Morgunblaðið - 20.12.2017, Qupperneq 26

26 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 20. DESEMBER 2017
✝ ArnbjörnKristinsson
bókaútgefandi
fæddist 1. júní
1925 í Vestmanna-
eyjum. Hann and-
aðist á Vífils-
stöðum 13.
desember 2017.
Foreldrar hans
voru Ágústa Arn-
björnsdóttir hús-
freyja, f. 1899, d.
1989, og Kristinn Jónsson
verslunarmaður, f. 1898, d.
1946. Bræður Arnbjörns voru
Sigurjón, f. 1922, d. 2007, og
Magnús, f. 1923, allir þrír
kenndir við Hvíld.
Arnbjörn kvæntist Ragnhildi
Björnsson, f. 21. apríl 1938.
Foreldrar hennar voru Guðrún
Briem Björnsson, f. 1915, d.
2006, og Árni J. Björnsson, f.
1909, d. 1968, kaupmaður í
Borgarnesi.
Börn Arnbjörns og Ragn-
hildar eru: 1) Guðrún, f. 1963,
d. 1977. 2) Ágúst, f. 1964,
kvæntur Berthu Traustadóttur,
f. 1970, og eru börn þeirra
Kristín, f. 1996, og Elísabet, f.
1998. 3) Ásdís, f. 1965, og er
sambýlismaður hennar Að-
alsteinn Jóhannsson, f. 1978.
Arnbjörn var frá barnsaldri
virkur í félagsmálum. Þrettán
ára gekk hann til liðs við skáta-
hreyfinguna. Hann hefur verið
varaskátahöfðingi, stjórnar-
maður í Bandalagi íslenskra
skáta, í undirbúningsnefnd fyr-
ir alþjóðamót skáta, Jamboree,
í Noregi og formaður Fax-
asjóðs sem safnaði fé og end-
urreisti skátaheimili í Vest-
mannaeyjum eftir eldgosið
1973. Hann var sæmdur Skáta-
kveðjunni, heiðursmerki
skátahreyfingarinnar. Arn-
björn var félagi í Alþýðu-
flokknum í 67 ár, var þar for-
maður fulltrúaráðs og sat í
miðstjórn um árabil. Hann var
fulltrúi á allsherjarþingi Sam-
einuðu þjóðanna 1968. Arn-
björn var heiðursfélagi í Félagi
íslenskra bókaútgefanda, þar
sem hann sat samfleytt í 52 ár í
stjórn og gegndi formennsku
um skeið. Jafnframt var hann
heiðursfélagi Rótarýklúbbsins
Reykjavík-Austurbær, forseti
1976-1977 og umdæmisstjóri ís-
lenska Rótarýumdæmisins
1986-1987.
Arnbjörn var áhugamaður
um bókmenntir, myndlist og
tónlist, einkum sígilda tónlist,
þá helst óperutónlist.
Arnbjörn og Ragnhildur,
kona hans, voru með fyrstu
íbúum í Arnarnesi í Garðabæ
1970.
Útför Arnbjörns fer fram frá
Bústaðakirkju í dag, 20. desem-
ber 2017, klukkan 13.
Börn hennar með
fyrrverandi eigin-
manni, Demir Il-
ter, f. 1960, eru
August, f. 1995,
Sara, f. 1997, og
Axel, f. 2000. Dótt-
ir Aðalsteins er
Kristjana, f. 2003.
4) Árni Geir, f.
1970, kvæntur Ro-
byn, f. 1976, börn
þeirra eru Kaia, f.
2002, og Naomi, f. 2005. Áður
átti Arnbjörn soninn Ar-
inbjörn, f. 1946, sem er kvænt-
ur Sigurlaugu J. Kristjáns-
dóttur, f. 1941. Börn hennar
eru Oktavía, f. 1958, Val-
garður, f. 1963, Guðmundur
Rúnar, f. 1965, Bragi Kristján,
f. 1967, og Kolbrún, f. 1971.
