Fréttablaðið - 01.02.2018, Blaðsíða 14

Fjármálaeftirlitið telur sérstaka
ástæðu til þess að vara almenning
við þeirri „miklu áhættu“ sem fylgir
viðskiptum með rafræna gjald-
miðilinn Bitcoin. Neytendur
eigi ekki að hætta fjármunum
sem þeir mega ekki við
að tapa í fjárfestingar í
gjaldmiðlinum, nema
þá að mjög vel athug-
uðu máli.
Fjölmargir fjárfestar
hafa grætt á uppgangi
rafræna gjaldmiðilsins
undanfarna mánuði.
Greindi Fréttablaðið frá
því fyrr í vikunni að félagið Skipti-
mynt hefði opnað fyrsta íslenska
skiptimarkaðinn fyrir rafmynt á
borð við Bitcoin. Er því í fyrsta sinn
hægt að kaupa og selja Bitcoin
fyrir íslenskar krónur.
Fjármálaeftirlitið tekur
fram að Bitcoin fylgi
lögmálum spákaup-
mennsku. Engar reglur
gildi á markaði með
slíka mynt, markaðir
með Bitcoin þurfi ekki
starfsleyfi og lúti auk-
inheldur ekki eftirliti
stofnunarinnar. – kij
Varar við rafmyntum
Líklegt má telja að Samkeppniseftir-
litið setji kaupum Haga á Olís ann-
ars vegar og N1 á Festum hins vegar
umfangsmikil og margþætt skil-
yrði í því augnamiði að ýta úr vegi
aðgangshindrunum að eldsneytis-
markaðinum. Þetta er mat Eggerts
B. Ólafssonar, lögfræðings hjá ráð-
gjafarfyrirtækinu Samkeppnisráð-
gjöf.
„Það er næsta víst að Samkeppn-
iseftirlitinu er mjög umhugað um
að samsteypuáhrif og aukin sam-
þætting á matvörumarkaði og elds-
neytismarkaði verði ekki til þess að
torvelda aðgang nýrra keppinauta
að þessum mörkuðum,“ segir hann.
Samkeppnisyfirvöld muni líklega
meðal annars endurskoða og jafn-
vel fella niður innan tiltekins tíma
undanþágu vegna samrekstrar Olís
og N1 á Olíudreifingu, sem sér um
birgðahald og dreifingu fyrir olíu-
félögin tvö.
Eins og greint var frá í vikunni
telur Samkeppniseftirlitið að kaup
Haga á Olís raski samkeppni að
öðru óbreyttu. Verða þau þannig
ekki samþykkt skilyrðalaust. Í til-
kynningu Haga til Kauphallarinnar
kom fram að stjórn félagsins hefði
samþykkt að ganga til sáttavið-
ræðna við eftirlitið í von um að
hægt sé að leysa þau samkeppnis-
legu vandamál sem um ræðir.
Samkeppniseftirlitið hefur auk
þess til skoðunar samruna N1 og
Festar, sem rekur meðal annars
verslanir undir merkjum Krónunn-
ar og Elko, en búist er við að niður-
staða eftirlitsins liggi fyrir á öðrum
fjórðungi ársins.
Líkt og kunnugt er ógilti eftirlitið
kaup Haga á Lyfju síðasta sumar
með þeim röksemdum að kaupin
myndu leiða til „skaðlegrar sam-
þjöppunar“ á mörkuðum fyrir-
tækjanna, ekki síst á hreinlætis- og
snyrtivörumarkaði. Taldi eftirlitið
jafnframt ekki að tillögur Haga að
skilyrðum væru til þess fallnar að
afstýra þeim samkeppnishömlum
sem annars myndu stafa af sam-
runanum.
Stjórnendur Haga höfðu meðal
annars lýst sig reiðubúna til þess
að hrófla ekki við staðsetningum
verslana Lyfju á landsbyggðinni
og selja verslanir Heilsuhússins og
heildverslunina Heilsu.
Veldur yfirvöldum áhyggjum
Eggert telur ólíklegt að örlög sam-
runa Haga og Olís verði þau sömu
og í tilfelli Haga og Lyfju. Hins vegar
sé viðbúið að skilyrðin sem félögin
þurfi að gangast undir til að Sam-
keppniseftirlitið telji að samkeppn-
isröskunum sé eytt verði umfangs-
mikil og margþætt.
Hann útskýrir að það sé ekki
síður staðan á eldsneytismarkað-
inum en dagvörumarkaðinum
sem valdi samkeppnisyfirvöldum
áhyggjum.
„Í skýrslu sinni um eldsneytis-
markaðinn frá árinu 2015 benti
Samkeppniseftirlitið á að á öllum
stigum íslenska eldsneytismark-
aðarins ríkti fákeppni og að olíu-
félögin hefðu möguleika til þess
að hafa áhrif á framboð og gæði á
hverju stigi markaðarins.
