Morgunblaðið - 31.01.2018, Blaðsíða 32

32 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 31. JANÚAR 2018
Ef eitthvað einkenndi bóka-útgáfu liðins árs þá varþað helst fjöldi athygl-isverðra ljóðabóka sem
voru gefnar út og voru verk skálda í
yngri kantinum einkum áberandi.
Og ein af bestu ljóðabókunum er tví-
mælalaust Slitförin eftir Fríðu Ís-
berg, heilsteypt verk með áleitna
rödd athyglisverðs ljóðmælanda.
Tónninn er sleginn með tilvísun í
Steinunni Sigurð-
ardóttur: Að ná
sér eftir fæð-
inguna, upphafs-
öskrið, í það fer
heil mannsævi.
Bókin fjallar
um samband
barns við foreldr-
ana og togstreit-
una við að brjót-
ast undan valdi þeirra og áhrifum, að
rjúfa tengslin; að slíta sig lausan. Og
heiti bókarinnar vísar á snjallan hátt
í þetta rof, í sálræn (f)örin sem
myndast við þau slit og um leið förin
sem myndast á kvið móðurinnar við
að ganga með barnið sem krefst síð-
an sjálfstæðis þegar það kemst til
vits og þroska.
Ljóðum bókarinnar er skipt í þrjá
kafla sem bera heiti þar sem hnykkt
er á tengslum móður og barns, með-
göngunni og rofinu við fæðinguna:
fyrst er „Skurður“ og vísar í keisara-
skurð („hún gat ekki fætt þig / þú
varst sótt inn í magann // eins og
kaka / sem er að brenna…); þá er
kaflinn „Slitförin“; og loks „Saumar“
sem vísar í sauma á líkamsskurði og
er sjúkt samband mæðgna mynd-
gert í samnefndu ljóði: „… gröft-
urinn gýs upp / úr skurðinum //
kvika úr kviku…“
En áður en þessir þrír hlutar bók-
arinnar hefjast er birt stakt ljóð,
„Mamma“, þar sem dregin er upp
dapurleg mynd af móðurinni sem á
sér gamlar sorgir:
undir augum hennar
lækjarfarvegir
og innst við fjallsrætur
gömul ekkasog
strengd við
raddböndin
áður fyrr lékstu á þau
þegar þér sýndist
siggið á fingrunum
er næstum horfið (7)
Fríða er myndvíst skáld og sterk-
ar og vel mótaðar myndir – margar
mjög hugvitssamlegar – eru ein-
kenni á mörgum bestu ljóðunum,
beinar myndir sem myndhverfingar.
Sem dæmi eru aspir sagðar „spraut-
aðar í jarðveginn / eins og bráða-
bólusetning við bílastæðum“;
mamman geltir í símann „eins og
bundinn hundur / sem fær ekki að
koma nær“; og kveðju er kastað á
einhvern sem er utan kallfæris „eins
og flugu út í fisklausa á“.
Þá eru í ljóðunum vel mótaðar lýs-
ingar á átökum og spennu milli ann-
arsvegar foreldranna og hinsvegar
barnsins og þeirra. Í einu ljóðinu
ávarpar ljóðmælandinn stúlkuna og
segir að hún sé orðin „varanlega
aum / eftir að hafa reynt aftur // að
þvo andlit foreldra þinna / framan úr
þér“; foreldrunum er lýst sem „faðir
þinn fálki / móðir þín rjúpa // og tólf
ár á milli þeirra“; og aftur er þeim í
ljóðinu „Melrakkar“ lýst sem dýrum
í íslenskri náttúru sem ná ekki sam-
bandi:
móðir þín mórauð
faðir þinn hvíthvítur
þau skiptust á
að hverfa hvort öðru sjónum
ofan í snjóbreiðuna
inn í lyngið (28)
Fyrsti og síðasti kaflinn eru
áhrifaríkustu hlutar bókarinnar. Í
miðkaflanum eru nokkur almennari
ljóð sem eru ekki alveg jafn vel
tengd meginþráðum bókarinnar og
ljóðin til endanna. Þó er þar til að
mynda fjallað um óöryggi mann-
eskju og kynveru í mótun, áreiti og
hættur í borginni, ögranir, tengsl og
tengslaleysi. Það er komið við í
Kolaportinu á laugardegi, þar sem í
loftinu „liggur sætur ilmvatnsþefur /
sem lyktar / eins og leiðinleg stelpa“,
og í skólanum er „munurinn á mynd-
hverfingu / og viðlíkingu, segir kenn-
arinn // munurinn er að vera asni og
asnaleg“.
