkja 7. mars upplýsti Hol-
lande Frakklandsforseti, að til
greina kæmi að skipta þátttöku-
ríkjum þannig að sum tækju þátt í
öllu samstarfinu en önnur að því
marki sem geta þeirra leyfði. Slíkur
sveigjanleiki gæti verið gjörbreyting
á Evrópumyndinni hvað varðar Nor-
eg og Ísland og því ekki Breta, hina
sjálfskipuðu utangarðsmanna? Ekki
berast fregnir um að samningurinn
um Evrópska efnahagssvæðið verði
þeim til lausnar, enda gömul tíma-
skekkja.
Stórsöguleg tímamót urðu við
stofnun Atlantshafsbandalagsins
1949 um að stöðva heimsyfirráða-
stefnu Sovétríkjanna. Þá náðu
Bandaríkin og bandamenn þeirra
strategískum yfirráðum á svæðum,
sem eru þeim öryggislegt lífshags-
munamál. Rússland og Kína, stór-
veldi að hernaðarstyrk, sætta sig illa
við þá yfirráðastöðu. Að því kom að
hervaldi var beitt af hálfu Rússa í
Úkraínu og við yfirtöku á Krím. Að
öðru leyti hefur friður í Evrópu verið
tryggður í nær 70 ár en stór hluti
Austurlanda nær hefur verið vígvöll-
ur hernaðar samfara mikilli eyði-
leggingu og mannfalli. Hörmulegt er
að fylgjast daglega með stríðinu
gegn ISIS í Sýrlandi. Hervæðing
Kínverja í Suður-Kínahafi hefur leitt
til ákalls við Bandaríkin um stuðn-
ing. Þannig steðja ógnir að þeirri
heimsskipan, sem staðið hefur frá
miðri 20. öld og hugsanlega einnig
vegna nýlegrar stjórnmálaþróunar í
Bandaríkjunum og Evrópu.
Kosningasigur Donalds Trumps
sem Bandaríkjaforseta, yfirlýsingar
hans í kosningabaráttunni og í
valdastól, hafa verið mikil þunga-
miðja umræðu um alþjóðamál. Síð-
ast voru það þær breytingar að í
fjárlagagerð skuli lögð aðaláhersla á
aukningu útgjalda til varnar og ör-
yggismála en niðurskurðar í þróun-
araðstoð. Áður var það múrinn við
landamæri Mexíkó, uppsögn frí-
verslunarsamninga og bannið við
komu þegna Íraks, Sýrlands, Írans,
Líbíu, Sómalíu, Súdan og Jemens til
Bandaríkjanna. Banninu var hnekkt
með úrskurði áfrýjunardómstóls,
sem forsetinn hefur enn á ný reynt
að kveða niður. En á árlegri örygg-
isráðstefnu í München 18. febrúar
flutti Pence, varaforseti Bandaríkj-
anna, þau ákveðnu skilaboð frá for-
seta sínum, að Bandaríkin myndu í
einu og öllu standa við skuldbind-
ingar sínar í NATO. Ættu þá ekki
Íslendingar, rétt eins og aðrar þjóðir
í og utan NATO, að efla sjálfsagða
gæslu gegn hryðjuverkum í höfuð-
borginni og á Keflavíkurflugvelli?
Öllu verra er ógnin af markvissri
hernaðarlegri útþenslu Rússa í
Norður-Atlanshafi, sem Björn
Bjarnason skilgreinir í merkri grein
í Morgunblaðinu 10.mars. Kallar það
á annað en varanlega varnarviðveru
í Keflavík?
Viðleitni um friðsamlega sambúð
þjóða í tíð eldri kynslóðar landsins
var fyrst bundin við stofnun Samein-
uðu þjóðanna árið 1945. Bjartsýni
ríkti og er okkur, þáverandi ung-
mennum lýðveldiskynslóðarinnar,
vel í minni. Tvær heimsstyrjaldir á
20. öldinni, við ægilegt mannfall og
eyðileggingu, voru ákall um að aldrei
skyldi slíkt aftur verða. En þótt
stofnskrá Sameinuðu þjóðanna væri
nákvæm uppskrift fyrir hina kom-
andi sambúð í friðsæld brást það
með kalda stríðinu. Gæti nú ekki sá
tími loksins komið að bætt sambúð
lykilríkjanna, Bandaríkjanna og
Rússlands, yrði til að virkja Samein-
uðu þjóðirnar til síns ætlunarverks ?
Ennfremur er sá óumflýjanlegi hvati
sú vá sem að okkur steðjar af hlýnun
jarðar vegna útlosunar koltvísýr-
ings.
Vegna óvissu víðsvegar er festa í
eigin málum fyrir öllu. Það kallar á
varfærni í stjórn efnahagsmála, hóf-
semi samninga á vinnumarkaði og
mörkun stefnu frumkvæðis í pen-
ingamálum. Minnsti sjálfstæður
gjaldmiðil veraldrar – íslenska krón-
an – býður hættum heim, svo sem
vel er vitað. Vænta má að þau 19
ESB-ríkja sem eru með sameigin-
lega mynt, evruna, verði áfram í
myntbandalagi. Lengi má hamra á
hve illa það lék Grikki en hvað þá um
Finna, Eistlendinga og aðra sem það
varð til ávinnings?
