Morgunblaðið - 20.12.2017, Page 22

22 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 20. DESEMBER 2017
Vinstri grænir
samþykktu á flokks-
þingi sínu 2016, að
þeir vildu fá forsætis-
ráðherrann eftir
þingkosningar 2017.
Þetta var orðað svo
að Vinstri græn væru
tilbúin að leiða ríkis-
stjórn um uppbygg-
ingu mikilvægra mál-
efna. Óvenjuleg
samþykkt. Í fram-
haldi vakti það athygli, þegar
kosningabaráttan byrjaði 2017, að
VG gagnrýndi ekkert Sjálfstæð-
isflokkinn. Þegar fréttamenn
spurðu Katrínu Jakobsdóttur í
kosningabaráttunni hvort VG gæti
hugsað sér stjórnarsamstarf við
Sjálfstæðisflokkinn svaraði Katrín
alltaf: Við útilokum ekki samstarf
við neinn flokk. Þetta var nokkuð
annað svar en gefið hafði verið ári
áður en þá sagði Katrín: Það er
lengst á milli VG og Sjálfstæðis-
flokksins og því ólíklegt að þeir
flokkar nái saman. Bónorðsbréf til
Sjálfstæðisflokksins var samið á
flokksþingi VG 2016.
Eftir kosningarnar 2017 sagðist
Katrín Jakobsdóttir vilja reyna
fyrst viðræður fyrrverandi stjórn-
arandstöðuflokka um stjórnar-
myndun. Slíkar viðræður byrjuðu
áður en Katrín fékk formlegt um-
boð frá forseta Íslands. Síðan fékk
Katrín umboð. Viðræðurnar gengu
vel. Málefnaágreiningur var eng-
inn. Áður en viðræðurnar byrjuðu
lét Sigurður Ingi, formaður Fram-
sóknar, orð falla um að meirihluti
þessara flokka væri tæpur, 32
þingmenn. Eigi að
síður tók Sigurður
Ingi þátt í viðræðun-
um en hljóp svo í
burtu, sagði að meiri-
hlutinn væri of tæpur.
Mönnum varð þá ljóst
að Sigurði hafði aldrei
verið alvara með þátt-
töku í þessum viðræð-
um. Hann tók aðeins
þátt til málamynda.
Það sem er þó enn al-
varlegra er það að svo
virðist sem Katrínu
Jakobsdóttur hafi
heldur ekki verið full alvara. Eftir
3-4 daga sagði hún við Loga Ein-
arsson, formann Samfylkingar-
innar: Eigum við ekki að fara at-
huga með plan B? Ekki veit ég
hvað hún hefur átt við með plani
B. Mun hafa verið stjórn VG,
Samfylkingar, Framsóknar, Sjálf-
stæðisflokksins. Lá í loftinu að
Framsókn hafði meiri áhuga á
stjórn með Sjálfstæðisflokknum
en miðvinstri flokkum. Svo virðist
sem Katrín Jakobsdóttir hafi einn-
ig haft meiri áhuga á stjórn með
Sjálfstæðisflokknum en miðvinstri
flokkunum. Katrín sleit viðræðum
um miðvinstri stjórn eftir fjóra
daga en viðræður um stjórn með
Sjálfstæðisflokknum stóðu í hálfan
mánuð. Það var enginn alvöru
áhugi á miðvinstri stjórn, ekki rétt
að fullreynt hafi verið að mynda
hana. Var aldrei reynt að styrkja
slíka stjórn með Viðreisn og
Flokki fólksins. Það var mögulegt
og þá hefði Framsókn ekki þurft
að vera með.
Það er einhver vanmetakennd
ríkjandi hjá Framsókn og Vinstri
grænum gagnvart Sjálfstæðis-
flokknum. VG og Framsókn vilja
láta Sjálfstæðisflokkinn hindra
framgang sinna stefnumála, ekki
nota styrk sinn í miðvinstri stjórn
og framkvæma sín stefnumál.
Dæmi: VG lagði til í viðræðum við
Sjálfstæðisflokk að fjármagns-
tekjuskattur yrði hækkaður í 30%.
