Morgunblaðið - Sunnudagur - 04.03.2018, Blaðsíða 14

Morgunblaðið - Sunnudagur - 04.03.2018, Blaðsíða 14
VIÐTAL 14 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4.3. 2018 Það þurfti mikið að hafa ofan af fyrir mér og mamma kunni sínar aðferðir. Ég nefnilega elsk- aði sögur og það eina sem gekk til að ég væri hljóð í smástund var að láta mig hlusta á söguna um Dýrin í Hálsaskógi á plötu. Ég náði að vera hljóð, stillt og prúð þennan klukkutíma en að öðru leyti var ég svolítið hæper, talaði mikið og var pínu óstýrilát.“ Og þetta eru engar ýkjur með að Unnur hafi verið send í pössun þegar foreldrarnir fóru í frí, að minnsta kosti fyrstu árin. Þá var hún send til frændfólks síns á Akureyri, móðurbróður, Lár- usar Jónssonar alþingismanns, og eiginkonu hans, Guðrúnar Jónsdóttur, meðan mamma og pabbi keyrðu hringveginn. Þú hljómar svolítið eins og þú hafir verið að springa úr lífsgleði, eða hvað? „Já, ég held að ég hafi verið sérlega glaður krakki sem sá litlar hömlur á lífinu og þar af leiðandi mjög virk í öllu, æfði skíði, lærði á pí- anó, fiðlu og söng í kór.“ Í Kína á slóðir dótturinnar Unnur og Pétur voru ung þegar þau kynntust en þrátt fyrir borgarblóðið í Pétri var hann um tíma á Ólafsfirði, lék þar knattspyrnu með Leiftri og þau Unnur kynntust í bæjarvinnunni, hún að verða tvítug og hann 19. Hver er lykill ykkar að því að hafa verið sam- an allar götur síðan? Og svolítið meira saman en kannski mörg pör því þið bjugguð líka ein í út- löndum í lengri tíma. „Okkar lykill er held ég bara að … Pétur er mjög umburðarlyndur,“ segir Unnur og flissar. „Nei, nei, í fullri alvöru þá höfum við kannski bara gefið hvort öðru þetta frelsi til að gera það sem okkur þykir skemmtilegast á hverjum tíma. Ég vona og upplifi það ekki þannig að við höfum lagt einhver álög hvort á annað, þannig að það þurfi eitthvað ákveðið að vera að gerast, lífið eigi að vera nákvæmlega svona eða hinseg- in. Við erum frekar samheldin og góðir vinir. Það er helst þessi borgar- og sveitaslagsíða sem vegur salt á milli okkar, að öðru leyti eru gildi og áhugamál samstillt.“ Áhugamálin eru þá hver? „Klassísk og miðaldra, okkur finnst gaman að ferðast og svo höfum við bæði áhuga á matseld. Svo erum við miklir dýravinir, megnið af okkar samvistum höfum við átt hunda. Ferðalögin skipa háan sess en við höfum dregið dóttur okk- ar með í þetta allt þannig að hún er eins og þriðji aðilinn í þessu öllu, ekki sem barn heldur einstaklingur. Þegar við bjuggum með hana er- lendis voru litlir möguleikar á að fá pössun þannig að við héldum bara fullorðinslífi okkar áfram með hana meðferðis í allt. Það hjálpaði að hún var afskaplega meðfærileg. Hún er borg- arstelpa eins og pabbi sinn, sem kann að meta gott Bístró í París.“ Þið ferðuðust einmitt síðasta sumar saman til Kína, að heimsækja þær slóðir sem Lilja Hug- rún er ættleidd frá. „Já, það var stórkostlegt, við fórum í Asíu- reisu. Ég þurfti að fara á nokkra fundi og ráð- stefnu þarna erlendis og það var búið að vera draumur okkar að fara aftur þangað sem við sóttum hana á sínum tíma, miklu sterkari draumur hjá okkur en henni kannski. Henni fannst það alveg áhugavert en sannfæringin um að þetta væri að einhverju leyti mikilvægt var sterkari hjá okkur, að þetta væri einhver varða sem við þyrftum að fara út í. Við byrjuðum í Víetnam, vorum þar í 10 daga, svo fórum við yfir landamærin og hittum vini okkar en ég vinn með töluvert mörgu fólki frá Kína og þau voru á leið á ráðstefnu með mér. Þau hittu okkur í héraðinu hennar Lilju og ferð- uðust með okkur um Kína, bæði hennar hérað og svo fórum við líka og heimsóttum heimkynni þeirra. Fórum meðal annars í Sisúann-hérað og skoðuðum pöndurnar en Lilja er líka mikil dýrakona, er að gera upp við sig hvort hún vilji vera David Attenborough eða Julia Roberts, dýralífsfræðingur eða leikari.