Morgunblaðið - 17.10.2017, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 17. OKTÓBER 2017
Litskrúð Það má með sanni segja að náttúran máli umhverfi okkar fögrum litum á haustin, þegar gróður jarðar leggst í dvala fyrir veturinn. Þessi var að hjóla í Vogahverfinu í blíðunni í gær.
Golli
Fimmta Hringborð
norðursins sem haldið
var í Hörpu um síðustu
helgi var ánægjulegur
og afar fróðlegur við-
burður, ekki síður en
fyrri málþing undir
merki Arctic Circle. Ég
hygg að ýmsir hér-
lendis hafi haldið að nú
þegar frumkvöðullinn
Ólafur Ragnar Gríms-
son er ekki lengur á forsetastóli á
Bessastöðum myndi fjara undan
þessari samkomu, en hið gagnstæða
hefur komið á daginn. Formið er að
vísu svipað frá ári til árs, en innihald-
ið nú reyndist afar fjölbreytt og þátt-
takan síst minni en áður. Haustráð-
stefna Arctic Circle í Hörpu hefur
unnið sér sess sem stærsti alþjóða-
viðburður um norðurslóðir og sam-
komur á ýmsum öðrum stöðum undir
sama merki hafa bæst við og breikka
grundvöllinn. Fundur sem þessi er
afrek sem enginn annar en Ólafur
Ragnar hefði getað komið í kring,
studdur af fámennu en öflugu skrif-
stofuliði. Með því nýtir hann í al-
þjóðaþágu hæfileika sína og tengsl
frá löngum ferli og varpar um leið já-
kvæðu ljósi á Ísland, reyndar á
stundum bjartara en
innstæða er fyrir þegar
litið til stöðu umhverf-
ismála hérlendis.
Hvað fer fram á
svona málþingi?
Eðlilega spyrja
margir hvað fari fram á
samkomu eins og Arctic
Circle. Einfaldasta
svarið er að þetta sé
vettvangur upplýsinga
og skoðanaskipta um
áhrif loftslagsbreytinga
af mannavöldum á vistkerfi jarðar
svo og viðbrögð við þessum breyt-
ingum til að koma í veg fyrir allsherj-
arvá. Áherslan er á norðurslóðir en
raddir og þátttaka er frá löndum allt
suður undir miðbaug, Asíustórveldin
meðtalin. Ekki er stefnt að sameig-
inlegum ályktunum þannig að tog-
streita um orðalag truflar ekki sam-
komuna sem allir geta sótt til að
fræðast, kynnast nýjum viðhorfum
og mynda persónuleg tengsl. Þátt-
taka ungs fólks, kvenna ekki síður en
karla, setti mikinn svip á Hörpu
þessa daga. Í ljósi þess mikla fram-
boðs upplýsinga og sjónarmiða sem
hér var í boði er eðlilegt að kallað sé
eftir samþættingu ólíkra viðhorfa og
þekkingar, þvert á fræðigreinar. Þar
beinast sjónir m.a. að stofnun með
skammstöfuninni IIASA (Inter-
national Institute for Applied Syst-
ems Analysis) sem varð til 1972 að
frumkvæði risaveldanna á hápunkti
kalda stríðsins og hefur síðan aðsetur
í Austurríki. Nú eiga aðild að henni
aðilar og samtök í 24 löndum, en Ís-
land er enn ekki í þeim hópi. Á því
þyrfti að ráða bót þegar nú styttist í
að við tökum við formennsku í Norð-
urskautsráðinu (Arctic Counsil).
Framlag IIASA til ráðstefnunnar í
Hörpu þótti mér einkar athyglisvert.
Óskuldbindandi óskalistar
duga skammt
Parísarsamkomulagið um lofts-
lagsmál frá í hittiðfyrra um að stöðva
hlýnun jarðar við 1,5-2°C árið 2100
byggist á samþykkt SÞ um 17 sjálf-
bærnimarkmið sem ná þurfi fram til
ársins 2030. Það er mikill óskalisti
allt frá því að útrýma hungri, tryggja
öllum aðgang að öruggu ferskvatni
og vistvænni orku. Útfærsla á hvað
þurfi til að ná þessum markmiðum
hefur ekki farið fram og sjálft lofts-
lagsmarkmiðið er óskuldbindandi.
Eigi að vera von til þess að ná ofan-
greindu markmiði um næstu aldamót
þyrfti að stöðva aukningu í losun
gróðurhúsalofts þegar árið 2020 og
hún síðan jafnt og þétt að dragast
saman. Til að ná slíku fram þyrfti að
gerast kraftaverk þar sem ná þyrfti
tökum á þeim fjölmörgu þáttum sem
valda aukinni losun. Viðfangsefnið
kallar á alþjóðlega samstöðu, sem
ekki er í sjónmáli, um leiðir til að
nálgast markmiðin og síðan hrinda
þeim í framkvæmd. Fyrir utan að
koma böndum á efnahagsþróun sem
nú ræðst í kauphöllum þurfa stjórn-
völd í hverju landi og sameiginlega að
geta tekið ákvarðanir sem lúta að
framtíðarheill alls mannkyns. Það
kallar á nýja hugsun og samstillingu
um þá fjölmörgu þætti sem flétta
þarf saman eigi að takast að hverfa
frá þeirri feigðarsiglingu sem ella
blasir við.