Taldi Samkeppniseftirlitið að
sterkar vísbendingar væru um að
olíufélögin samhæfðu hegðun sína
í smásölu bifreiðaeldsneytis. Auk
þess væri mikil samþjöppun, hegð-
un neytenda og aðgangshindranir
uppskrift að því að einstök olíufélög
gætu nýtt sér einhliða markaðsstyrk
sinn,“ nefnir Eggert.
Breyting til batnaðar
Hann segir að hvað höfuðborgar-
svæðið varði, þá virðist ljóst að
staðan á eldsneytismarkaðinum
hafi breyst til batnaðar eftir komu
bandaríska risans Costsco til lands-
ins á síðasta ári. „Það er þó mikil-
vægt að Costco verði ekki gert erfitt
um vik að því er varðar innkaup á
eldsneyti til endursölu. Olíufélögin
þrjú eiga jú meðal annars alla olíu-
tankana.“
Hvað landsbyggðina áhrærir segir
Eggert að Samkeppniseftirlitið vilji
ekki að Hagar – í krafti sinnar sterku
markaðsstöðu – tengi saman við-
skipti með eldsneyti og dagvöru
á þann hátt sem hindri aðgang að
landsbyggðarmörkuðum umfram
það sem þegar er.“
Samkeppnisyfirvöld muni horfa
heildstætt á málið og líta til þess að
samruni N1 og Festar stendur auk
þess fyrir dyrum. Dagvörumarkað-
urinn og bensínmarkaðurinn séu
fákeppnismarkaðir og því sé ekki
ólíklegt að yfirvöld muni nýta tæki-
færið, ef svo má segja, til þess að ýta
úr vegi aðgangshindrunum og setja
báðum samrununum ýmis skilyrði
í þeim tilgangi.
kristinningi@frettabladid.is
Á von á umfangsmiklum skilyrðum
Hagar undirrituðu kaupsamning um kaup á öllu hlutafé Olís í apríl á síðasta ári. Samkeppniseftirlitið hyggst ekki leggja
blessun sína yfir samrunann án skilyrða. Fram undan eru viðræður milli eftirlitsins og Haga. FréttaBlaðið/antOn Brink
Tryggi sjálfstæði Olís
sem keppinautar
Að mati Eggerts mun Samkeppn-
iseftirlitið líklega setja kaupum
Haga á Olís einhver stjórnunarleg
skilyrði til þess að tryggja sjálf-
stæði Olís sem keppinautar á
eldsneytismarkaðinum. „Slík
skilyrði gætu til dæmis kveðið
á um að stjórnarmenn séu
óháðir, líkt og gert var þegar fjár-
festingarsjóður í rekstri Stefnis,
dótturfélags Arion banka, keypti
Skeljung.“
Í umræddu máli voru kaupin
leidd af framtakssjóðnum SÍA II, í
rekstri Stefnis, en meðal hluthafa
voru lífeyrissjóðir, aðrir stofnana-
fjárfestar og einkafjárfestar.
Í ákvörðun Samkeppniseftir-
litsins var tekið fram að vaxandi
eignarhlutur lífeyrissjóða í sam-
keppnisfyrirtækjum kallaði á um-
ræðu um aðkomu þeirra að slíku
eignarhaldi. Hætta væri á því að
óskýrt eignarhald og takmarkað
eigendaaðhald í atvinnufyrir-
tækjum gæti leitt til röskunar á
samkeppni. Af þeim sökum taldi
eftirlitið nauðsynlegt að grípa til
íhlutunar og setja samrunanum
ýmis stjórnunarleg skilyrði.
Í því sambandi má benda á að
lífeyrissjóðir eiga um 55 pró-
senta beinan hlut í Högum, 53
prósenta hlut í N1 og 39 prósent í
Skeljungi, en síðarnefndu félögin
tvö eru helsti keppinautar Olís á
eldsneytismarkaði.
Ákveðið verður á næstu dögum
hvort loðnukvótinn verði aukinn
á þessari vertíð. Þorsteinn Sig-
urðsson, sviðsstjóri uppsjávarlíf-
ríkissviðs Hafrannsóknastofnunar,
segir að mælingum rannsókna-
skipanna Bjarna Sæmundssonar
og Árna Friðrikssonar sé lokið. Eru
skipin nú á heimleið.
„Nú er unnið að sameiningu
gagnanna og strax í kjölfarið taka
reikningarnir við. Það getur ýmis-
legt komið upp sem tefur vinnuna
og get ég því ekki svarað því á þess-
ari stundu hvenær niðurstöðurnar
verða gerðar opinberar,“ segir Þor-
steinn. Allt kapp sé lagt á að hraða
vinnunni og ættu niðurstöður
mælinganna að liggja fyrir á allra
næstu dögum.
