Morgunblaðið - Sunnudagur - 04.06.2017, Blaðsíða 31

Mengunin hvarf ekki við þá samþykkt, en það varð
bara svo miklu auðveldara að uppfylla skilyrðin.
Tímasetningar sem hafðar voru til viðmiðunar voru
notaðar með sama hætti. Þær hentuðu okkur Íslend-
ingum mjög illa, því að það sem við höfðum þegar
gert umfram aðra, var fyrir vikið ekki metið eins og
vert væri og eðlilegt. Ísland virðist nú af einhverjum
óútskýrðum ástæðum hafa hengt sig aftan í ESB í
málinu. (Hver ákvað það?) Nú vitna yfirvöld hér nið-
urlút og beygð í það, að ESB muni ekki „viðurkenna“
endurheimt votlendis sem fullnægjandi aðgerð, þótt
vísindin geri það. Gæti Jón pírati ekki notað tækifær-
ið utan þings til að spyrja hvað ESB kæmi það „fokk-
ing“ við?
Of lítil heilindi
Í umræðunni eru þeir þó fordæmdir mjög sem eru
sagðir neita að fylgja vísindunum möglunarlaust.
Tímasetningar ákveðnar í Kyoto og síðar voru mjög
heppilegar fyrir Evrópu. Þá var Þýskaland að sam-
einast. Yfirgengilega mengandi verksmiðjuhrúgöld
af öskuhaugum kommúnismans lokuðust hvert af
öðru. Ekki af því að nú hefðu allir áhyggjur af meng-
un. Heldur af því að þessi starfsemi stóðst ekki eftir
að niðurgreiðsla hætti og átti þá minni en enga mögu-
leika í samkeppni. Ógrynni verksmiðja lokaði, og
hefði gert það jafnhratt óháð loftslagssáttmálum. Allt
þetta fékk Þýskaland til frádráttar! Og í sáttmál-
unum var leyft margvíslegt brask, þar sem þjóðir
gátu keypt sér losunarvottorð með því að fá viður-
kenningu t.d. í Rússlandi um að mengandi stóriðja
hefði lokað. Urðu menn að halda slíkum hrúgöldum
gangandi þar til að braskið hafði gengið í gegn í
hverju tilviki. Allt var þetta mjög ógeðfellt og dró úr
trúverðugleika aðgerða og stakk þó mest í stúf við
væmnar hátíðarræðurnar á ráðstefnunum. Áhyggj-
urnar, sem menn þóttust hafa, litu öðruvísi út þegar
glitti í kúnstirnar sem notaðar voru til að sleppa bil-
lega. Það er auðvitað mjög óviðeigandi að ríki séu lát-
in komast upp með ómerkilegar leikbrellur af þessu
tagi, þegar hinum vísindalega grundvelli er óspart
veifað á milli atriða.
Hroki er ekki vísindaleg aðferð
Hitt er annað mál að um þann grundvöll er enn tölu-
vert deilt og sú umræða er alls ekki í nægjanlega góð-
um farvegi. Bréfritari er þeirrar skoðunar að lofts-
lagsmál og fullyrðingar vísindamanna um hlýnun
jarðar hljóti allur heimurinn að taka mjög alvarlega.
Það eru enn skiptar skoðanir um margt í þeim fræð-
um og umræðum sem tengjast málaflokknum. Það er
nauðsynlegt að hlusta eftir slíkum sjónarmiðum og
greina um hvað ágreiningurinn snýst. Það á ekki að
vera marktækur ágreiningur eða deila um vel mæl-
anlega þætti. Því verður ekki neitað, að hitastig á
jörðinni hefur farið hækkandi síðustu áratugi. Sumir
mótmæla þó uppgefnum tölum og telja að ekki sé
samfella í þessari hitun og fram hjá því sé horft. Sjálf-
sagt er að fara málefnalega yfir þau sjónarmið og
gera um leið ákveðnar kröfur um að þeir sem gagn-
rýni niðurstöður langflestra útgefinna rannsókna
geri það með vísindalega marktækum hætti. Ella láti
þeir það vera.