“ Náðuð þið að ferðast um Kína þegar þið sótt- uð Lilju eða var þetta fyrsta tækifærið? „Þegar við sóttum hana fórum við á Múrinn og menningarreisu í Peking en við vorum fyrst og fremst upptekin af því að vera á leiðinni á fæðingardeildina, algjörlega með athyglina á henni og það voru bara pelar og bleyjur sem áttu huga okkar og ég upplifði Kína ekki á neinn hátt. Við erum mjög glöð með þessa ferð, þetta var eitthvað sem okkur langaði að gera þegar hún væri orðin eldri en samt ekki of gömul. Bara þetta að finna lyktina, borða matinn og slíkt var svo mikil upplifun.“ Heim á lokametrum góðæris Hvað verður til þess að þú velur þessa leið í námi upphaflega, þegar þú ert búin með MA og ákveður að fara í sálfræði, sem endar á því að þú verður doktor í faraldsfræði? „Ég var ákveðin í menntaskóla að ég vildi læra eitthvað tengt líffræði, sálfræði eða jafnvel læknisfræði. Hjá frábærum líffræðikennara í MA, Þóri Haraldssyni, myndaðist sterkur áhugi hjá mér á þessum fræðum. Svo æxlaðist það þannig að ég skráði mig í sálfræði um leið og ég útskrifaðist og varð strax áhugasöm um tengsl tilfinninga við líkamlega þætti. Það er einmitt merkilegt að hugsa til þess að ég skrifaði lokaverkefni mitt úr Háskóla Íslands með Örnu Hauksdóttur sem ég vinn ennþá með, um tengsl áfalla við þróun krabbameina. Og það var fyrir 22 árum og við erum ennþá að rann- saka það sama! Enda verður þetta líklega nokk- urra kynslóða verk að skilja þetta orsaka- samhengi til hlítar. Við Pétur vorum að spá í að fara til Banda- ríkjanna, bæði í frekara nám. Þá fékk hann til- boð frá klúbbi í Stokkhólmi að spila þar og þangað lá leið okkar þegar ég var 24 ára gömul eða 1996. Þegar við vorum komin þangað skoð- aði ég möguleikana á að læra áfram það sem ég vildi gera og var fyrst aðstoðarmaður prófess- ors við Karolinska áður en ég skráði mig inn í doktorsnám við Karolinska háskólann. Þar var ég í 6-7 ár, bæði sem doktorsnemi og nýdoktor. Við enduðum á að búa erlendis í 11 ár, bæði í Svíþjóð og svo Bandaríkjunum.“ Hvernig var að vera vísindamaður úti? „Frábært. Svíþjóð er leikvöllur fyrir fólk í mín- um bransa. Bæði er svo mikið af leikföngum, það er að segja gögnum, og rík hefð fyrir vísindum. Nóbelsverðlaunin eru veitt þaðan og almenn- ingur veitir vísindunum mikla athygli. Framlag hins opinbera til vísinda er líka annað en það sem við eigum að venjast. Það er að mörgu leyti for- réttindi að vera vísindamaður þarna úti. Við hefðum alveg getað búið þarna áfram, en þegar við fengum Lilju breyttist lífið og það má segja að hún hafi verið hvatinn að því að við fluttum heim. Við vildum gjarnan að hún fengi að upplifa samskipti við stórfjölskylduna.“ Þið flytjið þá heim árið 2007, á lokametrum góðærisins fyrir hrun, hvernig var það? „Einmitt, þetta er 2007, og líkt og margir út- lendingar og Íslendingar sem höfðu verið fjarri heimahögum lengi skildum við ekki hvað var í gangi. Þrefaldir jeppar, hvítar innréttingar og skálað í kampavíni út um allt, þetta var svo ýkt- ur veruleiki. Ég man að stuttu áður, þegar við bjuggum enn úti, höfðum við byrjað að fá spurn- ingar frá útlendingum: „Af hverju eru Íslend- ingar svona ríkir?“ Ég man að ég hálfmóðg- aðist, sagði að það væri bara ekkert rétt, þeir væru ekkert ríkir!