Sjálfstæðisflokkur samþykkti
tveggja prósentustiga hækkun.
Skipti engu máli. Í miðvinstri
stjórn hefðu 30% verið samþykkt.
Sama er að segja um hátekju-
skatt. Miðvinstri stjórn hefði einn-
ig getað ákveðið auðlegðarskatt.
Sennilega hefðu bæði VG og
Framsókn getað samþykkt ein-
hverja hækkun á veiðigjaldi en
Sjálfstæðisflokkurinn kemur í veg
fyrir slíka hækkun. M.ö.o.: mið-
vinstri stjórn hefði geta tekið pen-
inga þar sem þá er að finna, aukið
tekjujöfnuð. VG vill auka tekju-
jöfnuð og sennilega vill Framsókn
það líka en einhver vanmetakennd
heldur aftur af þessum flokkum.
Þeir telja að þeir verði að hafa
Sjálfstæðisflokkinn eins og ein-
hvern stóra pabba með sér.
VG ætlaði aldrei að mynda
neina miðvinstri stjórn. Allt frá
því að samþykkt var á flokksþingi
að VG vildi leiða stjórn var stefn-
an tekin á samstarf við Sjálfstæð-
isflokkinn. Viðræður við aðra
flokka áður voru til málamynda.
Margar ástæður eru fyrir því að
VG hefur mikinn áhuga á að fá
forsætisráðherra, meiri áhuga á
því en að koma fram stefnumálum
sínum. Þetta var alltaf draumur
leiðtoga Alþýðubandalagsins og
sósíalista. En þegar formenn Al-
þýðubandalagsins fengu umboð til
stjórnarmyndunar á árum áður
var alltaf tekið fram að þeir
fengju ekki forsætisráðherrann;
hann félli ekki í hlut kommúnista
eða sósíalista. Katrín ætlar ef til
vill að sýna að „sósíalisti“ geti
orðið forsætisráðherra. Þetta er
dýrkeyptur hégómi. Til að fá
þessum metnaði fullnægt verður
VG að fórna mörgum stefnu-
málum og ráðuneytum; Sjálfstæð-
isflokkurinn fær fimm ráðuneyti,
valdamesta ráðuneytið, fjár-
málaráðuneytið. VG fengi fag-
ráðuneyti og forsætisráðuneytið
sem er valdalaust. Forsætisráð-
herra er aðeins fundarstjóri rík-
isstjórnarinnar. Það hefur sýnt
sig áður að þegar ekki fylgir næg-
ur þingstyrkur forsætisráðuneyti
er embættið alveg valdalaust.
Framsóknarflokkurinn fékk for-
sætisráðuneytið 2004 þó aðflokk-
urinn væri miklu minni en Sjálf-
stæðisflokkurinn. Halldór
Ásgrímsson varð þá forsætisráð-
herra en það varð honum ekki til
góðs. Framsókn tapaði miklu fylgi
í sveitarstjórnarkosningum á eftir.
Halldór Ásgrímsson varð að láta
af störfum sem formaður Fram-
sóknar í kjölfarið. Hégóminn
reyndist dýrkeyptur.
Dýrkeyptur hégómi
Eftir Björgvin
Guðmundsson » VG ætlaði aldrei að
mynda neina mið-
vinstri stjórn. Allt frá
því VG samþykkti að
flokkurinn vildi leiða
stjórn var stefnan tekin
á Sjálfstæðisflokkinn.
Björgvin
Guðmundsson
Höfundur er fv. borgarfulltrúi.
Í Morgunblaðinu 8.
september 2017 er
grein er nefnist:
„Vinna drög að nýrri
reglugerð“. „Sam-
göngustofa skoðar
sleppibúnað skipa.
