Morgunblaðið - 08.03.2018, Blaðsíða 16

16 DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. MARS 2018
Í frjálsu falli Hér flýgur Védís um loftin blá í fallhlífarstökkinu sem var mikil upplifun.
xhosa, tungumál með miklum smell-
um og algerlega framandi fyrir okk-
ur. Sum börnin töluðu afrikaans,
sem okkur fannst hljóma eins og hol-
lenska. Tjáskiptin þurftu því mikið
að fara fram með handapati, en eldri
börnin skildu svolítið í ensku, því
þau læra ensku í leikskólanum.“
Rottubit á líkamanum
Þegar þær eru spurðar að því
hvað hafi komið þeim mest á óvart,
eða verið eftirminnilegast, segja þær
það hafa verið að kynnast framandi
aðstæðum fólks.
„Það skilur þetta enginn nema
sá sem fer sjálfur á staðinn. Í fá-
tækrahverfunum er ekki aðeins fá-
tækt heldur líka mikill alkóhólismi.
Og fyrir þeim sem búa í þessum að-
stæðum þá eru þær venjulegar og
hversdagslegar. Við höfðum séð fyr-
ir okkur að allir sem væru svona fá-
tækir væru leiðir og niðurdregnir,
en börnin sem við unnum með og
kynntumst voru mjög lífsglöð. Þau
fá ekki hollan mat að borða, og það
var ömurlegt að sjá hversu mörg
þeirra eru með brenndar og
skemmdar tennur. Og sum voru með
rottubit á líkamanum. Það var sorg-
legt að hugsa um framtíð þeirra við
þessar aðstæður. Sögur sumra
barnanna á munaðarleysingjaheim-
ilinu voru átakanlegar. Tveggja ára
stelpa sem við önnuðust hafði fæðst í
fangelsi, önnur fannst í skókassa og
var illa farin eftir maura sem höfðu
nartað í hana, hún var afar lítil og
seinþroska. Ein stúlkan hafði verið
látin gæta sex vikna barns þegar
hún var sjö ára en hafði í svefni lagst
ofan á það og barnið kafnað. Sum
börnin voru HIV-smituð, ein þeirra
var 11 ára stúlka, en móður hennar
hafði verið nauðgað af HIV-
smituðum manni og hún orðið barns-
hafandi. Þegar hún fæddi stúlkuna
kom í ljós að þær voru báðar HIV-
smitaðar, en þá henti maðurinn
hennar þeim út af heimilinu og kon-
an fór með barnið á munaðarleys-
ingjaheimilið og framdi sjálfsmorð. Í
Suður-Afríku er hlutfall HIV-
smitaðra því miður mjög hátt,“ segja
þær Védís og Tinna og bæta við að
mikill vatnsskortur sé yfirvofandi í
Höfðaborg og það standi til að
skrúfa fyrir vatnið þar í vor. „Við
fundum ekki mikið fyrir þessu, en
Kristín Heiða Kristinsdóttir
khk@mbl.is
Við ákváðum þetta með frek-ar stuttum fyrirvara,sáum auglýsingu í haustog vorum farnar út í jan-
úar,“ segja vinkonurnar Védís Sig-
ríður Ingvarsdóttir og Tinna Tóm-
asdóttir sem komu heim um miðjan
febrúar sl. eftir mánaðardvöl í Suð-
ur-Afríku. Þar sinntu þær sjálf-
boðastörfum, en þær útskrifuðust
frá MH um jólin og langaði að gera
eitthvað ævintýralegt að því loknu.
„Sjálfboðastarfið var á vegum
Norður-Suður samtakanna sem ís-
lensk kona, Lilja Marteins, á og rek-
ur. Hún býr í úthverfi í Höfðaborg
og er gift suðurafrískum manni. Við
bjuggum í séríbúð í garðinum heima
hjá Lilju, og með okkur bjó íslensk
kona, Þurý, sem var líka í sjálfboða-
starfi. Sambúðin gekk mjög vel þó
að Þurý sé miklu eldri en við, hún er
skemmtileg og söng heilmikið,“
segja þær og bæta við að Lilja taki á
móti sjálfboðaliðum á aldrinum 16 til
65 ára.
Aðstæður afar bágbornar
Sjálfboðastarfið fólst í að vinna
á þremur leikskólum, tveir þeirra
voru í fátækrahverfinu Nomzamo,
en þriðji skólinn var úti í sveit. „Við
aðstoðuðum við dagleg störf og fór-
um með krakkana í ferðir. Við hjálp-
uðum líka til á munaðarleysingja-
heimili og fórum með þá krakka í
strandferð og héldum þeim grill-
veislu þegar við kvöddum.“
Þær segja leikskóla í fátækra-
hverfum í Höfðaborg sannarlega
vera ólíka því sem við þekkjum á
Vesturlöndum.