Arnbjörn stundaði prentnám
í Iðnskólanum í Vestmanna-
eyjum og lauk því 19 ára í Ísa-
foldarprentsmiðju í Reykjavík.
Hann sótti framhaldsnám í
Fagskolen for Boghåndværk
og Gutenbergshus í Kaup-
mannahöfn auk þess sem hann
stundaði tungumálanám í
Þýskalandi, Danmörku og hér-
lendis. Hann setti Setberg á
stofn árið 1950 og prentsmiðju
með sama nafni 10 árum síðar.
Ef við lítum yfir farinn veg og finnum
gamla slóð,
færast löngu liðnar stundir okkur
nær.
Því að margar standa vörður þær,
sem einhver okkar hlóð,
uppi um fjöll þar sem vorvindurinn
hlær.
(Haraldur Ólafsson)
Upp í hugann koma þessar
skátaminningar úr þekktum
skátasöng þegar ég frétti and-
lát vinar míns Arnbjörns Krist-
inssonar. Hann hefur kvatt
okkur, „er farinn heim“, eins og
við skátarnir segjum. Þær voru
margar vörðurnar, bæði í Vest-
mannaeyjum og nágrenni
Reykjavíkur, sem þeir hlóðu,
Útlagahópurinn úr Eyjum.
Rætur þeirra stóðu djúpt í
heimabyggðinni. Sjórinn sem
umlukti þær var ýmist fagur og
gjöfull eða ógnandi og mis-
kunnarlaus. Í þessu umhverfi
þeir kynntust þeir bræðralags-
hugsjón skáta og gildi þess að
bera virðingu fyrir náunganum
og fósturjörðinni. Í þessum
hópi Eyjapeyja voru þeir bræð-
ur Arnbjörn, Sigurjón og
Magnús.
Við Arnbjörn hittumst fyrst
á skátaþingum þar sem rætt
var um að virkja ungt fólk til
sjálfstæðra starfa. „Reynið að
skilja svo við þennan heim, að
hann sé örlítið betri en hann
var þegar þið fæddust í hann,“
sagði stofnandi skátahreyfing-
arinnar, Robert Baden-Powell.
Það var lykillinn að farsælum
árangri.
Kynni okkar Arnbjörns
tengdust skátastarfinu en líka
gegnum sameiginlegan áhuga
okkar á prentiðnaði og bókaút-
gáfu. Hann var frá Vestmanna-
eyjum, ég frá Akranesi og
áhugamálin voru æði lík.
Ásamt Ragnhildi eiginkonu
sinni rak Arnbjörn bókaútgáf-
una Setberg. Hann var vand-
virkur og vandlátur í störfum
sínum, heiðarlegur og hrein-
skilinn.
Við áttum langt og farsælt
samstarf í stjórn Félags bóka-
útgefenda. Á þeim árum voru
miklar sviptingar í bóksölumál-
um. Tekist var á um hvort veita
ætti matvöruverslunum leyfi til
bóksölu. Afnám söluskatts
(virðisaukaskatts) var fastur
liður í umræðunni á flestum
fundum. Mörg önnur hags-
munamál voru rædd þar og af-
greidd.
Það var gott að ræða við
Arnbjörn um bækur. Hann var
ófeiminn að láta í ljósi vel rök-
studdar skoðanir sínar. Hann
hafði sterkar skoðanir á höf-
undum, en ekki síður sjálfri
bókagerðinni.
Hann var sannkallaður
fagurkeri á þeim vettvangi og
bera margar af útgáfubókum
hans þess vitni.
Ég minnist hans frá fyrsta
bókaþinginu 1971.
Þar flutti hann erindi um
stöðu bókaútgáfunnar, ræddi
málefni greinarinnar með nýrri
nálgun, opinskátt, af hreinskilni
og upplýsti um fjölmargt sem
ekki hafði verið rætt á þeim
vettvangi áður. Vakti málflutn-
ingur hans umræður og varð
tilefni til meiri og betri sam-
stöðu en áður þekktist innan
greinarinnar.