Áðurnefnd rannsóknaskip,
ásamt grænlenska veiðiskipinu
Polar Amaroq, hafa undanfarna
daga mælt stærð loðnustofnsins.
Hafrannsóknastofnun hefur þegar
upplýst að bráðabirgðaniður-
stöður bendi til svipaðs magns
kynþroska loðnu og búast mátti
við samkvæmt mælingum á stærð
stofnsins síðasta haust.
Stofnunin tekur þó fram að
skekkjumörk í mælingunni séu
óvenju mikil en of snemmt sé
að draga ályktanir um áhrif þess
á endanlega ráðgjöf sem gefin
verður.
Útgerðir loðnuskipa hafa þegar
veitt nálægt helmingi af 126 þús-
und tonna upphafskvótanum og er
hlutfallið á milli 60 og 70 prósent
hjá nokkrum skipum.
Útgerðirnar hafa flestar dregið
úr sókn á meðan ákvörðunar sjáv-
arútvegsráðherra er beðið, enda er
ekki mikið eftir að upphaflegum
loðnukvóta. Er þess nú beðið með
óþreyju hvort kvótinn verði auk-
inn og þá hversu mikið. – kij
Útgerðir bíða frétta af loðnumælingum
Vogunarsjóður heimsþekkta auð-
jöfursins George Soros hefur skort-
selt 183 þúsund hlutabréf í norska
flugfélaginu Norwegian fyrir alls 42
milljónir norskra króna sem jafn-
gildir um 547 milljónum króna. Frá
þessu var greint í norska viðskipta-
miðlinum E24 í gær.
Skortstaða hans í flugfélaginu,
sem á í harðri samkeppni við
íslensku flugfélögin Icelandair og
WOW air, er um 0,51 prósent af
útgefnu hlutafé Norwegian.
Taki fjárfestir skortstöðu í hluta-
bréfum félags skapast honum
hagnaður við verðlækkun við-
komandi bréfa. Með öðrum orðum
veðjar fjárfestirinn á að bréfin
lækki í verði.
Bjørn Kjos, forstjóri flugfélagsins,
er á meðal þeirra sem hafa lánað
hlutabréf sín til fjárfesta sem vilja
taka skortstöðu í félaginu. Hann
sagðist þó skömmu fyrir jól ætla að
draga úr lánveitingum sínum enda
þætti honum gengi bréfanna hafa
sveiflast fullmikið.
Hlutabréf í Norwegian hafa
lengi verið þau mest skortseldu
á hlutabréfamarkaðinum í Ósló.
Heildarskortstaða fjárfesta í félag-
inu nemur um 12,33 prósentum af
hlutafé þess.
Til viðbótar við vogunarsjóð
Soros hefur fjárfestingarfélagið
Blackrock og bankinn JP Morgan
skortselt hlutabréf í Norwegian
í umtalsverðum mæli. Hlutabréf
flugfélagsins hafa hækkað um 26
prósent í verði það sem af er árinu.
George Soros vakti heimsathygli
fyrir að hafa fellt breska pundið
árið 1992.
Eins og Markaðurinn greindi
frá í síðustu viku bætti vogunar-
sjóður hans umtalsvert við hlut
sinn í eignarhaldsfélaginu Glitni
HoldCo á síðasta ári. Er vogunar-
sjóðurinn þriðji stærsti hluthafi
Glitnis með 14,1 prósents hlut, en
eignarhluturinn var 5,6 prósent í
lok ársins 2016. – kij
Vogunarsjóður Soros skortseldi fyrir 550 milljónir í Norwegian
Sérfræðingur í sam-
keppnisrétti telur líklegt
að Samkeppniseftirlitið
samþykki kaup Haga
á Olís. Hins vegar vilji
yfirvöld sennilega setja
kaupunum skilyrði í því
augnamiði að ýta úr vegi
aðgangshindrunum að
eldsneytismarkaðinum.
George
Soros.
Samkeppniseftir-
litinu er umhugað
um að samsteypuáhrif og
aukin samþætting á mat-
vörumarkaði og eldsneytis-
markaði verði ekki til þess
að torvelda aðgang nýrra
keppinauta að þessum
mörkuðum.
Eggert B. Ólafsson,
lögfræðingur hjá
Samkeppnis-
ráðgjöf
markaðurinn
1 . f e b r ú a r 2 0 1 8 f I M M T U D a G U r14 f r é T T I r ∙ f r é T T a b L a ð I ð
0
1
-0
2
-2
0
1
8

0
5
:0
0
F
B
0
8
8
s
_
P
0
8
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
8
s
_
P
0
7
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
8
s
_
P
0
0
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
8
s
_
P
0
1
4
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
E
E
0
-7
3
5
4
1
E
E
0
-7
2
1
8
1
E
E
0
-7
0
D
C
1
E
E
0
-6
F
A
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
A

F
B
0
8
8
s
_
3
1
_
1
_
2
0
1
8
C
M
Y
K