Morgunblaðið - 03.04.2018, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 3. APRÍL 2018
Jafnvægi Þess eru mörg dæmi að aukaæfingin skapar meistarann. Í Nauthólsvík er ekki aðeins kjörið að bleyta búk heldur er þar einnig skjól til þess að gera mikilvægar teygjur.
Eggert
„Við erum á barmi
byltingar og til þess
að hefja byltinguna
þurfum við lítið stríð
sem við vinnum.“
Þessi orð féllu af
vörum ráðamanna í
Kreml árið 1903 rétt
áður en þeir fóru í
blóðugt stríð við Jap-
an. Þessi orð hefðu að
sama skapi getað fallið
þegar Rússar réðust inn í Tétsníu
1999, inn í Georgíu 2008, inn í
Úkraínu 2014 og inn í Sýrland 2015.
Leikvöllur Pútíns fer stækkandi
og nú höfum við orðið vitni að
grimmilegri efnavopnaárás á feðgin
í hinum friðsæla bæ Sainsbury á
Bretlandi. Bandaríkjamenn, Þjóð-
verjar, Frakkar og Bretar segja í
sameiginlegri yfirlýsingu að Rússar
beri ábyrgð á ódæðinu. Undir það
hefur framkvæmdastjóri NATO
tekið. Málið heldur áfram að versna
og hefur utanríkisráðherra Breta
líkt Pútín við Adolf
Hitler. Nú síðast hafa
a.m.k. 20 ríki rekið
rússneska diplómata
úr landi til að sýna
Bretum stuðning í
verki. Auk þess hefur
sendiherra ESB í
Moskvu verið kallaður
heim. Þetta er ein al-
varlegasta deilan sem
komið hefur upp í al-
þjóðasamskiptum í
Evrópu síðan í síðari
heimsstyrjöldinni.
Forsætisráðherra Bretlands, The-
resa May, sagði að efnavopnaárásin
væri hluti af mynstri rússneskrar
íhlutunar gegn Evrópu.
Harðstjórn og spilling í Kreml
Pútin hefur nú framlengt valda-
tíma sinn um átta ár. Að baki því
liggur sambland af áróðri og kúgun
á rússneskum almenningi. Útrás-
arvaldastefna, harðstjórn og spill-
ing heima fyrir. „Enginn Pútín,
ekkert Rússland,“ sagði starfs-
mannastjórinn í Kreml í október
2014. Gagnrýni á stjórnvöld er ekki
liðin og síðan 1999 hafa a.m.k. 28
blaðamenn í Rússlandi verið drepn-
ir. Nú er svo komið að stjórnarand-
staðan á ekkert sæti á rússneska
þinginu, Dúmunni.
Grafa undan samstöðu
innan NATO og ESB
Aðferðafræðin í Kreml gagnvart
Evrópu er með tvennum hætti. Í
fyrsta lagi er markmiðið að grafa
undan samstöðu ríkja innan NATO
og ESB. Það gera þeir með því að
finna glufur í stjórnkerfi ríkja þar
sem hægt er að nýta spillingu til að
rjúfa einingu í málum; eins og í við-
skiptabanninu á Rússland og her-
æfingum NATO. Í öðru lagi að
grafa undan lýðræðinu í ríkjum
Evrópu með því að beita fölskum
fréttum í stórum stíl og afskiptum
af kosningum með skipulögðum
hætti á netinu. Öryggismálastjóri
ESB sagði á síðasta ári að Rússar
hefðu náð miklum árangri í að
breiða út falskar fréttir í Evrópu.
Stjórnvöld í Rússlandi eru sér-
fræðingar í spillingu og beita
óspart þessari „útflutningsvöru“
sinni í baráttunni gegn samstöðu
innan ESB. Bent hefur verið á að
besta leiðin til að lama ESB sé í
gegnum spillingu.
Nánast engin ríki í Evrópu hafa
sloppið við áróðursmaskínuna frá
Kreml. Í Eystrasaltsríkjunum
leggja Rússar sérstaka áherslu á að
ná á sitt band rússneska minnihlut-
anum og sá fræjum tortryggni í
garð stjórnvalda. Reynt hefur verið
að rjúfa samstöðu Eystrasaltsríkj-
anna með margvíslegum hætti. Við
landamæri ríkjanna hafa Rússar
fjölgað verulega í herafla sínum og
halda reglulega heræfingar.
