Morgunblaðið - 08.03.2018, Síða 22

22 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. MARS 2018
Sindragata 12c | Ísafirði | Sími 456 1300 | smidjan@velsmidjan.is
Frábær smurefni sem einangra, verja
og koma í veg fyrir tæringu eins og
verkfæra o rafma nsvara.
100% eins árs RAKAVÖRN
PON Pétur O. Nikulásson ehf.
Melabraut 21, 220 Hafnarfjörður | Sími: 580 0110 | pon.is
skotbómulyftara
AG línan frá Manitou býður meðal
annars upp á nýtt ökumannshús
með góðu aðgengi og útsýni.
HANNAÐUR TIL AÐ
VINNA VERKIN
NÝ KYNSLÓÐ
• DSB stjórntakkar
• JSM stýripinni í fjaðrandi armi
• Stýrð stjórnun og hraði á
öllum glussahreyfingum
• Virk dempun á bómu
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
Vaxandi gremju gætir meðal íbúa í Bláskógabyggð
sem þykir ferðaþjónustan vera orðin svo umsvifamikil
að hagsmunir fólksins sem sveitina byggir séu víkj-
andi. Mikið álag sé til dæmis á vegakerfið í byggðinni,
sem sé að brotna undan þunga rútubíla auk þess sem
umferð erlendra ferðamanna á litlum bílaleigubílum sé
mikil og kraðaki líkust. Fleira er tiltekið sem allt eru
rök fyrir því að kraftur verði settur í úrbætur í vega-
málum á svæðinu.
Þetta er kjarni þess sem fram kom í máli fulltrúa í
sveitarstjórn Bláskógabyggðar í kynnisferð um sveit-
arfélagið síðastliðinn miðvikudag. Þangað var boðið
stjórnmálamönnum, fulltrúum samgönguyfirvalda, fjöl-
miðlum og fleiri svo fólki gæti séð svart á hvítu hve
slæmt ástandið er. Vísað er til þess að þorri erlendra
ferðamanna sem koma til landsins leggi leið sína á
þessar slóðir; á Þingvelli og að Geysi og Gullfossi og
þangað komi minnst ein og hálf milljón ferðamanna á
ári.
Aðlagast hegðun ferðamanna
„Slæmt ástand veganna er almannavarnamál og
þeirri skoðun hef ég haldið á lofti víða að undanförnu.
Hér hafa orðið óhöpp, til dæmis þegar rútur hafa oltið
og svo hafa líka orðið hér árekstrar og slys. Þessu
verður að bregðast við,“ segir Helgi Kjartansson, odd-
viti sveitarstjórnar Bláskógabyggðar. Guðrún S.
Magnúsdóttir, bóndi i Bræðratungu, situr einnig í
sveitarstjórn og lagði orð í belg í kynnisferðinni.
„Ferðaþjónustan er stór atvinnugrein hér og heima-
menn sem hana stunda eru til fyrirmyndar í sínum
störfum. Hins vegar er sveitarfélagið okkar aðalmjólk-
urkýr stórra ferðaþjónustufyrirtækja í Reykjavík og
mikill fjöldi fólks fer á þeirra vegum hér er um, oftast
í dagsferðum svo lítið verður eftir hér í sveitarfélaginu
nema að vegakerfið er hrunið. Ferðaþjónustan er í
raun að yfirtaka samfélagið og íbúar þurfa í auknum
mæli að aðlaga sig hegðun ferðamannanna,“ segir
Guðrún og heldur áfram.
