Fréttablaðið - 18.04.2018, Blaðsíða 30

Undanfarin ár hefur ekki verið mikill stöðugleiki í íslensku efnahags-lífi. Hagkerfið hefur á síðustu 15 árum farið
í kröftuga uppsveiflu, erfiðan sam-
drátt og síðan aftur hraða uppsveiflu.
Þessum stóru efnahagssveiflum hefur
fylgt mikill óstöðugleiki í starfsum-
hverfi og samkeppnisstöðu innlendra
fyrirtækja gagnvart erlendum keppi-
nautum. Hefur það komið niður á
félagslegum og efnahagslegum lífs-
gæðum landsmanna.
Ekkert iðnríki hefur gengið í
gegnum viðlíka sveiflu í raungengi
gjaldmiðilsins á mælikvarða launa
og verðlags og hið íslenska síðast-
liðin 15 ár en raungengi krónunnar
er mælikvarði á þróun samkeppnis-
stöðu innlendra fyrirtækja gagnvart
erlendum. Ekkert iðnvætt ríki hefur
því boðið sínum fyrirtækjum upp
á jafn mikinn óstöðugleika í sam-
keppnisstöðu á þessum tíma.
Líkt og að búa í harmonikku
Frá upphafi þessarar efnahagsupp-
sveiflu hefur gengi krónunnar
hækkað um nær 50% eftir að hafa
lækkað um 55% í aðdraganda efna-
hagsáfallsins árið 2008. Í uppsveifl-
unni hafa laun hækkað um ríflega
70%, langt umfram framleiðnivöxt
og þær launahækkanir sem sést
hafa í löndum þeirra fyrirtækja sem
íslensk fyrirtæki keppa helst við.
Samkeppnisstaða innlendra fyrir-
tækja hefur því verið þanin sundur
og saman á þessum tíma og má segja
að það að reka fyrirtæki í samkeppni
við erlend hafi verið eins og að búa í
harmonikku á sveitaballi.
Raungengisþróunin getur verið
hluti aðlögunar þjóðarbúsins að efna-
hagsáföllum og búhnykkjum. Þessi
mikla sveifla í raungengi krónunnar
hefur á undanförnum árum þann-
ig endurspeglað þá stóru efnahags-
sveiflu sem íslenska hagkerfið hefur
gengið í gegnum á þessum tíma. Í
rótum þeirrar sveiflu felast því að
stórum hluta að minnsta kosti ástæð-
ur þessarar miklu sveiflu í raungengi
krónunnar og þar með starfsumhverfi
íslenskra fyrirtækja.
Mikilvægt er að starfsskilyrði
Tekjur Netflix hærri utan heimamarkaðarinsSkotsilfur
Reid Hastings, forstjóri bandarísku streymisveitunnar Netflix, sagði á fjárfestafundi á mánudag að tekjur félagsins utan Bandaríkjanna yrðu að
öðru óbreyttu hærri á yfirstandandi ársfjórðungi en tekjurnar í heimalandinu. Það yrði í fyrsta sinn sem það gerðist í sögu Netflix. Afkoma félags-
ins reyndist framar vonum á fyrsta ársfjórðungi og fjölgaði áskrifendum hraðar en búist var við. Ruku hlutabréfin upp í verði. Nordicphotos/Getty
Mér er hugleikið þakklæti til kvenna, tengslanets kvenna á Íslandi. Hvernig
við virkjum það samanborið við
tengslanet karla og finnum leiðir til
að byggja brýr. Nú þegar 100 ára full-
veldi Íslands er fagnað er áhugavert að
minnast þess að árið 1915 var kosn-
ingaréttur og kjörgengi kvenna til
Alþingis varðað með takmörkunum
við 40 ára aldur. Kvenfélög höfðu rík
áhrif á samfélagið þá sem nú, kven-
réttindafrömuðir brýndu raust sína
með beittum greinaskrifum um
meðal annars launamun kynjanna
og breytingar á skilyrðum kosninga-
réttar. Lesa má á vef Kvennasögusafns
Íslands að Bríet Bjarnhéðinsdóttir
kvenréttindaskörungur sagði skilyrði
kosningaréttarins „hinn nafnfræga
íslenska stjórnviskulega búhnykk“.
