Morgunblaðið - 01.03.2018, Side 32

32 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 1. MARS 2018
Vagnhöfði 7, 110 Reykjavík | Sími: 517 5000 | stalogstansar.is
Ekki bara jeppar
Hjólalegur
öxlar
driflokur
2012
-2017
VIÐTAL
Erna Ýr Öldudóttir
ernayr@mbl.is
„Fólk getur lokið kennaraprófi eftir
afar mismunandi leiðum og fengið
réttindi til kennslu í leikskólum,
grunnskólum og framhaldsskólum á
mismunandi hátt,“ segir Jóhanna
Einarsdóttir, prófessor og forseti
Menntavísindasviðs Háskóla Íslands.
Jóhanna er með doktorsgráðu í
menntunarfræðum ungra barna frá
Háskólanum í Illinois í Bandaríkj-
unum og hefur verið virk í alþjóðlegu
samstarfi og rannsóknum á sínu sviði
ásamt því að vera heiðursdoktor við
háskólann í Oulu í Finnlandi.
„Það er hægt að ljúka B.Ed. prófi í
t.d. leikskóla- eða grunnskólakenn-
arafræðum og halda eftir það áfram í
meistaranám og öðlast kennslu-
réttindi. Einnig getur fólk tekið
háskólanám í öðrum greinum og farið
svo í tveggja ára sérsniðið nám á
meistarastigi til kennsluréttinda.
Þessi leið er að verða æ algengari hjá
ungu fólki. Því er ekki hægt að tala
um kennaranámið sem einsleitt. Ég
tel þetta vera jákvæða þróun. Við
þurfum fjölbreytta flóru kennara
með ólíka styrkleika inni í skólana.“
Kennaranámið nú þegar breytt
Um stefnumótun kennaranámsins
til framtíðar og nýlegar og fyrirhug-
aðar breytingar á því segir Jóhanna:
„Kennaraháskólinn sameinaðist
Háskóla Íslands árið 2008. Mark-
miðið var m.a. að bæta kennara-
menntunina og eftir fimm ár var gerð
úttekt á náminu með aðstoð erlendra
sérfræðinga í menntavísindum. Í
framhaldi af því höfum við endur-
skoðað námið og erum enn að með
það í huga að koma til móts við breytt
samfélag.“
„Með skipulagsbreytingum er ver-
ið að tengja nám við Mennta-
vísindasvið við annað nám í háskól-
anum og verður í framhaldinu hægt
að bjóða upp á meiri sérhæfingu. Á
þann hátt nýtist betur það sem er í
boði í háskólanum og kennaranámið
verður öflugra. Við leggjum áherslu á
að tengja námið við starfsvettvanginn
og í nýju skipulagi er gert ráð fyrir að
lokaárið í kennaranáminu verði laun-
að vettvangsnám, beintengt við æf-
ingakennslu, með launuðum náms-
stöðum í skólum.
Menntamálaráðherra tók vel í þessa
hugmynd og ætlar að vinna að því að
það geti orðið að veruleika í samvinnu
við háskólana, sveitarfélög og félög
kennara.
Við gerðum könnun á meðal ófag-
lærðs starfsfólks leikskóla til að kom-
ast að því hvað þyrfti til að það færi í
nám. Í ljós kom að mörgum fannst
fimm ára nám í háskóla yfirþyrmandi
tilhugsun. Við settum því upp þrepa-
skipt nám þar sem er hægt að byrja í
diplómanámi og fá titilinn aðstoð-
arleikskólakennari. Síðan er hægt að
taka B.A. nám og smám saman bæta
við sig. Þetta er leið til að gera námið
aðgengilegra fyrir fleiri.“
Jóhanna segir kennara með t.d.
fimm ára háskólanám að baki vera
fagsérfræðinga sem verði að njóta
meira trausts og sjálfstæðis.
„Kennarar hafa námskrá til að fara
eftir og ættu að hafa töluvert faglegt
sjálfstæði og sjálfræði í starfi sínu til
viðurkenningar á fagmennsku sinni.“
Samfara upplýsingatæknibylting-
unni hafa orðið miklar breytingar á
samfélaginu á skömmum tíma, vinnu-
markaðurinn er að breytast hratt
ásamt nýjum kröfum barna og for-
eldra til skólans.
„Veruleiki barna og fjölskyldna í
dag er allt öðruvísi nú en áður og það
hlýtur að hafa áhrif á það sem
skólinn er að gera. Notkun á tækni
í starfi og kennslu þarf að vera stór
þáttur í fagþróun kennara, því marg-
ir þeirra kennara sem eru nú við störf
luku kennaraprófi áður en tölvur og
upplýsingatækni urðu eðlilegur þátt-
ur í lífi fólks. Kennarar verða að hafa
tækifæri til að afla sér þekkingar til
að geta mætt nýjum kröfum, það er
grundvallaratriði.“
Jóhanna segir að á skömmum tíma
hafi börnum með annað móðurmál en
íslensku fjölgað gífurlega í íslenskum
skólum. Um 11% barna í leikskólum
landsins eru tvítyngd eða fjöltyngd
og í sumum leikskólum er þessi pró-
sentutala um 50%. Þetta er ein
stærsta áskorunin sem við stöndum
frammi fyrir í íslensku skólakerfi.