Björgunarbátar losn-
uðu ekki“. Og síðan
segir: „Rannsóknar-
nefnd samgönguslysa
beindi því til Sam-
göngustofu fyrr á árinu
að þegar yrði hafin endurskoðun á
reglum um losunar- og sjósetning-
arbúnað um borð í íslenskum skipum
og heildarúttekt á þeim búnaði sem
er í notkun í dag. „Staða málsins hjá
Samgöngustofu er sú að hér er unnið
að drögum að reglugerð þar sem til
skoðunar er að alþjóðlegar kröfur
um björgunarbúnað gildi, þannig að
núgildandi íslenskar sérkröfur verði
valkostur útgerða,“ segir í skriflegu
svari frá Samgöngustofu þegar
Morgunblaðið grennslaðist fyrir um
stöðu málsins.“
Það gera sér ekki allir grein fyrir
því hvað Samgöngustofa er að gera
með þessum fyrirhuguðu breyting-
um. Að mínu viti er þarna verið að
henda út losunar- og sjósetningar-
búnaðinum og fara 30 ár aftur í tím-
ann hvað varðar öryggi sjómanna.
Það tók sjómenn yfir 20 ár að berjast
fyrir því að fá þennan öryggisbúnað
sem hefur bjargað tugum sjómanna.
Kannski hefur RNSA meðvitað eða
ómeðvitað komið því inn hjá sjó-
mönnum og Samgöngustofu að um-
ræddur búnaður skapi falskt öryggi
og sé því óþarfur um borð í skip-
unum.
Í greininni er rifjað upp þegar
Jóni Hákoni BA 60 hvolfdi og sökk í
júlí 2015 og einn maður fórst og
þremur var bjargað. Tveir gúmmí-
bátar voru í sjálfvirkum sleppibúnaði
á þaki stýrishúss en hvorugur björg-
unarbátanna skilaði sér upp á yfir-
borðið.
Þá hvolfdi Brekkunesi ÍS með
þeim afleiðingum að skipstjórinn
drukknaði en hann var einn um borð.
Gúmmíbáturinn losnaði ekki frá
Brekkunesi eftir að honum hvolfdi.
Annar Olsen-losunarbúnaðurinn í
Jóni Hákoni virkaði og losaði stjórn-
borðs 4 mannagúmmíbátinn, en hann
var eðlilega fastur undir skipinu þar
sem hann var í losunarbúnaði sem
ekki er ætlað að sjósetja gúmmíbát,
hvað þá undan skipi á hvolfi.
Sama er að segja um gúmmíbát
Brekkuness ÍS sem búinn var
Hammar H 20-sleppibúnaði sem á að
losa gúmmíbát á 1,5 til 4 metra dýpi.
Samkvæmt mælingum RNSA bendir
allt til að búnaðurinn hafi einungis
náð að fara á u.þ.b. 2,5 m dýpi sem
reyndist ekki nægjanlegt til að losa
festingar bátsins.
Og þó búnaðurinn hefði losað
gúmmíbátinn þá hefði hann ekki
komið upp þar sem Brekkunes var á
hvolfi og gúmmíbáturinn fastur í
sæti sínu. Í báðum þessum tilfellum
ætti ekki að koma á óvart að gúmmí-
bátar skiluðu sér ekki. Þessi búnaður
er ekki og hefur aldrei verið hugs-
aður sem slíkur og engar reglur eru
til sem kveða á um að gúmmíbátur
eigi að skila sér undan skipi á hvolfi..
Olsen-losunar- og sjósetning-
arbúnaðurinn á að losa
gúmmíbátinn og skjóta
honum út á 4-6 metra
dýpi. Þegar Jón Hákon
var á hvolfi var talið að
gúmmíbátarnir væru á
3,6 m dýpi, þannig að
búnaðurinn náði ekki
því dýpi til að opnast.
RNSA gerði rann-
sóknir þar sem eft-
irfarandi kom m.a.
fram: Að búnaðurinn
var settur gamall í
skipið 1988 þegar það
var nýtt og var því líklega 30 ára
gamall. Í nefndaráliti RNSA segir:
„Stærri gúmmíbáturinn var í sjálf-
virkum losunar- og sjósetningar-
búnaði en búnaðurinn virkaði ekki.
Nefndin skoðaði búnaðinn sér-
staklega og telur að skakkt átak á
milli lykkjunnar og kólfsins í sleppi-
lokanum hafi komið í veg fyrir að
búnaðurinn virkaði og losað kólf-
inn“.
