Fréttatíminn - 28.01.2017, Síða 30

30 | FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 28. janúar 2017
Ásgeir H. Ingólfsson
ritstjorn@frettatiminn.is
Strákar sparka í marhnút, stelpa bjargar vespu. Vega-lausir unglingar í hvorir í sinni heimsálfunni, hvorir í sinni bíómyndinni, mögu-
lega hvorir á sinni öldinni. Strákar á
bryggju fyrir austan, stelpa á móteli
í suðurríkjunum.
Myndirnar tvær eru Hjartasteinn
og American Honey, tvær splunku-
nýjar myndir um unglingaástir og
greddu í íslensku krummaskuði og
bandarískum smábæjum og vega-
mótelum. Þær segja okkur heilmikið
um þá kvöl og gleði sem fylgir því að
vera ungur – en bara önnur þeirra
segir okkur eitthvað að ráði um sam-
félagið sem hún sprettur úr.
Hjartasteinn fjallar um sex ung-
linga, já eða börn, þau eru einhvers
staðar á mörkum berskunnar og
fyrstu unglingsárana. Þau eru ýmist
gröð eða ráðvillt eða hvort tveggja,
ganga sjálfala um smáþorpið á með-
an foreldrarnir eru að mestu fjar-
lægir. Strákarnir gefa stelpunum
auga en um leið hver öðrum, kyn-
uslinn vofir yfir án þess að neinn viti
beinlínis hvað eigi að gera. Eða öllu
heldur, strákarnir tveir sem eru í að-
alhlutverki hafa ekki hugmynd um
það. Allt frumkvæði í þessum mál-
um er tekið af stelpunum – strákarn-
ir gera bara það sem þeim er sagt að
gera, sem er skemmtileg tilbreyting
frá helstu klisjunum.
Við vitum ekki alveg hvaða öld er,
hér er enginn með farsíma, þótt kall-
inn í sjoppunni hafi uppgötvað klám
á internetinu. Tónlistin gefur tíunda
áratuginn í skyn, þegar Emilíana var
Kvikmyndakompa:
Um unglingadrömun Hjartastein
og American Honey.
Þór og Kristján
Bestu vinirnir
sumarið sem
kynuslinn fer að
gera vart við sig.
SUZUKITÓNLISTARSKÓLINN Í REYKJAVÍK,
Sóltúni 24, 105 Reykjavík
býður upp á námskeið fyrir börn
á aldrinum 3ja mánaða til þriggja ára.

Á námskeiðinu verða kennd barnalög og kvæði, leikið,
dansað og notið samverunnar. Kennari notar m.a.
kennsluefni og hugmyndafræði Suzukiaðferðarinnar til
grundvallar námskeiðinu og foreldrar læra leiðir til að nota
söng og tónlist
í daglegu uppeldi og umönnun barna sinna.
Kennari er Diljá Sigursveinsdóttir, suzukifiðlukennari við
skólann, sem einnig er menntuð söngkona og söngkennari
og hefur margra ára reynslu sem kennari ungra barna.
Námskeiðið hefst
fimmtudaginn 2. febrúar nk.
og er kennt vikulega í 8 vikur.
Námskeiðið er kennt frá kl. 09:00 til 10:00.
Verð kr. 25.000
Skráning er á netfanginu
postur@suzukitonlist.is
Tónlistarnámskeið fyrir
ung börn og foreldra þeirra.
Jake (Shia
LeBeouf ) dans-
ar á búðarborði
í Kmart.
ung og Sykurmolarnir við það að
hætta. En stundum bregður myndin
sér í tímaflakk, Nasty Boy með
Trabant er til dæmis groddaskapur
frá næstu öld sem aðalpersónan er
ekki alveg tilbúin fyrir en táknar þá
framtíð sem eldri systur hans þrá.
Þær eru bestíur myndarinnar – þræl-
skemmtilegar og kvikindislegar, en
meðferðin á litla bróðurnum nálgast
það alveg á köflum að vera kynferð-
islegt áreiti.
Nafnlausir smábæir
En svo það sé alveg á hreinu, þetta er
fantafín bíómynd. Helsti styrkleik-
inn er annars vegar frábær kvik-
myndataka Sturlu Brandth Grøvlen,
sem hlýtur bara að vera farinn að fá
margmilljónatilboð frá Hollywood
(og það segi ég samt ekki út af þessari
mynd eða Hrútum, jafn fallegar og
þær eru, heldur út af hinni þýsku
Victoriu sem er eitt mesta kvik-
myndatökuafrek síðari ára), og svo
einstaklega náttúrulegur leikur
krakkanna sex. Strákarnir tveir eru
í forgrunni en stelpurnar fá engu að
síður nóg að gera – sem er því mið-
ur ekki alltaf tilfellið. Þær renna þó
óþarflega mikið saman í byrjun,
allar með svipaða hárgreiðslu og
fatasmekk. Strákarnir tveir, Þór og
Kristján, eru hins vegar gjörólíkir
– annar samanrekinn dökkhærður
naggur og hinn slánalegur ljóshærð-
ur krullhaus. Aðalpersónan, Þór, er
einmitt töluvert minni en allir hinir
krakkarnir. Við fáum aldrei að vita
hvort hann sé yngri en þau eða bara
seinþroska – en hann vinnur það
upp með meiri innbyrgðri reiði en
öll hin til samans.
