Morgunblaðið - 01.03.2018, Page 22

Ljósmynd/Skjálftasetrið Kópaskeri
Á hvolfi Þessi sjón blasti víða við á heimilum á Kópaskeri 1976.Dalvík Inni lá kona á sæng og hafði nýalið barn er skjálftinn varð.
Morgunblaðið/Friðþjófur Helgason
Tjón Steinsteypt bryggjan á Kópaskeri rifnaði í sundur í jarðskjálftanum.
BAKSVIÐ
Guðmundur Magnússon
gudmundur@mbl.is
Áhyggjur Norðlendinga af jarð-
skjálftahrinunum við Grímsey und-
anfarnar vikur eru ekki með öllu
ástæðulausar. Hræringarnar minna
fólk á stóru skjálftana fjóra á þess-
um slóðum á öldinni sem leið. Tveir
þeirra, skjálftinn við Dalvík 1934 og
á Kópaskeri 1976, ollu miklum
skemmdum á húsnæði fólks og öðr-
um mannvirkjum. Má mildi heita að
ekki varð manntjón. Tveir aðrir öfl-
ugir skjálftar, annar með upptök fyr-
ir austanverðu Norðurlandi 1910 og
hinn í Skagafirði 1963, skutu fólki
skelk í bringu en ollu ekki alvarlegu
tjóni. Allir voru þessir skjálftar á
bilinu 6,2 til 7,1 á Richterkvarða.
Dalvíkurskjálftinn 1934
„Allt í einu heyrum við þyt, sem
líktist mest stormgný í fjarlægð.
Systir mín sagði: Hvað er þetta?
Hún hafði tæplega lokið við setn-
inguna þegar jörðin byrjaði að nötra
undir fótum okkar. Fyrst varð mér
litið á systur mína, sem með ósjálf-
ráðum hreyfingum til að halda jafn-
væginu, dansaði niður allan hlað-
varpann. Síðan varð mér litið á
bæinn. Kæra heimilið mitt var eins
og skip sem berst fyrir sjó og vindi
úti á freyðandi öldum úthafsins.“
Þannig hljómar ein lýsinganna á
upphafi skjálftans á Dalvík 1934 í
sögu staðarins eftir Kristmund
Bjarnason.
Talið er að upptök skjálftans hafi
verið undir hafsbotninum rétt utan
við Dalvík. Gríðarlegar skemmdir
urðu á húsum og mannvirkjum í
þorpinu og nágrenni. Á vefsíðu
Byggðasafns Dalvíkur segir að í
þorpinu hafi nánast hvert einasta
hús stórskemmst eða eyðilagst í
hamförunum. Þykir ganga krafta-
verki næst að ekki urðu slys á fólki.
Í einu húsanna, Lambhaga, lá kona á
sæng og hafði nýalið barn. Húsið
skemmdist mikið og hrundi úr því
hálfur veggur. Flísar úr veggnum
hrundu yfir konuna þar sem hún lá í
rúminu en þó komust bæði hún og
barnið ómeidd út. Er talið að það
hafi verið mest að þakka því hversu
róleg konan var meðan á þessu stóð.
Um 250 manns urðu húsnæðis-
lausir. Nokkrir snarpir eftirskjálftar
fylgdu aðalskjálftanum og létu marg-
ir íbúar þorpsins fyrirberast í tjöld-
um fram eftir sumri bæði af ótta við
eftirskjálfta og vegna þess að hús-
næði var óíbúðarhæft.
Stjórnvöld í landinu brugðust
skjótt við með að meta og bæta
skaðann og var í kjölfarið byggður
fjöldi rammgerðra steinhúsa sem nú
mynda kjarna Dalvíkurbæjar.
„Orð skortir til að lýsa aðkomunni
að Kópaskeri eftir jarðskjálftann
mikla í gær,“ sagði Ingvi Hrafn
Jónsson blaðamaður í frásögn Morg-
unblaðsins af atburðunum sem urðu
13. janúar 1976. „Þjóðvegurinn síð-
ustu 10 km að þorpinu er sprunginn
á 60 til 70 stöðum. Þegar komið er
inn í þorpið verður að gæta varúðar
við akstur og göngu því að jörðin er
rifin og sundurtætt. Og þegar komið
er inn á glæsileg heimili Kópaskers-
búa blasir við gereyðilegging og
rústir, og sum húsin eru þannig far-
in, að sjá má út um rifurnar á þeim.“
Um 140 manns bjuggu á Kópa-
skeri á þessum tíma og voru þeir
flestir fluttir á brott í vonskuveðri
sem gekk yfir um sama leyti. Vatns-
og rafmagnslaust var á staðnum.
Menn óttuðust líka frekari skjálfta
og tóku því enga áhættu.
Sagan gæti endurtekið sig
 Hræringarnar við Grímsey upp á síðkastið minna Norðlendinga á skjálftana sem skóku Dalvík
1934 og Kópasker 1976  Mikið tjón varð á báðum stöðunum  Mikil mildi að ekki varð manntjón
6,2 6. febrúar 1934
7,0 28. mars 1963
6,2 13. janúar 1976
7,1 22. febrúar 1910
5,2 19. febrúar 2017
Grímsey
Kópasker
Dalvík
Ólafsfjörður
Jarðskjálftar á Norðurlandi
22 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 1. MARS 2018
Smáralind | Kringlunni | Reykjanesbæ | sími 511-2022 | www.dyrabaer.is
LÍKA FYRIR STÓRU
HUNDANA
– fyrir dýrin þín