Morgunblaðið - 17.04.2018, Blaðsíða 2

2 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 17. APRÍL 2018
Nýjar vörur frá geoSilica
Kísill Íslenskt kísilsteinefni
Recover Fyrir vöðva og taugar
Renew Fyrir húð, hár og neglur
Repair Fyrir bein og liði
Fæst í öllum helstu apótekum, heilsuvöruverslunum,
Hagkaupum, Nettó, Fjarðarkaupum og vefverslun geoSilica.
Nánari upplýsingar má finna á www.geosilica.is
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík. Sími 5691100 Fulltrúar ritstjóra Sigtryggur Sigtryggsson sisi@mbl.is Ágúst Ingi Jónsson aij@mbl.is Fréttir Guðmundur Sv. Hermannsson ritstjorn@mbl.is Menning Einar Falur Ingólfsson menning@mbl.is
Viðskipti Sigurður Nordal vidskipti@mbl.is Íþróttir Víðir Sigurðsson sport@mbl.is mbl.is Jón Pétur Jónsson netfrett@mbl.is Smartland Marta María Jónasdóttir smartland@mbl.is Umræðan | Minningar mbl.is/senda grein Prentun Landsprent ehf.
Guðrún Erlingsdóttir
ge@mbl.is
„Þetta leggst ágætlega í mig, ég er
fullur auðmýktar og þakka það traust
sem mér er sýnt. Það var ánægjulegt
að sjá að það var enginn ágreiningur
um þetta í þinginu,“ segir Skúli Egg-
ert Þórðarson, sem kosinn var ríkis-
endurskoðandi með öllum greiddum
atkvæðum á Alþingi í gær.
„Ég hugsa að það sé alltaf betra
veganesti að hafa samhljóm frekar
en hitt,“ segir Skúli sem þekkir að
eigin sögn til starfa Ríkisendurskoð-
unar.
„Ég þekki nú aðeins til Ríkisend-
urskoðunar og starfa hennar og
þekki núverandi ríkisendurskoðanda
og staðgengil hans, Lárus Sæmunds-
son. Ég mun fljótlega funda með
þeim og fara yfir hvernig staða mála
er,“ segir Skúli.
Skúli var kosinn ríkisendurskoð-
andi til sex ára og tekur við embætt-
inu 1. maí. Hann lætur á sama tíma af
starfi ríkisskattstjóra sem hann hef-
ur gegnt frá árinu 2007.
Sóttist ekki eftir tilnefningu
Skúli segir aðdraganda ráðningar-
innar ekki langan.
„Það er stutt síðan ég fór á fund
með forseta Alþingis og tveggja með
honum. Í mínu tilfelli var haft sam-
band við mig og ég spurður hvort það
kæmi til greina að ég tæki við starfi
ríkisendurskoðanda ef Alþingi sam-
þykkti það,“ segir Skúli.
Hann segir að ekki sé auglýst í
embættið heldur sé óskað eftir til-
nefningum.
„Ég sótti ekki um,“ segir Skúli
sem segir næsta skref að kynna sér
hvernig starfið er og heilsa upp á það
starfsfólk sem hann þekkir ekki.
Hann segir tímann munu leiða það í
ljós hvort einhverjar breytingar
verði. En það sé nokkuð ljóst að nýj-
um stjórnendum fylgi alltaf ein-
hverjar breytingar.
„Það geta verið áherslubreytingar
og ýmislegt annað, en það er of
snemmt að tjá sig um það núna. Ég
hef ekki unnið hjá Ríkisendurskoðun
en ég þekki marga sem vinna þar og
þeir hafa margoft leitað til Ríkis-
skattstjóra eftir upplýsingum. Í
gegnum árin höfum við unnið með
Ríkisendurskoðun að upplýsa stofn-
unina um til dæmis allt er varðar
álagningu skatta,“ segir Skúli.
Hann segir nýja starfið leggjast
ágætlega í sig en það hafi komið
óvænt.
„Þetta er verkefni sem mér er trú-
að fyrir og ég mun taka því eins og
það liggur fyrir og setja mig inn í þau
verkefni sem starfinu fylgja,“ segir
Skúli.
Umboðsmaður Alþingis líkt og rík-
isendurskoðandi eru kosnir í embætti
sín af Alþingi en ekki skipaðir eins og
aðrir embættismenn.
Skúli Eggert kosinn
ríkisendurskoðandi
 Kosinn einróma af Alþingi  Tilnefningin kom á óvart
Morgunblaðið/Hari
Ríkisendurskoðandi Skúli Eggert Þórðarson lítur með tilhlökkun til kom-
andi verkefna í starfi ríkisendurskoðanda sem hann tekur við 1. maí.