Togstreitan og spennan milli for-
eldra og barns sem vill brjótast und-
an áhrifum þeirra er kjarni þessarar
fínu bókar Fríðu Ísberg. Og afstaða
móður og barns til valda og áhrifa
birtist vel í titilljóðinu, þar sem móð-
irin bendir á það að dóttirin sé sín en
sú berst fyrir frelsinu, fyrir því að
ráða sér sjálf.
héðan
segir hún og bendir
þú komst
út úr maganum á mér
áherslurnar hristast í
höndunum
eins og rimlar
nei
segir þú
ég fór þaðan (24)
Skáldið Slitförin eftir Fríðu Ísberg fjallar um samband barns og foreldra
og er „heilsteypt verk með áleitna rödd athyglisverðs ljóðmælanda.“
Við fjallsrætur
gömul ekkasog
Ljóð
Slitförin bbbbn
Eftir Fríðu Ísberg.
Partus, 2017. Kilja, 64 bls.
EINAR FALUR
INGÓLFSSON
BÆKUR
Gotowi na wszystko.
Eksterminator
Fmm vinir ákveða að hrista
upp í pólsku þungarokkssen-
unni.
IMDb 6,1/10
Bíó Paradís 22.30
Óþekkti
hermaðurinn
Sögusviðið er stríðið milli
Finnlands og Sovétríkjanna
1941-1944.
Bíó Paradís 17.30, 20.00,
22.30
On Body and Soul 12
Óvenjuleg ástarsaga sem
gerist í hversdagsleikanum,
sem hverfist um markaleysið
á milli svefns og vöku, huga
og líkama.
Metacritic 71/100
IMDb 7,9/10
Bíó Paradís 17.30
I, Tonya 12
Myndin segir frá þeim at-
burði þegar ráðist var á
bandarísku listskautadrottn-
inguna Nancy Kerrigan í árs-
byrjun 1994 og tilraun gerð
til að fótbrjóta hana.
Metacritic 73/100
IMDb 7,6/10
Bíó Paradís 22.00
Three Billboards
Outside Ebbing,
Missouri 16
Metacritic 88/100
IMDb 8,4/10
Smárabíó 22.10
Háskólabíó 19.40, 22.15
Borgarbíó Akureyri 20.00
Bíó Paradís 20.00
Happy End
Metacritic 73/100
IMDb 7,0/10
Háskólabíó 20.00
The Commuter 12
Metacritic 68/100
IMDb 5,7/10
Laugarásbíó 20.00, 22.15
Borgarbíó Akureyri 22.40
12 Strong 16
Metacritic 58/100
IMDb 7,0/10
Sambíóin Akureyri 22.30
Smárabíó 19.40, 22.30
All the Money in the
World 16
Metacritic 73/100
IMDb 7,2/10
Laugarásbíó 19.50, 22.30
Jumanji: Welcome to
the Jungle 12
Metacritic 58/100
IMDb 7,0/10
Laugarásbíó 17.30
Smárabíó 16.50, 19.40
Wonder
Metacritic 66/100
IMDb 8,1/10
Sambíóin Álfabakka 17.40
Svona er lífið Háskólabíó 17.30, 22.10
The Greatest
Showman 12
Metacritic 48/100
IMDb 8,0/10
Sambíóin Egilshöll 17.20,
20.00
Háskólabíó 17.20
Tosca
Sambíóin Kringlunni 18.00
Star Wars VIII - The
Last Jedi 12
Morgunblaðið bbbbm
Metacritic 85/100
IMDb 8,4/10
Sambíóin Álfabakka 17.20,
20.30
Sambíóin Egilshöll 17.00,
22.20
Svanurinn 12
IMDb 7,0/10
Háskólabíó 18.10
Borgarbíó Akureyri 18.00
Bíó Paradís 20.00
Polina Metacritic 69/100
IMDb 6,p/10
Háskólabíó 21.00
Endurfæðingin Háskólabíó 18.00
Father Figures 12
Metacritic 23/100
IMDb 5,0/10
Sambíóin Álfabakka 20.00
Downsizing 12
Metacritic 63/100
IMDb 5,8/10
Sambíóin Álfabakka 17.40,
20.30
Sambíóin Egilshöll 19.40
Call Me By Your
Name
Athugið að myndin er ekki
með íslenskum texta.