“ En mér fannst frábært að koma heim. Ég var ráðin sem dósent við læknadeild og mínar helstu vinnuskyldur voru að koma á stofn og byggja upp framhaldsnám í lýðheilsuvísindum, þverfræðilegt masters- og doktorsnám og þetta var því annasamur tími. Klassískt var að eftir langan vinnudag lagði ég mig með Lilju á kvöld- in, blundaði kannski í korter, hálftíma, vaknaði svo og kýldi í mig 500 grömmum af súkkulaði og vann áfram til 1-2 á nóttunni. Þetta var takt- urinn fyrst, en skemmtilegur tími með dásam- legu fólki innan háskólans.“ Pólitík í vísindunum Eftir að Unnur fékk styrkinn frá Evrópusam- bandinu á hún að einbeita sér að vísindunum og er því undanskilin kennslu að minnsta kosti næstu 4-5 árin. Unnur fær því að vera fyrst og fremst vísindamaður í dag og veitir ekki af því. „Einmitt núna eiga vísindin mig algjörlega og mér finnst gott að geta einbeitt mér svona. Skyldur okkar sem vísindamanna eru tvær; að stunda vísindi og miðla þeim; kenna þeim sem eru í námi það nýjasta nýja. Það er hins vegar mjög krefjandi því vísindin útheimta mikla ein- beitingu og nákvæmni. Það finna margir sem eru í doktorsnámi og vinna með að það er erfitt að vera lengi í burtu frá rannsóknunum og ætla svo að stökkva aftur inn í verkið. Það er alls ekki sjálfgefið að fá slíkt tækifæri, að geta einbeitt sér svona að vísindunum.“ Á kafi í vísindastörfum og eitilharðri einbeit- ingu, þar sem allt þarf að vera hundrað prósent, hvernig hleðurðu andann? „Við fluttum fyrir fjórum árum af Grenimel á Einimel og gerðum upp baðherbergið á nýja heimilinu. Í langan tíma vorum við því ekki með aðstöðu að baði heima, og fórum því í Vesturbæj- arlaugina hvern einasta morgun. Þegar baðher- bergið var tilbúið gátum við ekki hætt að fara í Vesturbæjarlaugina og nú er svo komið að mér finnst varla mark takandi á deginum ef ég kemst ekki í sund á morgnana. Sú sundferð tekur bara sjö mínútur, ég fer í heita pottinn, kalda pottinn og gufu. En þar finnst mér ég hlaða batteríin og svo er það samvera með vinum og fjölskyldu, sveitin og göngutúrar með hundinum. Ég er líka í kór Neskirkju. Það er ekkert eins svalandi og að syngja með 50 manns í átta röddum.“ Þú talar um ömmu þína sem mótandi afl, en ef þú nefnir einhverja í starfsumhverfi? „Það hafa margir haft áhrif á mann fræðilega en ég var með frábæran mentor þegar ég var ungur vísindamaður við Karolinska sem ég er enn í miklu sambandi við, Hans-Olov Adami prófessor. Hann var líka tímabundið deild- arforseti við Harvard þar sem ég var seinna og byggði upp deildina mína við Karolinska. Hann er 76 ára í dag, hugsjónamaður og sýn hans á skyldur vísindamanna veitir mér mikinn inn- blástur en ég lærði rosalega mikið af því að vera vinkona hans og læri enn. Ef ég mæti einhverju krefjandi, ekki síst ef ég mæti einhverju sem tengist pólitík innan akademíunnar, þá á ég al- veg til í að hringja í hann og heyra hans álit.“ Þurfa vísindamenn að lenda í einhverju svo- leiðis? Er mikil pólitík innan akademíunnar? „Jahá. Þegar Schlesinger yfirgaf prófess- orsstöðu sína við Harvard til að gegna hlutverki ráðgjafa Kennedy forseta á sínum tíma sagði hann eitthvað á þá leið að hann hefði ákveðið að yfirgefa Harvard og fara til Washington til að ’Klassískt var að eftir lang-an vinnudag lagði ég migmeð Lilju á kvöldin, blundaðikannski í korter, hálftíma, vaknaði svo og kýldi í mig 500 grömmum af súkkulaði og vann áfram til 1-2 á nóttunni.

x

Morgunblaðið - Sunnudagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið - Sunnudagur
https://timarit.is/publication/1078

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.