Vinátta var með okkur Elínu
og þeim hjónum í Setbergi. Á
meðan þau ráku fyrirtæki sitt á
Freyjugötunni litum við gjarn-
an við ef við vorum á ferðinni.
Þar var gott að koma og ræða
áhugamálin. Við söknum góðs
vinar og vottum Ragnhildi og
fjölskyldu Arnbjörns dýpstu
samúð.
Bragi Þórðarson.
Skátaflokkurinn Útlagar var
stofnaður í Reykjavík fyrir 75
árum. Allir félagar flokksins
voru drengir frá Vestmanna-
eyjum sem starfað höfðu þar í
skátafélaginu Faxa. Arnbjörn
Kristinsson, sem kvaddur er í
dag, var einn þeirra. Hann
gekk í flokkinn 1944 og hefur
starfað óslitið síðan. Frá síð-
ustu aldamótum hafa fundir
flokksins verið haldnir í Nor-
ræna húsinu. Þá voru flokks-
menn 12. Nú eru aðeins fjórir
eftir. Arnbjörn var góður félagi
og hafði mikil áhrif innan
flokksins. Kom oftast fram
opinberlega fyrir hans hönd og
skipulagði stórviðburði við
tímamót. Var hann ætíð stór-
huga og hreif aðra með sér.
Nefna má að 30 ára afmæli
flokksins var haldið á Costa
Del Sol 1972, 45 ára afmælið í
London 1987, 50 ára afmælið í
París 1992. Þá voru allir á
besta aldri og búnir að koma
sér vel fyrir í lífinu. En svo ró-
aðist allt er aldur færðist yfir.
Þegar 60 ára afmælið nálgaðist
kom fram sú hugmynd að
skrifa sögu flokksins og var
undirritaður fenginn til þess
verks. Arnbjörn undirbjó ásamt
Magnúsi bróður sínum veglega
60 ára afmælishátíð á Hótel
Sögu 2002 og þar kom bókin út,
„Útlagar í 60 ár“. Þeir bræður
skipulögðu líka 70 ára afmælið,
sem haldið var með glæsibrag í
salarkynnum Nauthóls 2012.
Allt sem Arnbjörn tók að sér
innti hann hendi af samvisku-
semi, alúð og reisn. Enn má
minnast á að oft var nafnkunn-
um gestum boðið á Útlaga-
fundi: Stjórnmálamönnum,
listamönnum og öðrum andans
mönnum til fyrirlestra og sam-
ræðna. Arnbjörn sá um und-
irbúning þeirra mála. Var þetta
vinsælt og víkkaði sjóndeildar-
hring flokksmanna. Annað sem
Arnbjörn hafði forgöngu um og
annaðist af alúð var músík-
fundir. Voru þeir allmargir á
heimili Magnúsar, sem hafði
eignast vönduð hljómflutnings-
tæki. Arnbjörn lagði mikla
vinnu í að kynna fyrir mönnum
tónverk og tónskáld. Þetta
veitti öllum yndi og var óvenju-
legt á þeim tíma. Arnbjörn var
mikill fagurkeri. Keypti mál-
verk af listamönnum og átti
mikið málverkasafn. Þetta
smitaðist inn í flokksstarfið.
Flokksmenn fóru eitt sinn að
föndra með liti og héldu mál-
verkasýningu. Arnbjörn var
bókaútgefandi og kynnti bækur
og skáldverk fyrir flokksmönn-
um. Ef til vill hefur það orðið
kveikjan að skáldsögu, sem
flokksmenn rituðu, einn kafla
hver og lesin var upp á fundum.