„Þetta var allt mjög frumstætt
enda ekki opinberir leikskólar sem
við störfuðum á, heldur framtak
konu sem var með dóttur sína og
systur sér til aðstoðar. Húsnæðið
var í raun bara kofar. Mörg barn-
anna voru mjög ung, í einum skól-
anum var mánaðargamalt barn.
Börnin voru allt of mörg í litlu rými
og aðstaðan bágborin. En það var
gott að geta hjálpað og konurnar
sem sáu um þessa skóla voru mjög
þakklátar að hafa okkur. En þetta
gat verið erfitt þegar við vorum ein-
ar með börnin, því þau töluðu flest
Langar strax aftur til Suður-Afríku
Börnin sem þær Védís og Tinna sinntu í hjálparstarfi
í Höfðaborg áttu ekki öll fagra sögu að baki, sum
höfðu fundist í skókassa fullum af maurum, önnur
höfðu fæðst HIV-smituð. En þau voru lífsglöð og gef-
andi. Utan hjálparstarfsins fóru vinkonurnar m.a í
safarí, stukku úr fallhlíf, svömluðu með hákörlum.
Umvafðar Tinna og Védís voru greinilega vinsælar bæði hjá krökkunum og starfsfólkinu.
Monkey Town Vinkonurnar heimsóttu apa ásamt Þurý sem bjó með þeim.
við vorum beðnar um að fara spar-
lega með vatn, bæði drykkjarvatn og
baðvatn. En fólk þurfti að vakna eld-
snemma til að fara í raðir og sækja
sér vatn.“
Stefna á háskólanám í Afríku
Þær Védís og Tinna segjast
ekki hafa mátt vera einar á ferð í fá-
tækrahverfunum.
„Lilja keyrði okkur alltaf í
skólana og sótti okkur, enda er
Höfðaborg hættuleg borg, í vissum
hverfum, það er mjög staðbundið.
Hverfið þar sem við gistum heima
hjá Lilju er öruggt og verndað hverfi
hvítra. Ef við fórum út á kvöldin
voru synir vinafólks Lilju beðnir um
að fara með okkur, til öryggis. Við
mættum klukkan níu í vinnuna en
vorum búnar klukkan tvö og þá gát-
um við gert hvað sem okkur lang-
aði,“ segja þær vinkonurnar sem
fóru þá á ströndina, í brimbretta-
tíma eða aðra afþreyingu. „Við fór-
um á vatnsskíði á Blue Rock, hopp-
uðum þar fram af klettum í vatnið.
Við fórum í MonkeyTown með leik-
skólabörnin en þar fengum við að
halda á öpum. Og við fórum í tveggja
daga geggjaða safaríferð og sáum
fíla, ljón, gíraffa, flóðhesta, nashyrn-
inga og fleiri dýr. Við vorum í opnum
bílum og það var magnað að sjá ljón-
in í svona mikilli nálægð, þau voru
alveg við hlið bílsins,“ segja Védís og
Tinna sem fóru á eigin vegum í saf-
aríferðina.
„Við fórum líka á eigin vegum í
fallhlífarstökk, sem var æðisleg upp-
lifun, við vorum ekki fyrr komnar
niður en okkur langaði að stökkva
aftur. Við fórum líka í rimlabúri ofan
í sjóinn að skoða hákarla. Hákörl-
unum var gefin beita svo þeir kæmu
að búrinu, það var frekar ógnvekj-
andi að hafa þá svona nálægt því við
vorum fljótandi um í búrinu og erfitt
að passa upp á eigin útlimi, að þeir
færu ekki útfyrir rimlana.“
Þær segjast sannarlega hafa
fengið það sem kallað er Afríkuveiki,
ást á heimsálfunni. „Menningin
þarna er rosalega skemmtileg, mikill
söngur og dansgleði. Og landið er al-
veg ótrúlega fallegt. Okkur langar
strax til að fara þangað aftur. Við er-
um að velta fyrir okkur að fara
kannski í nám í háskóla sem er ná-
lægt þar sem við bjuggum og við
heimsóttum, í háskólabænum Stell-
enbosch. Þar er mjög fallegt, vín-
ekrur allt í kring, veitingastaðir,
stúdentaíbúðir og fullt af ungu
fólki.“ Hugur Védísar stendur til
eðlisfræðilegrar verkfræði en Tinna
horfir til læknisfræði og raungreina.
Slökun Þessi ljón hvíldu sig þar sem Védís og Tinna óku framhjá í safarí.
Gaman Börnin kunnu afar vel við sig í fanginu á Tinnu og Védísi.
Nánar um sjálfboðastarfið á:
www.nordursudur.org
eða á Facebook: Norður Suður