Norðurlöndin hafa ekki farið var-
hluta af áróðri Rússa og er þekkt
dæmi afskipti Rússa af finnsku
þingkosningunum 2015. Hollend-
ingar urðu sérstaklega fyrir
barðinu á Rússum í tengslum við
þjóðaratkvæðagreiðsluna árið 2016
um hvort samþykkja ætti viðskipta-
samning ESB við Úkraínu. Rússar
fengu sínu framgengt og var samn-
ingurinn felldur, enda máttu þeir
ekki til þess hugsa að Úkraína
myndi tengjast ESB frekari bönd-
um. Óskastaðan í Kreml er sú að
samstaða ríkja innan ESB og
NATO liðist í sundur.
Ógn við frið og öryggi
Framkoma Rússa er vel skipu-
lögð ógn við frið og öryggi í Evr-
ópu. Henni verður að mæta af
hörku. Alþingi þarf að vera vel upp-
lýst um stöðu og þróun mála og
taka hlutverk sitt alvarlega, með
því að efla Íslandsdeild NATO-
þingsins.
Pútín hefur ekki sagt sitt síðasta
orð.
Eftir Birgi
Þórarinsson » Framkoma Rússa
er vel skipulögð
ógn við frið og öryggi
í Evrópu. Henni verður
að mæta af hörku.
Birgir Þórarinsson
Höfundur er þingmaður
Miðflokksins.
birgirth@althingi.is
Rússnesk íhlutun gegn Evrópu
Á undanförnum ár-
um hefur samfélag
okkar gengið í gegnum
breytingar sem hafa
haft víðtæk áhrif á fjöl-
skyldugerð og uppeld-
isaðstæður barna.
Þetta er sambærileg
þróun og hefur átt sér
stað í öðrum vestræn-
um ríkjum. Marg-
breytileiki fjöl-
skyldugerðar og
hreyfanleiki í þeim skilningi að börn
geta átt marga ólíka aðila sem gegna
foreldra- og systkinahlutverki á
bernskuskeiði sínu, hefur skapað
nýjan veruleika sem horfast verður í
augu við. Þessu til viðbótar hafa
breytingar á sviði margmiðlunar og
samskiptatækni haft djúpstæð áhrif
á félagsleg tengsl og samneyti,
vissulega skapað tækifæri til þroska
fyrir börnin en líka ógnir og ný úr-
lausnarefni sem takast verður á við
ef ekki á illa að fara. Þróunin í þess-
um efnum er hröð og það er í senn
skylda og áskorun fyrir foreldra og
samfélagið allt að bregðast við henni
til þess að tryggja börnum okkar
eins hagfellda útkomu og frekast er
kostur.
Meira fjármagn
í börn er besta
fjárfestingin
Mörg börn sem er
hætta búin í því öldu-
róti sem að ofan greinir
eru í viðkvæmri stöðu
og sum njóta alls ekki
þess atlætis og umönn-
unar sem tryggir
þroskavænleg upp-
vaxtarskilyrði og vernd
frá áföllum á bernsku-
árum. Hraði og krefj-
andi margmiðl-
unartækni nútímans getur ógnað
tengslum við uppalendur sem eru
hverju barni nauðsynleg. Gáum við
ekki að okkur getur geðheilbrigði
barna versnað og ýmsar vísbend-
ingar benda til þess að þetta hafi
þegar gerst, sbr. fjölgun ungs fólks á
örorku vegna geðheilbrigði. Það er
ekki einungis réttur barnsins að
samfélagið bregðist við þessari þró-
un heldur er það skynsamlegt fyrir
okkur sem þjóð að verja auknu fjár-
magni í þessi verkefni. Ekki síst í
ljósi rannsókna sem leitt hafa í ljós
að hver króna sem við ráðstöfum til
að bæta hag barna sparar að
minnsta kosti átta krónur síðar á
lífsleiðinni – sé einungis litið til fjár-
magns.