Skúli Eggert Þórðarson
» Fæddur árið 1953.
» Lögfræðingur að mennt.
» Forstöðumaður tekjuskatts-
deildar ríkisskattstjóra 1987 til
1990.
» Vararíkisskattstjóri 1990 til
1993.
» Skattrannsóknarstjóri 1993
til 2007.
» Ríkisskattstjóri 2007 til 2018.
Magnús Heimir Jónasson
mhj@mbl.is
Hannes Þórisson hefur farið í fjög-
urra tíma blóðskilun þrjá daga vik-
unnar í tæp níu ár meðan hann bíður
eftir því að fá heilbrigt nýra. Hann
hefur verið nýrnaveikur frá fæðingu
en bæði nýrun gáfu sig rétt upp úr
tvítugu. Hann er nú á tveimur biðlist-
um eftir nýju nýra og hefur verið á
öðrum þeirra í rúm 6 ár og sérstök-
um lista síðastliðin tvö og hálft ár.
Spurður um hvað veldur þessari
löngu bið segir Hannes það vera
vegna þess að hann sé með óvenju-
mikið magn af mótefni í blóðinu. „Ég
er á lista eftir nýra frá látnum gjafa.
Svörin eru þau að ég er með óvenju-
öflug mótefni í blóðinu gagnvart líf-
færi frá öðrum, sem ég fékk þegar ég
var ungbarn, líklegast eftir blóðgjöf
sem ég þurfti að fara í. Það setur
mann á sértækan lista sem ég er bú-
inn að vera á núna í tvö og hálft ár,“
segir Hannes í samtali við Morgun-
blaðið.
Líkamlega lýjandi meðferð
Hann fer í blóðskilun alla mánu-
daga, miðvikudaga og föstudaga og
tekur ferlið meirihluta dagsins. „Ég
er tengdur í vélina í fjóra klukkutíma
þannig að þetta eru fimm til sex
klukkutímar á dag sem fara í þetta
ferli. Þetta mjög lýjandi og mjög
þreytandi, menn segja þetta vont en
þetta venst ekki. Það eru settar nálar
í mann en ég er með ákveðið aðgengi
á handleggnum. Um 300 ml er dælt
af blóði úr líkamanum á mínútu, sem
er hreinsað og dælt inn í hann aftur,“
segir Hannes en einnig þarf að taka
vökva úr líkamanum í leiðinni. „Ég
pissa lítið, því það eru nýrun sem
framleiða þvag þannig að það þarf að
taka vökva úr mér í leiðinni. Það geta
verið svona þrír til fimm lítrar sem
þarf að taka úr mér í hvert skipti.
Það lækkar blóðþrýsting og maður
verður þreyttur.“
Spurður um hversu lengi sé hægt
að vera í blóðskilun segir Hannes
ekkert hámark á því en áratugur sé
ekki æskilegt. „Það er ekkert há-
mark. Það má segja að eftir 10 ár sé
þetta ekki eins bjart hjá manni og áð-
ur en fólk hefur alveg verið í tugi ára
í blóðskilun erlendis.“
Sömu svörin ár eftir ár
Spurður um hvort einhver teikn
séu á lofti um nýtt nýra segist hann
hafa fengið að heyra sömu svörin til
lengri tíma. „Þeir segja við mig að
það gæti komið nýra á morgun og
það gæti komið eftir tvö ár en í sex ár
hefur verið sagt við mig að þetta gæti
komið á næstu tveimur árum.“
Hannes segist þrauka á meðan og
hann hefur reynt að ferðast eitthvað
eftir bestu getu en hann þarf þá að
fara eitthvað þar sem hann hefur að-
gengi að blóðskilun. Það er hins veg-
ar erfiðara núna þar sem hann á tvö
ung börn og þá sé blóðskilunin í raun
full vinna.