Árið 1920 var kosningaréttur
færður til jafns við rétt karla. Í dag
má finna fjölda hornsteina jafn-
réttis í samfélagi okkar sem karlar og
konur eiga heiðurinn af og hafa fært
okkur meðal fremstu þjóða heims á
sviði jafnréttis. Enn eru þó tölur úr
atvinnulífinu þannig að kalla má þær
búhnykk, til umhugsunar fyrir stjórn-
völd sem veita umgjörð í gegnum
velferðarkerfi og atvinnulíf og stjórn-
endaval fyrirtækja, þar sem hlutföll
kynja endurspegla ekki samfélagið,
menntunarstig og fjölbreytt vinnuafl.
Velti ég því stundum fyrir mér ef
við konur í atvinnulífinu myndum
virkja okkur til jafns við karla á þessu
sviði, þá færði það okkur nær jafnari
hlutföllum í leiðtoga- og stjórnunar-
stöðum. Orð Vigdísar Finnbogadóttur,
fyrrverandi forseta Íslands, eiga hér vel
við um að „það kemur að því að konur
bjarga heiminum – með hjálp karla.“
Þakklæti til kvenna er mér ofarlega
í huga þessi misserin. Hef reynt á eigin
skinni hvað tengslanet er dýrmætt
meðal annars í kjölfar skipbrots í
einkalífi á haustmánuðum, tengslanet
í nærumhverfinu bar mig þegar ég gat
ekki gengið; mæður, dætur, tengda-
dóttir, vinkonur og nágrannakon-
ur. Á vetrarmánuðum tók við falleg
fjallshlíðin í nýju krefjandi umhverfi
þar sem samtímis breytingum í einka-
lífi voru áskoranir tengdar atvinnu-
öryggi og innkomu. Með því að taka
ákvörðun um að vera berskjölduð og
deila áskorunum mínum með sam-
ferðakonum í atvinnulífinu fann ég
hvernig stuðningur þeirra gaf mér inn-
blástur og hugrekki til að láta til mín
taka þrátt fyrir mótbyr. Á því ferðalagi
stóðu konur með þor og gildismat til
jafns við Bríeti Bjarnhéðinsdóttur
með mér í gegnum hvassan vindinn
og skýldu mér.
Ég kalla eftir þori okkar allra til
að standa upp fyrir samferðakonur
okkar, bera á borð visku þeirra og
framkvæmdagleði. Látum sögur
kvenna sem hafa rutt leiðina veita
okkur hvatningu til að breyta sam-
félaginu þannig að börn okkar lifi við
breyttan veruleika í sinni framtíð.
Stjórnviskulegur búhnykkur – virkjum tengslanetið
Anna Þóra Ísfold
stjórnarkona í
FKA og ráðgjafi í
stafrænni miðlun
og markaðs-
málum
Þanin sundur og saman
ingólfur Bender
hagfræðingur
Samtaka
iðnaðarins
Munur á hæsta og lægsta gildi raungengis 2003-17
séu nokkuð fyrirsjáanleg þannig að
fyrirtæki hér á landi geti gert áætlanir
með viðunandi vissu og á grundvelli
þeirra fjárfest í uppbyggingu sem
skilar sér í aukinni verðmætasköpun
og hagsæld hér á landi. Aukinn og
víðtækur stöðugleiki er ekki bara til
hagsbóta fyrir fyrirtæki heldur allt
íslenskt samfélag.
Efnahagslegur stöðugleiki er mikil-
vægur fyrir hagkerfið, heimilin og
fyrirtækin. Um þetta virðast flestir
sammála. Almennur skilningur er á
mikilvægi efnahagslegs stöðugleika
en óstöðugleiki í efnahagsmálum hér
á landi hefur lengi verið eitt af megin-
vandamálum íslenska hagkerfisins.
Með auknum stöðugleika má auka
framleiðni og verðmætasköpun.
Uppskrift að vandaðri hagstjórn
Meiri stöðugleika í starfsskilyrðum
fyrir tækja má ná fram með agaðri
hagstjórn. Í því sambandi þarf sam-
stillta hagstjórn á sviði opinberra fjár-
mála og peningamála þar sem bæði
ríki og sveitarfélög taka ábyrgð ásamt
Seðlabankanum. Aðilar vinnumark-
aðarins þurfa einnig að axla ábyrgð.