En. Já, hér kemur þetta en. Þrátt
fyrir allt líður myndin fyrir hvað
hún er lík alltof mörgum nýlegum
íslenskum bíómyndum. París norð-
ursins, Hrútar, Þrestir, Hross í oss
og Málmhaus – allt myndir sem ger-
ast í sveit eða þorpi, þorpum sem
iðulega eru nafnlaus – við vitum
mögulega tökustaðinn úr viðtöl-
um (Hjartasteinn er tekinn á Borg-
arfirði eystri og samkvæmt viðtali
við leikstjórann þá er innblásturinn
sóttur í æskuár á Þórshöfn) en þess-
ir staðir fá aldrei að leika sjálfa sig,
þessar myndir gerast í hinu eilífa
Hvergilandi, krummaskuðinu Ís-
landi sem við sluppum flest frá, ef
ekki í eigin bernsku þá með hjálp
foreldra eða afa og ömmu. Það mætti
kalla þetta myndir fyrir útlendinga
en þær eru ekkert síður fyrir okkar
eigin nostalgíu eftir gamla Íslandi,
Íslandi sem okkur annað hvort
rámar í eða höfum heyrt sögur af.
Eins speglar þetta örlög Íslands í
Hollywood, þar sem landið leikur
oftast fjarlægar plánetur en nær
aldrei sjálft sig.
Ef það koma margar svona myndir
í viðbót þá verða lundamyndir sjálf-
stæð kvikmyndagrein. Til að gæta
allrar sanngirni er rétt að taka fram
að það hafa sannarlega verið fram-
leiddar einstöku Reykjavíkur-mynd-
ir síðustu ár, en að Fúsa undanskild-
um þá hafa þær fæstar verið að slá í
gegn erlendis. Kannski þýðir það að
þetta sé það Ísland sem útlendingar
vilja sjá – eða það Ísland sem dreg-
ur að sér okkar bestu leikstjóra. Að
hluta til er ástæðan örugglega pen-
ingar – íslenskar myndir hafa sjaldn-
ast mikil fjárráð og það er ódýrara
að leggja heila sveit undir bíómynd
en heila borg.
En staðleysan er farin að verða
þreytandi. Það mætti að minnsta
kosti fara að gefa þessum stöðum
nöfn, fara að leyfa þeim að vera þeir
sjálfir. Neskaupstaður fær væntan-
lega að vera hann sjálfur í væntan-
legri heimildamynd Gríms Hákonar-
sonar, Litla Moskva, um þá tíma
þegar plássið var gósenland íslensks
kommúnisma – og er ágætis dæmi
um alla þá vannýttu sögu sem býr í
þessum smáplássum. Staðleysunni
fylgir nefnilega líka söguleysi – og
þú þarft oft ekki að stoppa lengi í ís-
lenskum smáplássum til þess að átta
þig á að þau eru stútfull af sögu.
Þá eru sögur af tilfinningalega
bækluðum karlmönnum líka orðn-
ar dálítið þreyttar – og mögulega
líka ansi ýktar líka. Þetta virkar að
vísu í Hjartasteini, þar sem óöruggir
unglingar eru í aðalhlutverkum, en
það er dálítið eins og íslenskir leik-
stjórar forðist alvöru samtöl. Ein-
staka menn eru kannski orðheppn-
ir – en löng samtöl eru sjaldséð. Það
er eins og það megi ekki segja meira
en þrjár setningar í einu úti á landi.
Þessi tilfinningalega bæklun virð-
ist þó vera á undanhaldi ef marka
má besta atriðið í Hjartasteini, þegar
aðalpersónan Þór er orðinn nostal-
gískur fyrir aldur fram eftir sakleysi
æskunnar og horfir upp á yngri
strák veiða marhnút – og í staðinn
fyrir að sparka í hann eins og þeir
höfðu gert sumarið áður þá sleppir
hann honum lausum.
Ástin í stórmarkaðnum
„We found love in a hopeless place,“
glymur í hátölurunum. Við fund-
um ástina á vonlausum stað. Ekki
á Borgarfirði eystri samt, heldur
í Oklahoma. Í Kmart stórmarkaði.
Þar kemur Star fyrst auga á Jake
Ísland
Krummaskuðið
Systurnar
syngja
Trabant-
lag úr
fram-
tíðinni
fyrir litla
bróður.
Leikstjórinn Guðmundur Arnar Guð-
mundsson vakti fyrst verulega athygli
fyrir stuttmyndina Hvalfjörð.
Norski tökumaðurinn Sturlu Brandth
Grøvlen skaut líka Hrúta og Victoriu,
meistaralega gert Berlínar-ævintýri
sem tekið var í einni töku.