Hvar eru Íslendingar staddir?
Íslenskar raddir heyrðust víða á
Arctic Circle, allt frá fulltrúum
stjórnvalda og talsmönnum fyrir-
tækja til framlags frá íslenskum vís-
indamönnum og stofnunum. Orð eru
til alls fyrst og því er það af hinu góða
að ráðamenn tjái hug sinn á þessum
vettvangi. Á sérstökum fundi ræddu
fulltrúar frá Íslandi, Grænlandi og
Færeyjum um þróun og horfur í
ferðaþjónustu. Eðlilega bar þar hæst
ósjálfbært stökk hérlendis í fjölda
ferðamanna og þau mörgu vandamál
sem því fylgja, bæði álag á náttúru og
ójafna dreifingu. Ánægjulegt var að
hlýða þarna á framlag frá Snæfells-
nesi þar sem greint var frá samvinnu
sveitarfélaga til að stilla saman
strengi í ferðaþjónustu. Á öðrum
fundi var greint frá vinnu íslenskra
sérfræðistofnana við að meta líkleg
áhrif loftslagsbreytinga á íslenskt
umhverfi, bæði náttúru til lands og
sjávar og samfélagið. Breytingar af
þessum sökum eru þegar orðnar aug-
ljósar, ekki síst á vistkerfi sjávar. Var
boðað að skýrsla um þessa vinnu
væri skammt undan og verður hún
væntanlega til þess að færa um-
ræðuna um þessi örlagaríku mál nær
almenningi og stjórnmálamönnum.
Þeir síðastnefndu hefðu mátt vera
fleiri og sýnilegri þessa daga í Hörpu
og hefðu þá kannski getað fyllt í til-
finnanlegar eyður í málflutningi og
stefnuskrám þegar kallað er eftir
svörum um loftslagsbreytingar og
önnur brennandi umhverfismál.
Eftir Hjörleif
Guttormsson »Eigi að vera von til
að ná markmiðum
Parísarsamkomulagsins
um næstu aldamót
þyrfti að stöðva aukn-
ingu í losun gróðurhúsa-
lofts þegar árið 2020.
Hjörleifur Guttormsson
Höfundur er náttúrufræðingur.
Arctic Circle og glíman við tilvistarkreppu mannkyns
Lilja Dögg Alfreðs-
dóttir steig inn á vett-
vang íslenskra stjórn-
mála við óvenjulegar
og erfiðar aðstæður
þegar allt virtist á
hverfanda hveli í póli-
tíkinni. Henni hefur
fylgt gustur geðs og
gríðarþokki, hún sker
sig úr og nær að
vekja athygli hvar
sem hún kemur eða tekur til máls.
Hún er málefnaleg, prúð og svarar
spurningum af þekkingu.
Lilja varð utanrík-
isráðherra Framsókn-
arflokksins og strax
gekk hún fram með
þeim hætti að hún
hreif fólk með sér,
bæði hér heima og er-
lendis. Hún hefur lag
á að setja mál sitt
fram með þeim hætti
að hinn almenni mað-
ur treystir henni og
vill sjá hana í fremstu
röð stjórnmálanna.
Aldrei hef ég heyrt
hana segja hnjóðsyrði eða neitt
ljótt um andstæðinga sína, enda
bera þeir henni gott orð.
Í stjórnmálunum er mikil þreyta
og persónuleg átök um þessar
mundir sem er nokkuð nýtt af nál-
inni, en slíkt kann ekki góðri
lukku að stýra. Nú sjá það allir til
dæmis í fótboltanum hvernig
harðsnúið lið ungra manna vinnur
með samvinnunni og leikgleðinni
hvern leikinn á fætur öðrum og Ís-
land er komið á HM. Gamla póli-
tíkin var traust, virðing og gott
umtal fylgdi henni, drengskapur
og heilindi manna á milli.
Alþingi þarf á fólki að halda
eins og Lilju, hún er með yfir-
burðaþekkingu á efnahagsmálum
og fjármálakerfinu vegna starfa
sinna hér í Seðlabankanum og
náms og starfa erlendis. Hún vann
sem starfsmaður Seðlabankans að
endurreisn Íslands eftir hrun og
þekking hennar er mikilvæg á
vettvangi ríkisstjórnar og Alþing-
is.
Ég skora því á Reykvíkinga að
vinna að því með öllu afli að Lilja
nái kjöri. Hennar framganga og
drengskapur minnir á það sem var
þegar Steingrímur Hermannsson
og fleiri slíkir menn fóru fyrir liði
á vettvangi stjórnmálanna. Ég finn
hvar sem ég fer að fólki liggur
hlýtt orð til Lilju og vill sjá hana í
fremstu röð. Ég skora því á alla
sem vettlingi geta valdið að styðja
hana í baráttunni, það munar um
hvert atkvæði.
Kjósum Lilju Dögg á þing fyrir
Reykjavík og landið allt. Lilja er
hinu sundraða Alþingi mikilvæg og
líklegri en flestir aðrir til að það
endurheimti traust sitt og virð-
ingu.
Eftir Guðna
Ágústsson » Lilja er hinu
sundraða Alþingi
mikilvæg og líklegri
en flestir aðrir til
að það endurheimti
traust sitt og virðingu.
Guðni Ágústsson
Höfundur er fv. alþingismaður
og ráðherra.
Allir vilja Lilju kosið hafa