Morgunblaðið - Sunnudagur - 04.06.2017, Blaðsíða 24

HEILSA Erfitt getur reynst að ná sandi úr handklæðum. Edik gerir þar krafta-verk, losar bæði sandinn og drepur bakteríur. Því er gott að dýfa
handklæðunum í edik og setja þau svo í þvottavélina.
Handklæðið á sólarströndinni
24 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4.6. 2017
Foreldrar í Þýskalandi sem bólusetja ekki
börnin sín geta sætt sektum allt að 2.500
evrum, eða um 280.000 íslenskum krónum.
Heilbrigðisráðherra þar í landi sagði þetta
vera nauðsynlegt til að herða lögin vegna
mislingafaraldurs. Móðir þriggja barna dó í
síðastliðinni viku vegna mislinga. Ríkis-
stjórnin vill að leikskólar tilkynni um þá for-
eldra sem geta ekki sýnt fram á að þeir hafi
bólusett börnin sín. Í Þýskalandi hefur það
þó ekki enn verið skilgreint sem brot á lög-
um að hafna bólusetningu, eins og er á Ítal-
íu. Börn þeirra foreldra sem ekki bregðast
við bólusetningarráðgjöf geta hins vegar átt
í hættu á að vera rekin úr dagvistun. Lögin
taka gildi nú í júní. Alþjóða heilbrigðis-
málastofnunin WHO eða segir að fara ætti
yfir mislingasögu barna áður en þau byrja í
skóla og þau sem ekki geti sýnt fram á tvær
sprautur eigi að fara í bólusetningu.
MISLINGAR
Bólusetning skylda í Þýskalandi
Í Þýskalandi hafa greinst 410 tilvik af mislingum
það sem af er 2017, en 325 allt árið 2016.
Morgunblaðið/Sigurður Jökull
Heilbrigðisstarfsfólk um allan heim hef-ur lengi unnið í því forvarnarstarfi aðkenna fólki að þvo sér rétt um hend-
urnar. Bæði erlendis og hérlendis því þrátt fyrir
greiðan aðgang að sápu og vatni virðist fólk
ekki vera að nota það á réttan hátt, sem getur
skipt sköpum við að stöðva útbreiðslu ýmissa
sýkinga, svo sem inflúensu, niðurgangs og
augnsýkinga.
BBC greindi frá stórri rannsókn fyrir helgi
sem náði til 3.000 manns í Bandaríkjunum og
Brasilíu, en hún leiddi heldur hættulegar nið-
urstöður í ljós fyrir heilsu almennings.
10% aðspurðra slepptu því alfarið að þvo sér
um hendur eftir salernisferðir og 33% notuðu
aldrei sápu. Í þessari sömu rannsókn komust
vísindamenn að þeirri niðurstöðu að við snert-
um ýmiss konar yfirborð hluta í almennum
rýmum um það bil þrisvar sinnum á klukku-
stund og snertum munn okkar og nef örlítið oft-
ar. Með þessu komast bakteríur auðveldlega of-
an í vit okkar, en þess má geta að smit með
snertingu er langalgengasta smitleið sjúkdóma,
algengari en úðasmit.
Ekki er vitað til að gerð hafi verið rannsókn
hérlendis á handþvotti en rannsóknir um víða
veröld á handþvotti gefa til kynna að skortur á
handþvotti sé ekki aðeins vandamál vanþróaðri
ríkja heldur einnig Vesturlanda. Þannig kom
fram í tímaritinu European Cleaning Journal
fyrir nokkrum árum að 32% Breta þvo sér ekki
um hendurnar og af þeim sem þó gera það nota
aðeins 42% sápu. Þá hafa rannsóknir sýnt að
skortur á hreinlæti veldur dauða meira en 3.000
Dana á hverju ári. Það ætti því ekkert endilega
að gera ráð fyrir því að Íslendingar séu í betri
málum.
Hitinn skiptir ekki máli
En hvernig á að þvo hendurnar og hversu lík-
legt er að við erum að gera það rétt?
Margir telja að að hiti vatnsins skipti miklu
máli við handþvott og í bandarískri könnun
töldu 70% að hann hefði veruleg áhrif. Stað-
reyndin er sú að til að heitt vatn ætti að gera
raunverulegt gagn við handþvott yrði það að
vera sjóðandi heitt, þar sem margar bakteríur
þola mun meiri hita en hendur manns þola án
þess að fá brunasár. Önnur bandarísk rannsókn
sem sneri að því að skoða bakteríur á höndum
fólks eftir að það hafði meðhöndlað hrátt kjöt og
þvegið sér um hendurnar með misheitu vatni
sýndi að það skipti engu máli hvort vatnið var
heitt eða kalt, bakteríurnar voru jafnmikið til
staðar. Hitinn á vatninu skiptir því í raun mestu
máli upp á það hversu lengi við þvoum hend-
urnar. Ef vatnið er of heitt eða of kalt er lík-
legra að við höfum styttri þolinmæði í þvottinn,
svo að mátulega og þægilegt heitt vatn er best.