Ágreiningurinn
Hinn raunverulegi ágreiningur stendur miklu fremur
um það, hvort hlýnunin stafi af umsvifum mannsins á
jörðinni eða reglubundnum eða óreglulegum sveiflum
sem eru þekktar langt aftur í tímann. Hlýnun af
þessu tagi og mun meiri hefur oft orðið áður og ekki
sýnilegt eða líklegt að maðurinn eða aðrar dýrateg-
undir hafi borið ábyrgð á því. Þetta umræðuefni er
áhugavert og ber að ræða málefnalega. Enda varðar
málið miklu. Stafi hlýnunin nú ekki frá bralli manns-
ins á hans stutta jarðneska skeiði, og þá einkum þess-
ar síðustu fáu aldir, nær málið ekki lengra. Því þá er
nokkuð augljóst að núverandi þróun verður ekki
breytt með því að maðurinn bæti hegðun sína. Þeir,
sem þrá léttu leiðina ljúfu út úr öllum vanda, freistast
til að halla sér að þessari niðurstöðu. Það sé ekkert
við þessu að gera og því best að leiða það hjá sér. En
umræðuna verður þó að taka af fullri einurð.
Það verður ekki annað sagt að það hefur skaðað
möguleika á því að ná öflugri samstöðu, sem er nauð-
synlegt eigi árangur að nást, að sumir helstu tals-
menn í málaflokknum hafa haldið honum í eins konar
trúarlegum farvegi. Þeir, sem viðra önnur sjónarmið,
eru uppnefndir. Kallaðir „afneitarar“.
Í sumum öflugum trúarbrögðum nútímans, sem
fara víða sínu fram, geta þeir sem afneita réttri trú
átt dauðan vísan.
Mildari útgáfan í loftslagsmálum eru „efasemd-
armenn“.
Það er óþarft og illa gert svo mikilvægum málstað
að fella hann inn í farveg trúar og telja þá sem ekki
samþykkja allt undanbragðalaust villuspámenn, sem
óþarft sé að virða svars. Vafalaust er að þeir sem hafa
mjög ríka hagsmuni af því að ekki verði þrengt að
starfsemi þeirra vegna ótta við hlýnun jarðar, telja
fjármunum vel varið við að ráða vísindamenn í sína
þjónustu og í þágu síns málstaðar. En í fyrsta lagi eru
ekki allir þeir vísindamenn sem viðrað hafa ólík sjón-
armið launaðir erindrekar hagsmunaafla. Og jafnvel
þeir sem eru það eiga að fá áheyrn, beiti þeir vísinda-
legum aðferðum við að undirbyggja sinn málstað.
Þótt kostirnir væru tveir er annar
enn betri
Þekkingu á náttúruvísindum hefur fleygt fram á síð-
ustu árum. Tækjabúnaður af fullkomnustu gerð gerir
mönnum kleift að fylgjast með þróuninni, bæði stað-
bundið og utan úr geimnum. Auðvelt er að fylgjast
með ís og jöklum. Þeir, sem telja vísindalegan grund-
völl ekki nægjanlegan fyrir þeim afgerandi spám og
fullyrðingum sem vekja fólki svo mikinn ugg verða að
leggja fram heilsteypt, vísindaleg og trúverðug sjón-
armið.
Mjög stór hópur velmetinna vísindamanna leggja
nafn sitt og heiður við niðurstöðuna um hlýnun af
völdum mannsins.
Staðreyndin er einnig óneitanlega sú, að áhættan af
því að hafast ekki að er bersýnilega meiri en sú að
bregðast við á grundvelli þeirra upplýsinga sem aflað
hefur verið með vísindalegum aðferðum, þótt ein-
hverjir telji að draga megi hluta ályktana í efa. Þar við
bætist, að þótt ýmsir þættir náttúruverndar falli ekki
beint að hættu sem fylgir hraðri hlýnun andrúmslofts
þá eiga aðgerðirnar góða samleið um margt.
Um það verður naumast deilt að fjölgun mannkyns,
aukin neysla og stórvaxandi framkvæmdageta reynir
á þolrif jarðarinnar og möguleika tegundanna. Á það
er stundum bent, sem innlegg í þessa umræðu, að eitt
„sæmilegt“ eldgos á Íslandi þurrki út afraksturinn af
stjórnvaldaaðgerðum í loftslagsmálum til margra
ára, ef ekki áratuga. Þótt þetta kunni að vera rétt og
satt og þá mjög nöturlegt, þá eru það samt ekki rök
fyrir því að maðurinn geri ekki allt sem hann má til að
tryggja sjálfum sér, öðrum dýrategundum og gróðri
jarðar bærilega framtíð á þessum hnetti. Þótt miklu
hafi verið kostað til þegar, hefur ekki tekist að koma
manninum upp varahnetti. Þessi verður því að duga í
þúsund ár eða milljón.
Það getur iðulega verið þægilegt að koma sér upp
góðri afsökun fyrir að gera ekki neitt.
En hún verður að vera mjög góð.
Morgunblaðið/RAX
4.6. 2017 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 31