Metacritic 93/100
IMDb 8,3/10
Háskólabíó 20.50
Bíó Paradís 17.30, 20.00,
22.30
The Disaster Artist 12
Metacritic 76/100
IMDb 8,2/10
Sambíóin Kringlunni 20.00
Bíó Paradís 22.00
Ævintýri í
Undirdjúpum IMDb 4,0/10
Sambíóin Álfabakka 17.50
Sambíóin Akureyri 17.30
Paddington 2 Paddington hefur sest að hjá
Brown-fjölskyldunni og er
orðinn vinsæll meðlimur
samfélagsins.
Metacritic 89/100
IMDb 8,1/10
Laugarásbíó 17.30
Smárabíó 15.00, 17.20
Ferdinand Ferdinand er risastórt naut
með stórt hjarta. Hann er
tekinn í misgripum fyrir
hættulegt óargadýr, og er
fangaður og fluttur frá heim-
ili og fjölskyldu.
Metacritic 58/100
IMDb 6,8/10
Smárabíó 15.00, 17.30
Pitch Perfect 3 12
Morgunblaðið bbnnn
IMDb 6,3/10
Smárabíó 20.00
Yfirhylming sem náði yfir setu fjögurra Banda-
ríkjaforseta í embætti, varð til þess að fyrsti
kvenkyns dagblaðaútgefandinn og metnaðar-
fullur ritstjóri, lentu í eldlínunni.
Morgunblaðið bbbbn
Metacritic 83/100
IMDb 7,5/10
Sambíóin Álfabakka 20.00, 22.30
Sambíóin Egilshöll 17.30, 20.00, 22.30
Sambíóin Kringlunni 17.00, 17.30, 21.30, 22.20
Sambíóin Akureyri 17.30, 20.00
The Post 12
Den of Thieves 16
Harðsvíraðir bankaræningjar
hyggjast ræna Seðlabanka
Bandaríkjanna og lenda í
átökum við sérsveit lögregl-
unnar í Los Angeles.
Metacritic 50/100
IMDb 7,3/10
Sambíóin Álfabakka 17.30,
20.30, 22.30
Sambíóin Kringlunni 19.30, 22.20
Sambíóin Akureyri 19.40, 22.30
Sambíóin Keflavík 19.20, 22.10
Kvikmyndir
bíóhúsannambl.is/bio
Maze Runner: The Death Cure 12
Í lokamyndinni í The Maze Runner-þríleiknum koma fram öll
lokasvör gátunnar auk þess sem örlög aðalpersónanna ráð-
ast.
Metacritic 52/100
IMDb 7,2/10
Laugarásbíó 18.00, 21.00
Sambíóin Egilshöll 17.00,
20.00, 22.30
Sambíóin Keflavík 19.20, 22.10
Smárabíó 16.00, 16.30, 19.00,
19.30, 22.10, 22.20, 22.30
Borgarbíó Akureyri 20.00, 22.15
Nánari upplýsingar um sýningar og sali má finna á heimasíðum kvikmyndahúsanna