Svona gerir þú þetta
Það er sem sagt sápan sem er aðalmálið en ekki
síður hvernig hún er notuð. Þannig ætti í raun
aldrei að þvo sér með skartgripi. Þegar fólk
þvær sér um hendur án þess að taka hringana
af skilur það oft eftir bakteríur sem leynast þar
undir, jafnvel mikil óhreinindi. Þau svæði sem
oftast vilja gleymast en luma oft á óhreinindum
eru svæðið milli fingranna, fingurgómar og
neglur.
Ef rétt er farið að og hendurnar þvegnar hátt
og lágt mun hefðbundin sápa og vatn fjarlægja
90% af bakteríum á höndum og það ætti alla
jafna að vera nóg nema fólk starfi við matvæla-
framleiðslu eða á sjúkrahúsi þar sem eru notuð
aukalega sótthreinsandi efni.
Margir velja sérstaklega handsápur og al-
mennt hreinsiefni sem eru merkt þannig að þau
hafi sérstakt bakteríudrepandi efni. Efnið í
þessum vörum er oftast triclosan, en nokkrar
rannsóknir hafa sýnt að það gerir ekkert um-
fram það sem venjuleg sápa gerir til að bægja
burt bakteríum og getur í raun verið skaðlegt.
Þeir sem kunna að þvo sér vel eru ekki gull-
tryggðir því nokkrum sekúndum síðar geta þeir
eyðilagt þvottinn með því að menga hendurnar
að nýju við þurrkunina. Skítugt handklæði er
þar oftast orsökin en einnig þurrkar fólk stund-
um of fast með pappírsþurrkum, særir húðina
og þá eiga bakteríur greiðari gang. Margir telja
að þeir séu alveg öruggir ef þeir láti hendurnar í
blásara eða þorna sjálfar en það er misskiln-
ingur. Blásarinn er oft lengi að þurrka og marg-
ir hafa ekki þolinmæðina en fólk þarf, miðað við
meðalblásarann, að bíða í 45 sekúndur eftir að
hendurnar þorni. Þá hefur verið bent á það að
kröftugustu vélarnar geti dreift bakteríum auð-
veldlega þegar hendur eru ekki nægilega vel
þvegnar – óhreinundum er blásið um salernin.
Bakteríur berast auðveldar með vatni, svo að ef
þú snertir hluti með aðeins örlítið votar hendur
ertu líklegri til að smitast af bakteríum.
Það sem vísindamenn víða um heim hafa því
leitt í ljós síðustu misserin er að sápan og vatn, á
því hitastigi sem þú kýst sjálfur, skiptir mestu
máli og heima hjá þér þarftu að passa að skipta
oft um handklæði. Á opinberum stöðum eru
pappírsþurrkurnar áskjósanlegastar.
Smit með snertingu er lang-
algengasta smitleið sjúk-
dóma, algengari en úðasmit.
Thinkstock
Meirihlutinn
þvær sér
ekki rétt
Ónógur handþvottur er ekki aðeins vanda-
mál vanþróaðri ríkja. Á Vesturlöndum er
stór hluti fólks sem ekki þvær sér rétt eða
hreinlega sleppir því eftir salernisferðir.
Júlía Margrét Alexandersdóttir julia@mbl.is
Flest snjallúr eru góð í að mæla púls en léleg í að mæla
kaloríubrennslu, samkvæmt rannsókn sem fram-
kvæmd var af Stanford-háskóla í Bandaríkjunum. Nið-
urstöður gefa til kynna að fólk ætti að fara varlega í að
nota úrin til að ákvarða hvað það eigi að borða. Ná-
kvæmni sjö úra var könnuð með 60 sjálfboðaliðum, en
þeir voru fengnir til að ganga, hlaupa og hjóla. Rann-
sókn leiddi í ljós að sex af sjö úrum sem voru prófuð
voru góð í að mæla púls þeirra sjálfboðaliða sem voru
með úrið, með undir 5% villuhlutfall. Þetta voru Apple
Watch, Fitbit Surge, Basis Peak, Microsoft Band,
PulseOn og Mio Alpha 2, en Samsung Gear S2 var
með ögn hærra villuhlutfall, eða um 6,8%. Þegar kalo-
ríubrennsla var könnuð kom í ljós að öllum úrunum
skeikaði um meira en 20%. Rannsakendur segja að
þetta sé vandamál ef fólk borði samkvæmt því hve
miklu það brennir yfir daginn. Einnig sé mjög mikill
munur á kaloríubrennslu á milli fólks, en það fer eftir
stærð og þyngd þess. Því sé varhugavert að taka of
mikið mark á kaloríufjöldanum sem úrin birta.
Snjallúr geta haft jákvæð áhrif á virkni
fólks þrátt fyrir ónákvæmni.
Á ÉG AÐ BORÐA ÞENNAN ÍS?
Snjallúr ónákvæm