Nýútkomin fjármálaáætlun ríkis-
stjórnarinnar er áhyggjuefni í þessum
efnum. Áætlunin byggir á þjóðhags-
spá sem hljóðar upp á stöðugleika á
kjörtímabilinu sem á sér vart hlið-
stæðu í íslenskri hagsögu. Gott er ef
sú spá rætist en í ljósi sögunnar er hún
því miður fremur óraunhæf.
Áætlunin hefði átt að byggja á raun-
hæfara mati á væntanlegri þróun hag-
kerfisins og mati á því hvernig ríki og
sveitarfélög ætluðu að skapa meiri
stöðugleika í efnahagsumhverfi fyrir-
tækja og heimila í landinu. Slíkt væri
betri uppskrift að vandaðri hagstjórn.
Ís
l Írl Ás
t
Le
t
Ja
p
N
or Ko
r
Ka
n
N
.S
j.
Pó
l
Sí
l
M
ex Ei
s
Ty
r
Sl
ó
Br
e
Gr
i
Sv
iss
Ba
nd Un
g Is
r
Té
k
Ev
ru
sv Sp
á
Þý
s
Sv
íþ
j
Lú
x
Sl
óv Po
r
H
ol
D
an Íta Fi
n
Fr
a
Be
l
200%
150%
100%
50%
0%
21 í eftirlitinu
Fram kemur í nýlegri
ársskýrslu Seðla-
bankans að 21
starfsmaður
hafi starfað í
gjaldeyriseftir-
liti bankans í lok
síðasta árs. Það er
aðeins tveimur starfsmönnum færra
en árið áður, jafnvel þótt höftin hafi í
millitíðinni verið afnumin nánast að
öllu leyti. Sérstaka athygli vekur að
fleiri starfa við gjaldeyriseftirlit en
á sviði hagfræði og peningastefnu,
sem er þó eitt meginverkefni bank-
ans, en þar eru starfsmennirnir 19
talsins. Eðlilegt er að spurt sé hvernig
á þessu standi og hvenær búast megi
við því að Már Guðmundsson seðla-
bankastjóri leggi gjaldeyriseftirlitið
niður.
Aðstoða
Morgan
Lex lögmanns-
stofa hefur upp á
síðkastið unnið
að undirbúningi
að hlutafjárút-
boði og skráningu
Arion banka að
beiðni bandaríska fjár-
festingarbankans Morgan Stanley.
Bandaríski stórbankinn hefur á
undanförnum árum starfað sem
helsti fjármálaráðgjafi Kaupþings við
undirbúning að sölu á hlut eignar-
haldsfélagsins í Arion banka. Ólafur
Haraldsson, hæstaréttarlögmaður
og einn eigenda Lex, er á meðal lög-
manna stofunnar sem hafa komið
að undirbúningsvinnunni. Kaupþing
hyggst sem kunnugt er losa stóran
hlut sinn í bankanum í útboðinu
síðar á árinu.
Biðin lengist
Enn lengist biðin
eftir því að Páll
Gunnar Pálsson,
forstjóri Sam-
keppniseftir-
litsins, og kollegar
hans kveði upp úr-
skurð sinn í tveimur
veigamiklum samrunamálum sem
eftirlitið hefur haft til rannsóknar
undanfarna mánuði. Olíufélagið N1,
sem hyggst kaupa Festi, tilkynnti í
gær – sama dag og von var á úrskurði
Samkeppniseftirlitsins – að félagið
hefði afturkallað samrunatilkynn-
ingu vegna kaupanna og hygðist
senda eftirlitinu nýja tilkynningu.
Það er einmitt það sama og stjórn-
endur Haga ákváðu að gera í mars
vegna kaupanna á Olís.
1 8 . a P r í l 2 0 1 8 M I Ð V I K U D a G U r10 markaðurinn
1
8
-0
4
-2
0
1
8
0
4
:2
1
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
9
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
F
7
E
-F
E
D
0
1
F
7
E
-F
D
9
4
1
F
7
E
-F
C
5
8
1
F
7
E
-F
B
1
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
B

F
B
0
4
8
s
_
1
7
_
4
_
2
0
1
8
C
M
Y
K