Það þarf að skoða reglur um los-
unarbúnaðinn og gera heildarúttekt
á þeim búnuðum sem eru í notkun í
dag. En það er fráleit hugmynd hjá
Samgöngustofu að breyta reglugerð
þannig að alþjóðlegar kröfur um
björgunarbúnað gildi og núgildandi
íslenskar sérkröfur verði valkostur
útgerða. Það getur ekki staðist að
fólk sem vinnur að öryggismálum
hjá Samgöngustofu hafi kynnt sér
þær sérkröfur og hvað þær hafa
bjargað mörgum mannslífum. Ein
sérkrafan er losunar- og sjósetning-
arbúnaðurinn. Sigmund hannaði
búnaðinn 1981 til að auðvelda sjó-
setningu gúmmíbáta.
Með losunar- og sjósetningarbún-
aði Sigmunds og síðar Ólsenbúnaði
og Varðeldi, varð mikil framför með
því að geta skotið út gúmmíbát
handvirkt eða sjálfvirkt án þess að
þurfa að klöngrast upp á stýrishús
eða á þann stað sem björgunarbátur
er staðsettur. Þessi búnaður hefur
bjargað tugum sjómanna og nefni
ég hér eitt sjóslys af mörgum.
Í desember 2001 fórst í slæmu
veðri vélskipið Ófeigur II VE 324.
Átta skipverjar af níu björguðust í
tvo gúmmíbáta sem losnuðu sjálf-
krafa frá skipinu. Skipverjar höfðu
varla tíma til að fara í björgunar-
galla og engan tíma til að sjósetja
gúmmíbátana, svo snögglega fórst
skipið. Þarna sannaði Sigmunds-
búnaður gildi sitt eins og svo oft áð-
ur. Þessi búnaður var bylting í ör-
yggismálum sjómanna og enginn
vafi á því að hann hefur fækkað
dauðaslysum á sjómönnum.
En reglur gera ekki kröfur til
þess að hann skili gúmníbát undan
skipi sem er á hvolfi þó hann sé eini
búnaðurinn sem er hannaður til
þess ef hann er rétt staðsettur.
Reglur um losunar- og sjósetn-
ingarbúnað gera aðeins kröfur um
að búnaðurinn skili gúmmíbát frá
skipi sem er með 20° slagsíðu til
hvorrar hliðar. Miðað við þessar
reglur nýtist búnaðurinn illa.
Það á t.d. við þegar skip eru á
hvolfi eða á hliðinni. Þetta eru mun
minni kröfur en losunar- og sjósetn-
ingarbúnaðurinn er hannaður fyrir.
Það er ekki gert ráð fyrir því í
reglum að umræddur búnaður skili
gúmmíbát undan skipi þó hann sé
hannaður til þess. Sigmundsbún-
aður var og er hannaður til að skila
gúmmíbát uppblásnum við hlið
skips óháð dýpi, sama hvernig skipið
snýr.
Staðreyndir
um losunarbúnað
Eftir Sigmar Þór
Sveinbjörnsson
Sigmar Þór
Sveinbjörnsson
»Er þarna verið að
henda út losunar- og
sjósetningarbúnaðinum
og fara 30 ár aftur í tím-
ann hvað varðar öryggi
sjómanna.
Höfundur er fv. skipaskoðunarmaður.
Útgáfa
landshlutablaða
Óskað er eftir tilboðum í útgáfurétt
eftirtalinna landshlutablaða:
•Akureyri vikublað
•Hafnarfjörður og Garðabær
•Kópavogur
•Reykjavík vikublað
•Reykjanes
•Vesturland
•Suðri
•Vestfirðir
•Aldan
•Sleggjan
•Austurland
Ofantaldar eignir eru í eigu þrotabús Pressunnar ehf.
Nánari upplýsingar veitir undirritaður.
f.h. þrotabús Pressunnar ehf.
Kristján B. Thorlacius hrl., skiptastjóri
kristjan@fortislogmenn.is
ÞÚ FINNUR ALLT Á FINNA.IS
VEISTU
UM GÓÐAN
RAFVIRKJA?