Einnig voru ljóðakvöld með
frumsömdum ljóðum flokks-
manna og samkeppni um besta
ljóðið. Það var mikill menning-
arbragur á flokksstarfinu. Um
langt árabil voru fundir haldnir
á heimilum flokksmanna og var
þar hlutur Útlagakvenna mikill
í flokksstarfinu og e.t.v. ráðið
miklu um framvindu þess.
Þetta kunnu flokksmenn að
meta og heiðruðu þær með
gjöfum við tímamót í lífi þeirra.
Einnig fengu flokksmenn gjaf-
ir. Við fimmtugsaldur útskorna
rostungstönn og þegar þeir
urðu sextugir útskorinn göngu-
staf. Mér segir svo hugur að
þar hafi Arnbjörn lagt línurnar
af alkunnri smekkvísi sinni.
Minning um góðan dreng lifir.
Fyrir hönd okkar félaganna
flyt ég Ragnhildi eiginkonu
Arnbjörns, börnum þeirra og
fjölskyldunni allri dýpstu
samúð.
Óskar Þór Sigurðsson.
Það er nú stundum þannig á
lífsleiðinni að sumt fólk snertir
mann meira en annað. Frá okk-
ar fyrstu kynnum, fyrir hátt í
30 árum, hefur Arnbjörn snert
einhverja taug hjá mér. Hinn
mikli eldmóður og ástríða sem
hann hafði fyrir bókaútgáfu
sinni, Setbergi, fannst mér allt-
af aðdáunarverð. Metnaður fyr-
ir vönduðum og fallegum bók-
um á kjarngóðu íslensku máli
var hans aðalsmerki. Einnig
var honum annt um að í öllum
frágangi bóka væri prentfag-
legum gildum fylgt til hins ít-
rasta.
Frá stofnun bókaútgáfunnar
Setbergs og hátt í 60 ár var
Arnbjörn viðskiptavinur Prent-
smiðjunnar Odda. Ég var þess
aðnjótandi að vera hans helsti
tengiliður innan Odda í mörg ár
og áttum við góð og farsæl
samskipti. Gömul og góð gildi
eins og heiðarleiki, metnaður
og vinnusemi, sem Arnbjörn
stóð fyrir met ég ákaflega
mikils.
Kæra Ragnhildur og fjöl-
skylda, innilegar samúðar-
kveðjur. Minning um góðan
mann mun lifa.
Magnús Guðfinnsson.
Arnbjörn Kristinsson er
allur. Minningar okkar um
þennan merkismann helgast af
reynslu og vitneskju um hæfi-
leika hans, vilja og getu til að
betrumbæta umhverfi okkar og
samfélag.
Hann var traustur félagi,
áreiðanlegur og heiðarlegur og
á æru hans máttu engin óþrif
falla.
Á meðan heilsan leyfði var
vinnudagur hans langur, enda
verkefnin margvísleg. Auk þess
að reka bókaútgáfuna Setberg
frá árinu 1950 tók hann mikinn
þátt í starfi Alþýðuflokksins,
var einlægur jafnaðarmaður og
félagi í flokknum í 67 ár. Þar
gegndi hann fjölda trúnaðar-
starfa.
Hann hafði m.a. umsjón með
Styrktarsjóði Magnúsar heitins
Bjarnasonar, sem arfleiddi
flokkinn að öllum eigum sínum.
Sjóðurinn studdi mörg mál í
þágu jafnaðarstefnunnar og þá
m.a. söfnun og varðveislu gam-
alla skjala er tengdust starfi
Alþýðuflokksins. Einnig útgáfu
á sögu flokksins, sem kom út á
100 ára afmæli hans fyrr á
þessu ári.
Við þá útgáfu leitaði Bók-
menntafélag jafnaðarmanna til
Arnbjörns um ráð og ábend-
ingar, sem reyndust vel í hví-
vetna. Arnbjörn hafði lifandi
áhuga á verkefninu og lét ekki
mikil veikindi hamla aðkomu
sinni að útgáfunni.