Við þurfum að sjá til þess að börnin
finni að þau tilheyri, séu velkomin og
þátttakendur í samfélaginu. Börn
með foreldra af erlendum uppruna
eru í meiri hættu á að flosna upp úr
námi. Því er brýnt að kennaranemar
læri að vinna með fjölbreyttan hóp
nemenda.“
Útgáfa námsefnis eftir á
Um hvort væntingar foreldra og
barna til skólanna séu að breytast,
segir Jóhanna að aðgangur foreldra
að grunnskólunum og kennurum hafi
gjörbreyst. Áður komu foreldrar
einu sinni á ári á foreldrafund í skól-
ann, en í dag hafi foreldrar mögu-
leika á að fylgjast afar grannt með
námi barna sinna í skólunum. Aukið
samstarf foreldra og skóla er jákvætt
og rannsóknir sýna að það kemur
börnunum til góða, námslega og fé-
lagslega. Þessar auknu kröfur til
kennara kalla á aukna fagþróun
kennara. Í leikskólum er þetta sam-
starf kennara og foreldra oft með
öðru sniði. Þar fara fram mikilvæg
samskipti og upplýsingagjöf þegar
foreldrar koma með börnin og sækja
þau í leikskólann.
Um kröfur barna segir Jóhanna:
„Ísland er lítið málsvæði með lítið
af nýju námsefni á íslensku. Við eig-
um of lítið af bókum fyrir börn sem
eru að ná tökum á lestri. Til að þjálfa
lesskilning verður lesefnið að vera úr
veruleika barnanna og höfða til
þeirra. Við þurfum að herða okkur í
útgáfu námsefnis sem endurspeglar
breytt umhverfi nýrra kynslóða og
nýrra Íslendinga betur.“
Við þurfum líka að efla íslenskar
rannsóknir á menntun og kennslu, en
þær hafa ekki átt upp á pallborðið við
úthlutanir úr samkeppnissjóðum. Við
getum margt lært af erlendum rann-
sóknum en við þurfum nauðsynlega
íslenskar menntarannsóknir, það er
undirstaða framfara í skólakerfinu.“
Kennarastarfið á tímamótum
 Forseti menntavísindasviðs gerir grein fyrir endurskoðun á kennaranáminu  Fjölbreyttar leiðir
til að verða kennari  Breyttar kröfur til kennarastarfsins með hröðum breytingum í umhverfinu
Morgunblaðið/Hari
Menntun Jóhanna Einarsdóttir er forseti og formaður stjórnar menntavísindasviðs Háskóla Íslands.
Erna Ýr Öldudóttir
ernayr@mbl.is
„Hollenska leiðin er nýja finnska
leiðin,“ segir Kristján Ómar Björns-
son, formaður Samtaka sjálfstæðra
skóla (SSSK), en á morgun kl. 15
verður haldin ráðstefna í Norður-
ljósasal Hörpu á vegum SSSK, sem
ber heitið „Fjölbreyttar leiðir til
framtíðar“. Lilja Dögg Alfreðsdóttir
menntamálaráðherra setur ráð-
stefnuna og flytur ávarp.
Jafnt verður of mikið eins
„Miðstýrt skólakerfi og framsæk-
ið skólakerfi eru hlutir sem passa illa
saman. Tilhneigingin í opinberum
rekstri er að menntun sem á að vera
jöfn fyrir alla verður eins fyrir alla.
Skólastjórnendur geta líka lent í að
verða meira rekstrarlegir stjórnend-
ur en faglegir í opinbera kerfinu.
Módelið sem við sem erum með sjálf-
stæða skóla vinnum eftir veitir meira
faglegt og rekstrarlegt svigrúm fyrir
kennara og skólastjórnendur. Hol-
lendingar gáfu ekki eftir réttindin til
að fá að bjóða upp á sjálfstætt starf-
andi grunnskóla af sögulegum
ástæðum og hlutfall þeirra er hærra
en hlutfall opinberra grunnskóla
þarlendis. Hollendingar eru að skila
mjög góðum árangri í skólastarfi í al-
þjóðlegum samanburði og erindi um
það verður meðal efnis á ráðstefn-
unni.“
Gestir ráðstefnunnar verða m.a.
Simon Steen, formaður Samtaka
sjálfstæðra skóla í Evrópu (ECNA-
IS), sem flytur erindi um menntun í
Hollandi. Aðrir gestir verða Krist-
rún Lind Birgisdóttir, framkvæmda-
stjóri Tröppu ráðgjafar, Bergur
Ebbi rithöfundur og Áslaug Hulda
Jónsdóttir, fyrrv. formaður SSSK.
Ráðstefnustjóri er Sigríður Steph-
ensen, Félagsstofnun stúdenta.
Morgunblaðið/Hanna
Skólar Kristján Ómar Björnsson fer
fyrir sjálfstæðum skólum.
„Fjölbreyttar leið-
ir til framtíðar“
 Ráðstefna um skólamál í Hörpu