„Það má ekki gleymast að hér er landbúnaður öflug
atvinnugrein og við bændur erum að verða hálfgerð
hornreka með búpening okkar og oft á tíðum í vand-
ræðum með að komast um okkar eigin jarðir. Margar
jarðir í hér eru klofnar af stórum stofnvegum, til
dæmis Biskupstungnabraut og Laugarvatnsvegi. Um-
ræðan um öryggi á vegum hefur verið um ferðaþjón-
ustuna og ekki gengur að bjóða erlendum gestum okk-
ar upp á ónýtt vegakerfi. Ef ég á að segja alveg eins
og er þá hef ég meiri áhyggjur af þeim sem hér starfa
og búa og fara um vegakerfið á degi hverjum heldur
en ferðamönnum sem dvelja hér í nokkrar klukku-
stundir.“
Styrkt og breikkað
Ýmsar vegaframkvæmdir eru á döfinni í Bláskóga-
byggð. Til stendur að styrkja og breikka Þingvallaveg
í gegnum þjóðgarðinn á Þingvöllum, 8,3 kílómetra veg-
kafla en slíkt á að gera veginn öruggari. Þetta verk á
að vinnast á þessu og næsta ári. Með vorinu hefjast
svo framkvæmdir við að styrkja og breikka fyrsta
hluta Laugarvatnsvegar frá Laugarvatni að Svína-
vatni. Í þessum fyrsta áfanga verður byrjað á 4,3 km
kafla frá Laugarvatni að Grafará. Þá er í undirbúningi
að byggja upp Reykjaveg, átta kílómetra veg sem
liggur frá Efri-Reykjum að Reykholti í Biskups-
tungum sem er þýðingarmikil tenging þvert í gegnum
sveitina. Vonast er til að hægt verði að bjóða út fram-
kvæmdir við nýja brú yfir ána Fullsæl í vor, en bygg-
ing nýs vegar bíður að minnsta kosti til næsta árs rétt
eins og framkvæmdir við vegagerð við Gýgjarhólskot,
það er við svonefndan Skeiða- og Hrunamannaveg
sem er mikilvæg tenging við Gullfoss. – Næst í tíma
er hins vegar að styrkja Biskupstungnabraut frá
Tungufljótsbrú, skammt ofan við Reykholt, í áttina að
Gullfossi. Þar þarf að styrkja burðarlag og setja á nýtt
slitlag á veginn sem er siginn og holum orpinn – eins
og svo margar aðrar leiðir í Bláskógabyggð.
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Vegferð Gengið á Reykjavegi undir leiðsögn sveitarstjórnar sem kynnti þingmönnum, Vegagerð og fleiri stöðuna.
Vegirnir brotna niður
 Almannavarnaástand í Bláskógabyggð  Ástand vega
skapar vanda  Ferðaþjónustan er að yfirtaka samfélagið
Ljósmynd/Ragnhildur Sævarsdóttir
Óhapp Á síðasta ári gaf vegakantur sig undan rútu við
Þingvelli. Engan sakaði. Nú stendur til í öryggisskyni
að endurgera veginn á þessum slóðum.
En hvers
vegna eru veg-
irnir að brotna
niður? Magnús
Valur Jóhanns-
son, fram-
kvæmdastjóri
hjá Vegagerð-
inni, sagði í
kynnisferðinni
að sú hefði
verið tíðin að um 2% af þjóð-
artekjum fóru í vegamál en nú
væri hlutfallið um 1%. „Við
náum ekki að halda vegakerfinu
við né fara í aðkallandi nýfram-
kvæmdir. Eitt sinn gátum við
haldið í horfi með nauðsynlegt
viðhald en nú erum við á eftir
áætlun sem nemur 65 millj-
örðum króna,“ segir Magnús.
Þurfa 65
milljarða
HALDA EKKI Í HORFINU
Magnús Valur
Jóhannsson
Flest bendir til að launamunur
kynjanna hafi minnkað jafnt og
þétt á seinustu tíu árum, eða frá
2008 til 2016, sem er það tímabil
sem undir er í viðamikilli rannsókn
Hagstofu Íslands. Niðurstöðurnar
voru birtar í Hagtíðindum í gær.
Notaðar eru ýmsar flóknar töl-
fræðiaðferðir til að leggja mat á
hvort óútskýrður munur sé á laun-
um kynjanna og er fyrirvari hafður
á. ,,[…] er erfiðleikum bundið að
finna hinn eiginlega launamun sem
hægt er að rekja eingöngu til kyns
enda eru óvissuþættir margir.