Margt er óráðið þá er nýr tími fer
í hönd.
Nýr tími?
Eftir Einar
Benediktsson »En Brexit hefur leitt
til gengisfalls sterl-
ingspundsins og tekju-
taps fyrir útflutning
okkar.
Einar Benediktsson
Höfundur er fyrrverandi sendiherra.
Víni skal til Haga
haldið.
Herðir Bakkus
ógnarvaldið.
Útúrdrukkinn
eymdarlýður
eftir borgarstrætum
skríður.
Nú er „brennivín í
búðir“ gengið aftur á
Alþingi og berst
ógæfudaunninn af því um allt land.
Óumdeilt er að áfengisneysla er
langmesta þjóðarböl okkar Íslend-
inga. Svo stiklað sé á stóru eru af-
leiðingar hennar mikill hluti um-
ferðarslysa og líftjóna á þeim
vígvelli, ógeðfelld drykkjulæti, fjöl-
breytt ofbeldi og morð, áfengissýki,
heila- og lifrarskemmdir, krabba-
mein, nauðganir, skilnaðir, sundr-
aðar fjölskyldur, þjáningar barna
og hundruð ætlaðra fósturskaða ár-
lega, vegna drykkju móður á með-
göngu. Tjón samfélagsins er ægi-
legt og mest bitnar það á fjársvelti
heilbrigðiskerfisins og löggæslu á
riðandi brauðfótum. Allar rann-
sóknir staðfesta að
aukið aðgengi að
þessu eiturlyfi eykur
neyslu. Það er líka við-
urkennt að ÁTVR hef-
ur sinnt sínu hlutverki
með sóma, hvað varð-
ar aðgengi og vöruúr-
val.
Það er eitthvað mik-
ið að heilastarfsemi
þess fólks sem nægir
ekki sex virkir dagar í
viku til að nálgast sitt
eitur.
Haldið til Haga
Það er heldur lágt risið á Alþingi
nú um stundir og ekki hækkar það
með þessu snargalna tilræði við öll
viðurkennd lýðheilsumarkmið.
Minna má á orð landlæknis og fjöl-
margra samtaka sem láta sér annt
um heilbrigði og velferð lands-
manna, nú síðast bæjarstjórn
Hafnarfjarðar.
Í nýlegri skoðanakönnun um
þetta efni kom fram að 61,5% svar-
enda voru andvíg „brennivín í búð-
ir“ en aðeins 22,8% voru í föruneyti
Bakkusar. Sorglegt er að við Vest-
firðingar, ofan á allar aðrar
hremmingar, þurfum að axla
ábyrgð á fyrsta flutningsmanni
frumvarpsins, Teiti Birni Einars-
syni frá Flateyri. Enginn hér um
slóðir minnist þess að í prófkjöri
flokks hans eða kosningabaráttu
hafi Teitur tjáð sig um það að hans
helsta og fremsta hjartansmál
væri, ef hann næði kjöri, að fjölga
stútum undir stýri og auka á óham-
ingju, heilsutjón og dauðsföll í sam-
félagi okkar. Einhver hlýtur þó til-
gangurinn að vera, meiri en
frelsiskjaftæði?
Þórarinn Eldjárn hitti þar nagl-
ann snyrtilega á höfuðið, þegar
hann samdi af þessu tilefni máltæki
fyrir Alþingi, sem hljóðar svo:
„Höldum áfengi til Haga.“
Á síðasta ári skilaði ÁTVR þrem-
ur milljörðum króna í arð til ríkis-
ins. Þessum fjármunum vill TBE &
Co. koma í vasa áfengisauðvalds-
ins, sem ekki hefur þó hingað til
komist í fréttir fyrir að vera van-
haldið. Því til viðbótar skal losa all-
ar hömlur á áfengisauglýsingum
svo dansinn í kringum Bakkus geti
aukist um allan helming. Flutn-
ingsmenn vita raunar upp á sig
skömmina því eftir að hafa opnað
allar brennivínsflóðgáttir vilja þeir
auka fjárveitingar til forvarna.
Þetta minnir mjög á sumar dýra-
tegundir, svo sem ketti, sem reyna,
ef þeir geta, að krafsa yfir skítinn
úr sér.
Alþingi til skammar
Nú er komið að Óttari Proppé
heilbrigðisráðherra að fara að taka
af skarið. Rolugangur hans og með-
virkni gagnvart Viðreisnar-Bene-
dikt er að verða nokkuð auðsæ.
Proppé er úti að aka
á íhaldsins helbláa klaka.
Framtíðin björt
orðin er svört.
Flokksmenn til fótanna taka.
Öll er þessi „brennivín í búðir“-
þvæla Alþingi til háborinnar
skammar og því meir sem dregst
að fleygja óberminu á dyr.
Að lokum gömul og raunsönn
vísa, sem gæti sem best sómt sér
sem leiðarstef Teits Björns & co:
Ef þú vilt að ævi þín
öll í hunda fari
á hverjum degi drekktu vín
dýrum vitlausari.
Afglapavæðing Alþingis
Eftir Indriða
Aðalsteinsson » Það er eitthvað
mikið að heila-
starfsemi þess fólks
sem nægir ekki sex
virkir dagar í viku til
að nálgast sitt eitur.
Indriði Aðalsteinsson
Höfundur er bóndi
á Skjaldfönn við Djúp .