Arnbjörn var einnig virkur
þátttakandi í starfi Málfunda-
félagsins Þjálfa í drjúg 50 ár og
var í hópi öflugustu forystu-
manna. Þjálfi var vettvangur
pólitískrar umræðu innan Al-
þýðuflokksins og hafði bein og
óbein áhrif á málefnastarf inn-
an flokksins.
Starfsorka Arnbjörns og lífs-
kraftur var með nokkrum ólík-
indum. Hann var á 89. aldurs-
ári þegar hann hætti rekstri
Setbergs og hafði þá stundað
bókaútgáfu í 63 ár og lagt
mikla áherslu á útgáfu góðra
barnabóka og ævisagna. Hann
sat í stjórn Félags íslenskra
bókaútgefenda í 52 ár, nokkur
ár sem formaður. Hann var
heiðursfélagi samtakanna. Þá
tók hann mikinn þátt í starfi
skátahreyfingarinnar og var
heiðursfélagi í Rotarýklúbbnum
Reykjavík-Austurbær.
Við sem störfuðum með Arn-
birni kynntumst vel einstökum
hæfileikum hans. Hann var
íhugull og ráðagóður og óspar á
leiðbeiningar og aðstoð. Öll þau
verkefni sem honum voru falin
leysti hann hiklaust og vel af
hendi. Hann fór þó vandlega yf-
ir öll rök og aðstæður og tók
ákvarðanir á grundvelli þeirra
lífsskoðana sem hann hafði til-
einkað sér. Þar kom jafnaðar-
stefnan við sögu og áherslur
hennar á frelsi, jafnrétti og
samstöðu.
Arnbjörn var áhugamaður
um hvers konar menningar-
starfsemi og þau hjón stunduðu
að fara á listsýningar, á tón-
leika og í leikhús. Hann las
mikið og var fróður um menn
og málefni.
Arnbjörn glímdi síðustu árin
við erfið veikindi. Eiginkona
hans, Ragnhildur Björnsson,
annaðist hann heima af elsku
og natni.
Það er bjart yfir minning-
unni um Arnbjörn. Honum
þökkum við margar góðar
stundir og samvinnu í flokknum
okkar gamla. Eiginkonu og
börnum sendum við innilegar
samúðarkveðjur. Við kveðjum
hann svo með þessum orðum
Jónasar Hallgrímssonar og
óskum honum blessunar Guðs:
Hvað er langlífi?
lífsnautnin frjóvga,
alefling andans
og athöfn þörf;
Árni Gunnarsson og
Ásgeir Jóhannesson.
Arnbjörn Kristinsson bóka-
útgefandi er látinn. Kunnings-
skapur og síðan vinátta okkar
Arnbjörns á sér langa sögu.
Fljótlega eftir að ég fluttist til
Reykjavíkur haustið 1961 gekk
ég til liðs við Alþýðuflokkinn og
hóf þar störf. Tók sæti í stjórn
Félags ungra jafnaðarmanna
og settist svo í stjórn Fulltrúa-
ráðs Alþýðuflokksfélaganna í
Reykjavík. Þar kynntist ég
Arnbirni og átti allar götur síð-
an við hann mikil samskipti.
Þau voru ávallt ánægjuleg enda
Arnbjörn bæði duglegur og
greiðvikinn – og sannari jafn-
aðarmann en hann hefi ég ekki
fyrirhitt.
Var ávallt reiðubúinn til þess
að vinna hvert það verk fyrir
sinn flokk sem eftir var leitað
og meira en það, því sjálfur átti
hann iðulega frumkvæðið –
vissi hvers þurfti með, hvernig
þau verk bæri að leysa og
meira en viljugur til þess að
leggja sitt af mörkum. Aldrei
gekk neinn bónleiður frá hans
búð.