Þurfum „snemmtæka íhlutun“
Hugtakið „snemmtæk íhlutun“
felur í sér tvíþætta merkingu. Ann-
ars vegar að börn fái aðstoð og hjálp
sem fyrst á lífsleiðinni. Hins vegar
að liðsinnið sé veitt áður en vanda-
málið ágerist með skaðlegum afleið-
ingum sem geta verið óafturkræfar.
Ein stærsta áskorun stjórnmál-
anna er að ávarpa þetta viðfangsefni
með það fyrir augum að fanga börn í
áhættu áður en það er um seinan,
bregðast við með viðeigandi hætti og
tryggja þeim stuðning og nauðsyn-
lega þjónustu svo þau geti tekið
virkan þátt í samfélaginu, námi,
tómstundum og menningarstarfsemi
á hverjum tíma, frá bernsku til full-
orðinsára. Í því skyni að treysta
þessi markmið þarf að endurskoða
velferðarkerfi okkar svo unnt sé að
bregðast við erfiðleikum barna með
viðeigandi hætti og tafarlaust þegar
þeir gera vart við sig.
Aukum samvinnu milli
kerfa og brjótum niður
ósýnilega múra
Forsendur slíkrar snemmtækrar
íhlutunar eru að stofnanir sam-
félagsins sem koma að málefnum
barna leggi sig fram við að brjóta
niður ósýnilega múra á milli ólíkra
málaflokka, stjórnsýslustiga og
stofnana og tryggja þverfaglega
nálgun og samstarf allra sem bera
ábyrgð gagnvart börnum. Frjáls fé-
lagasamtök hafa í mörgum tilvikum
stoppað upp í götin í velferð-
arkerfinu með margháttuðum stuðn-
ingi við börn. Fram þarf að fara
markviss umræða um verkaskipt-
ingu og samstarf hins opinbera
hjálparkerfis og frjálsra fé-
lagasamtaka um fyrirkomulag
snemmtækrar íhlutunar. Mikilvægt
er að í þessu samhengi sé hugsað út
fyrir ramma hefðbundins þanka-
gangs.
Náum samstöðu um breytingar
Undanfarið hef ég átt fundi með
fjölmörgum félagasamtökum og ein-
staklingum um það sem að ofan
greinir. Það hefur sannfært mig um
að rétt sé að hefja formlega ferli sem
miðar að því að innleiða í auknum
mæli snemmtæka íhlutun í mál-
efnum barna, þörf er á samhæfingu
og samstarfi stofnana samfélagsins.
Sem ráðherra málefna barna og
barnafjölskyldna tel ég rétt að end-
urskoða gildandi lagaumhverfi með
það fyrir augum að styrkja stöðu
barna, tryggja í auknum mæli
snemmtæka íhlutun, treysta rétt
barnsins í málsmeðferðinni sem og
að bæta umgjörð barnafjölskyldna.
Samhliða þessu er nauðsynlegt að
endurskoða verkaskiptingu ríkis og
sveitarfélaga, einkum með hliðsjón
af forvörnum, aðgerðum til að koma
í veg fyrir ofbeldi gegn börnum og
ennfremur ábyrgð á sérhæfðum
úræðum fyrir börn og fjölskyldur.
Við þessa vinnu verður leitað fyr-
irmynda hjá þeim ríkjum sem
fremst standa, enda óþarft að finna
upp hjólið. Við erum fámenn, vel
menntuð og fjársterk þjóð í alþjóð-
legum samanburði og því eru góðar
líkur á að okkur takist að komast í
fremstu röð þjóða sem tryggja rétt-
indi barna og velferð þeirra til fram-
tíðar.
Eftir Ásmund Einar
Daðason » Þróunin í þessum
efnum er hröð og
það er í senn skylda og
áskorun fyrir foreldra
og samfélagið allt að
bregðast við henni til
þess að tryggja börnum
okkar eins hagfellda
útkomu og frekast
er kostur.Ásmundur Einar Daðason
Höfundur er félags- og
jafnréttismálaráðherra.
Börnin þarfnast breytinga!