Helst má þar nefna takmarkanir
gagna, skýribreytur og forsendur
sem lagðar eru til grundvallar töl-
fræðiaðferðum,“ segir í samantekt
um rannsóknina.
Meginniðurstöður sérfræðinga
Hagstofunnar eru þær að konur
voru að jafnaði með 6,6% lægri
laun en karlar árið 2008 en leið-
réttur munur minnkaði í 4,5% árið
2016. „Óskýrður launamunur var
4,8% en skýrður launamunur 7,4%
á öllu tímabilinu 2008-2016. Skýrð-
ur launamunur segir til um hversu
stór hluti launamunar skýrist af
þeim skýringarþáttum sem lagðir
eru til grundvallar í greiningunni
en óskýrður stendur fyrir þann
launamun sem ekki tókst að skýra.
Skipting tímabilsins 2008-2016 í
þriggja ára tímabil leiðir í ljós stöð-
ugt minnkandi launamun og fór
óskýrði launamunurinn úr 4,8% á
árunum 2008-2010 í 3,6% á árunum
2014-2016,“ segir þar.
Minnkaði um þriðjung
Í umfjöllun Samtaka atvinnulífs-
ins um þessar niðurstöður í gær
segir að launamunurinn hafi
minnkað verulega. Á almennum
vinnumarkaði minnkaði leiðréttur
launamunur kynjanna um þriðjung
á átta ára tímabili. ,,Hann var 8,1%
árið 2008 og 5,4% árið 2016 og
minnkaði þannig um 2,7 prósentur.
Hjá hinu opinbera minnkaði leið-
rétti launamunurinn úr 5,2% í 3,3%,
eða um 1,9 prósentu og á vinnu-
markaðnum í heild úr 6,6% í 4,5%,
eða um 2,1 prósentu. Hvort tveggja
er um þriðjungs minnkun launa-
munar,“ segir í umfjöllun SA.
Byggt er á mjög viðamiklu
gagnasafni með 615 þúsund athug-
unum á launum einstaklinga á aldr-
inum 18-67 ára. Ef eingöngu er litið
á atvinnutekjur, þ.e.a.s. launa-
tekjur og aðrar launatengdar
greiðslur án tillits til vinnutíma
kemur í ljós að konur voru með
28% lægri atvinnutekjur en karlar
á árinu 2016 en sá munur hafði
minnkað um 8 prósentustig frá
2008.
Margvíslegar nýjar upplýsingar
um laun og launamyndun karla og
kvenna er að finna í rannsókninni.
Menntun hefur t.d. svipuð áhrif á
laun karla og kvenna en þó er ívið
meiri launaávinningur í því fyrir
konur að hafa háskólapróf, bakkal-
árgráðu. Mannaforráð hafa aðeins
meiri áhrif á laun karla en kvenna
og karlar með fastlaunasamninga
hafa að meðatali 7,5% hærri laun
en aðrir karlar. Konur með fast-
launasamninga hafa hins vegar 5%
hærri laun en aðrar konur og loks
er ávinningur karla greinilega mun
meiri af því að vinna á almennum
vinnumarkaði en ávinningur
kvenna. Karlar sem vinna á al-
mennum vinnumarkaði eru að jafn-
aði með 10,3% hærri laun en karlar
sem vinna í opinbera geiranum.
Hins vegar er ávinningur kvenna á
almennum vinnumarkaði minni þar
sem þær eru að jafnaði með 3,1%
hærri laun en konur í opinbera
geiranum. omfr@mbl.is
Launamunur kynjanna á vinnumarkaði
Leiðréttur launamunur 2008-2016 í prósentum
10%
8%
6%
4%
2%
0%
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Heimild: Hagtíðindi og SA
Almennur vinnumarkaður Opinberir starfsmenn Allir
8,1
5,4
4,5
3,3
6,6
5,2
Launamunur-
inn minnkar
 Óskýrður launamunur 3,6%  Manna-
forráð hækka karla meira en konur