Margrét Birna Andrésdóttir, yfir-
læknir á nýrnadeild Landspítalans,
segir að erlendir aðilar sjái um finna
nýru fyrir íslenska sjúklinga. „Þegar
það er verið að bíða eftir nýra úr
látnum gjafa er það ekki á okkar
höndum hér á Íslandi. Það er
ígræðsludeildin í Gautaborg sem sér
um það fyrir okkur og er með okkar
fólk á lista. Það er farið eftir
ákveðnum reglum um það hverjir
eru næstir og hverjir eiga að fá
næsta nýra. Þar gilda mismunandi
reglur, en flestir taka tillit til aldurs
og líka hversu lengi þeir hafa verið á
biðlista,“ segir Margrét og bætir við
að þeir sem eru með mótefni í blóð-
inu fari á sérstakan lista sem getur
lengt biðtímann. Sérstaki listinn
tryggir það hins vegar að ef nýra
finnst sem passar fái þeir forgang að
því. „Þannig að ef það finnst nýra
einhvers staðar á Norðurlöndum
sem myndi passa við þennan einstak-
ling þá fer það þangað. Nýra, sem
kannski er frá Danmörku, sem ann-
ars myndi bara vera í Danmörku, fer
þá til einstaklings á þessum lista.“
Skandinavíska stofnunin Scandia
Transplant heldur utan um nýrna-
þega og gjafa á Norðurlöndunum.
„Allir ígræðsluspítalarnir eru aðilar
að þessu Scandia Transplant sem
heldur utan um upplýsingar um
nýrnaþega og gjafa,“ segir Margrét
en hún sat meðal annars í stjórn
Scandia Transplant og segir sér ekki
vera kunnugt um annað en að
reglum um forgang sé fylgt þar. Hún
segir það breytilegt eftir árum
hversu mörg nýru komi til landsins.
„Þetta gekk vel í fyrra, þá voru gerð-
ar margar líffæraígræðslur, við
fengum mörg nýru frá Svíþjóð í
fyrra en það hefur verið minna um
það núna. Sama gildir um okkar
gjafir.“
10 ár er langur tími í blóðskilun
Margrét segir ekki æskilegt fyrir
sjúklinga að vera í yfir 10 ár í blóð-
skilun þó að það sé hægt. „Það er
ekki æskilegt, í fyrsta lagi er mikið
álag fólgið í því að vera í svona með-
ferð þrisvar í viku og að vera í henni í
fjóra tíma í senn. Þá þurfa þeir sem
eru í blóðskilun að halda sig við
ákveðið mataræði og passa vökva.
Ef þú pissar ekki neitt eru einu tæki-
færin til að losa sig við vökva þegar
viðkomandi er í skilun. Þess vegna
teljum við að ígræðsla ef hún er
möguleg þurfi að vera í miklum for-
gangi.“
 Hannes Þórisson er á tveimur biðlistum eftir nýra  Hátt magn mótefna í blóði veldur því að lík-
aminn hafnar flestum nýrum  Í fjögurra tíma blóðskilun þrisvar í viku  „Vont en þetta venst ekki“
Blóðskilun Vél hreinsar blóðið í Hannesi þrisvar í viku í fjóra tíma í senn.
Margra ára bið eftir heilbrigðu nýra
Losun gróðurhúsalofttegunda á Ís-
landi dróst saman um 2% milli ár-
anna 2015 og 2016. Þetta kemur
fram í nýrri skýrslu Umhverfisstofn-
unnar um losun gróðurhúsaloftteg-
unda (National Inventory Report) til
Loftslagssamnings Sameinuðu þjóð-
anna. Losun Íslands var þannig inn-
an skuldbindinga Kýótó bókunarinn-
ar eða 4.669 kílótonn af CO2-ígildum.
Losun Íslands árið 2016, að meðtal-
inni landnotkun, breyttri landnotkun
og skógrækt, jókst um 8,5% frá 1990
til 2016.
Meginástæður samdráttar í losun
milli 2015 og 2016 eru minni losun
frá fiskiskipum, álframleiðslu og
kælimiðlum. Þá hefur niðurdæling
CO2 frá jarðvarmavirkjunum einnig
leitt til minni losunar út í andrúms-
loftið.
Hins vegar er veruleg aukning á
losun frá vegasamgöngum á milli
ára, eða um 9% og einnig frá vélum
og tækjum, um 12%. Stærstu upp-
sprettur gróðurhúsalofttegunda á
Íslandi árið 2016, án landnotkunar,
voru málmiðnaður (38%), vegasam-
göngur (19,5%), fiskiskip (11%), iðra-
gerjun jórturdýra (6,6%) og urðun
úrgangs (4,6%).
Árið 2016 féllu 38% af losun gróð-
urhúsalofttegunda á Íslandi frá stað-
bundnum iðnaði undir gildissvið við-
skiptakerfis ESB, þ.m.t. öll stóriðja.
mhj@mbl.is
Losun gróðurhúsa-
lofttegunda minnkar
 Minni losun fiskiskipa meðal ástæðna