Vissulega átti hann það til að
bregðast hvasst við eins á við
um flestalla dugnaðarmenn
enda hefur hann þurft á slíkum
eðliskostum að halda þegar
hann byggði upp á eigin atorku
bæði landsþekkta bókaútgáfu
og prentsmiðju, Setberg, og
uppskar ávexti þess erfiðis eins
og hann átti vel skilið. En um-
hyggja hans fyrir jafnaðar-
stefnunni og jafnaðarmönnum
var fölskvalaus með öllu. Til
hans var ávallt gott að leita.
Þangað leituðum við líka, sem
fórum með hlutverk á hinu póli-
tíska leiksviði fyrir jafnaðar-
menn, mann fram af manni, og
komum ávallt að sömu opnu
dyrum og sömu velvild og
stuðningi.
Síðustu árin voru Arnbirni
erfið. Hann veiklaðist með
hverju árinu en var þó alltaf
jafn áhugasamur um þau verk,
sem honum höfðu verið falin af
okkur jafnaðarmönnum. Síð-
ustu árin, sem hann lifði, sátum
við ásamt Össuri Skarphéðins-
syni saman í stjórn Styrktar-
sjóðs Magnúsar Bjarnasonar,
kennara, en Magnús arfleiddi
Alþýðuflokkinn að öllum sínum
eignum. Sá styrktarsjóður
starfaði í samræmi við stofn-
skrá, sem sjóðnum var sett og
veitti margvíslegum viðfangs-
efnum jafnaðarmanna stuðning.
Nú síðast studdi sjóðurinn við
ritun og útgáfu á bókinni „Úr
fjötrum“, sögu Alþýðuflokksins,
sem kom út fyrir réttu ári í til-
efni þess að 100 ár voru þá liðin
frá stofnun þess stjórnmála-
flokks. Fundir sjóðsstjórnar-
innar til undirbúnings því verk-
efni voru haldnir á heimili
Arnbjörns – sá síðasti á liðnu
vori. Þar tók Arnbjörn á móti
okkur Össuri í síðasta sinn og
gerði það af rausn og hlýju eins
og ávallt.
Nú er góður vinur kvaddur.
Margs er að minnast eftir
langa og góða samfylgd. Ég
sendi eftirlifandi eiginkonu
Arnbjörns sem og börnum hans
og afkomendum öllum sam-
úðarkveðjur.
Á brottu er genginn góður
maður þar sem hann fór.
Sighvatur Björgvinsson.
Í dag kveðjum við heiðurs-
félaga í Félagi íslenskra bóka-
útgefenda, Arnbjörn Kristins-
son í Setbergi. Hann sat í
stjórn félagsins í samfleytt 52
ár og gegndi jafnframt for-
mennsku á árunum 1978-1979.
Það var sérlega ánægjulegt fyr-
ir mig, blautan bak við eyrun,
að njóta leiðsagnar Arnbjörns
þegar ég gekk í stjórn félagsins
á sínum tíma en hann var mér
alla tíð ákaflega ráðagóður, já-
kvæður og hvetjandi. Og það
spillti ekki fyrir að vita til þess
að hann hafði setið í stjórn ekki
bara með föður mínum heldur
einnig afa mínum. Arnbjörn var
hokinn af reynslu og var dug-
legur að leiðbeina stjórninni
allri og halda henni við efnið, ef
svo bar undir. Það var því afar
verðskuldað þegar Arnbjörn
var gerður að heiðursfélaga í
Félagi íslenskra bókaútgefenda
árið 2004. Þó svo hann væri
hættur í stjórn sótti hann alla
aðalfundi félagsins og fylgdist
augljóslega grannt með bókaút-
gáfunni fram á síðasta dag, en
hann lét formlega af störfum
við útgáfuna árið 2013, þá 88
ára.
Kærar þakkir, Arnbjörn, fyr-
ir samstarfið og alla hjálpina og
hvatninguna í gegnum árin.
Hún var okkur öllum sem með
þér störfuðu ómetanleg.
Fyrir hönd Félags íslenskra
bókaútgefenda,
Egill Örn Jóhannsson.
Arnbjörn
Kristinsson