Fréttablaðið - 10.08.2018, Blaðsíða 32

Lifandi fréttamiðill með nýjustu
fréttum allan sólarhringinn ásamt
ítarlegri umöllun um málefni
líðandi stundar.
Selárdalur er fastur viðkomustaður í tilveru systranna Kristínar og Sólveigar Ólafsdætra sem sitja hér á ljónum
Samúels Jónssonar. Þær koma sér nú upp húsi í dalnum til að geta verið þar meira. MYND/GUÐMUNDUR SVERRISSON
Sambi í Selár­
dal og Gísli á
Uppsölum voru
samferða Sól­
veigu Ólafs­
dóttur á æsku­
árum hennar.
Selárdalur er engum líkur. Hann er eiginlega við heimsenda en um leið nafli
alheimsins því sem barn upplifði
maður að þar gerðust allir hlutir,“
segir Sólveig Ólafsdóttir, sem sleit
barnsskónum í Selárdal og bjó þar
öll sumur fram á fullorðinsár.
„Afi minn, Hannibal Valdimars­
son, tók kirkjujörðina Selárdal á
leigu um það leyti sem ég fæddist
og hugsaði hana sem sumaríveru­
stað fjölskyldunnar. Jafnframt setti
hann upp fjárbú með um 500 fjár
og þá kom öll fjölskyldan saman
á sumrin til að ganga í bústörfin.
Pabbi minn, Ólafur Hannibalsson,
tók svo við búinu 1977 og bjó þar
til ársins 1987 og þar átti ég mitt
annað heimili,“ útskýrir Sólveig
sem á sér ljúfar minningar úr Selár­
dalnum.
„Við vorum mörg börnin í frænd­
systkinahópnum sem gengum
þar um algjörlega frjáls og maður
áttaði sig fljótt á að það væri ekki
á mörgum stöðum þar sem tvær
kirkjur stæðu í sama dalnum. Við
krakkarnir gerðum víðreist um
dalinn, fórum í berjamó, lékum
okkur við sjóinn, í höggmynda­
garði Samúels Jónssonar og
komum við hjá Gísla á Uppsölum
þar sem við fengum góðar mót­
tökur. Gísla þótti vænt um að hitta
mann og spjalla og þótt ég hafi ekki
byrjað að drekka kaffi fyrr en um
þrítugt var ég ekki nema sex ára
þegar ég fór að þiggja kaffisopa hjá
Gísla, enda þótti okkur krökkunum
ókurteisi að afþakka sopann,“ segir
Sólveig og brosir.
Tvisvar á sumri var Gísla boðið
til kvöldverðar hjá ömmu Sólveigar
og þar var alltaf samgangur á milli.
„Gísli var dálítið óskýr í tali en
við krakkarnir lögðum okkur fram
um að heyra það sem hann sagði
og náðum flestu þótt við hefðum
stundum þurft að hvá svolítið. Gísli
var vissulega einangraður einbúi
en pabbi átti oft í samskiptum við
hann. Gísli hlustaði líka á sveita­
símann og fylgdist með því sem
gerðist í sveitinni, tók inn rafmagn
um leið og hinir bæirnir, og bróðir
hans kom alltaf með vistir til hans,
en þeir töluðust ekkert við og áttu í
samskiptum án orða.“
Uppsalir eru nú í eyði og þar er
Drakk kaffi með Gísla á Uppsölum
Þórdís Lilja
Gunnarsdóttir
thordisg@frettabladid.is
lítið að sjá, en Sólveig segir ferða­
fólk sækja þangað til að standa í
sporunum hans Gísla.
„Mér finnst verst að maður skyldi
ekki hafa haft rænu á því að hirða
garðinn hans Gísla því hann var
mikill áhugamaður um skrúðgarð­
yrkju og var með ansi merkilegan
lystigarð við bæinn sinn þar sem
hann ræktaði sérstök tré og skraut­
runna. Það er synd að garðurinn
hafi orðið eyðileggingu að bráð
því þegar enginn var orðinn eftir í
dalnum til að reka út fé fór það að
ganga í garðinn og girðingarnar
eyðilögðust. Það gæti þó vel orðið
næsta verkefni félagsins að endur­
gera lystigarðinn hans Gísla,“ segir
Sólveig.
Stórvirki draumóramanns
Sólveig er að vísa í Félag um endur­
reisn listasafns Samúels Jónssonar
í Selárdal. Það var stofnað 1998 og
fagnar nú 20 ára afmæli sínu. Mark­
mið félagsins er að sinna viðgerð­
um á listaverkum og byggingum
Samúels og hefur Gerhard König
myndhöggvari verið verkstjóri við­
gerðanna frá upphafi.
„Afi Hannibal hélt verkum
Samúels á lofti en sumum sam­
tíðar mönnum Samúels þótti
kannski lítið til hans koma, álitu
hann vera skrýtinn og verkin hans
barnaleg. Í seinni tíð hafa æ fleiri
áttað sig á því hversu gríðarlegt
þrekvirki Samúel vann einn og
sjálfur við öll sín verk, því fyrir
utan kirkjuna, listasafnið og högg­
myndagarðinn liggja eftir hann
hundruð málverka. Hann var
líka stórtækur í módelsmíði og
tálgaði meðal annars eftirlíkingu
af Péturskirkjunni í Róm. Samúel
hefur því farið frá því að vera
álitinn draumóramaður yfir í að fá
loks þá viðurkenningu sem honum
ber,“ segir Sólveig.
Samúel bjó víða í Selárdal og
byggði sér hvarvetna eigið hús.
Hann var vinnumaður á bæjum,
alltaf fátækur og þvældist á milli.
Kona hans hét Salóme og átti
einn son áður, en þrjú börn þeirra
Samúels dóu öll í frumbernsku.
„Ekkert húsa Samúels stendur nú
eftir nema tóftirnar og maður sér
að höggmyndagarðurinn, listasafn­
ið og kirkjan hefðu horfið ef ekki
hefði verið farið í að bjarga því.
Verk hans voru unnin af vanefnum
og stórviðri á Vestfjörðum fara um
þau ómjúkum höndum. Samúel
notaði eins litla steypu og unnt
var og svo fjörusand sem hann bar
sjálfur á bakinu upp fjörukamb­
inn,“ útskýrir Sólveig.
Hún segir verk Samúels einstök
menningarverðmæti.
„Þau eru ótrúlegur vitnisburður
um samtímalist og einstakling
sem fann sig knúinn til að sinna
listþörf sinni þrátt fyrir úrtölur
og háð samferðafólksins. Því ber
okkur skylda til að viðhalda svo
dýrmætri alþýðulist og halda nafni
hans á lofti. Við viljum líka gjarnan
að hann fái þá viðurkenningu sem
honum ber í íslenskri listasögu.“
Byggði sína eigin kirkju
Samúel Jónsson var í daglegu tali
kallaður Sambi. Því heldur félagið
Sambahátíð í Selárdal á morgun,
laugardaginn 11. ágúst.
„Þar verður fjölbreytt dagskrá frá
morgni til kvölds; föndur og leikir
fyrir börn, gönguleiðsagnir, kvik­
myndasýning, tónleikar Hallveigar
Rúnarsdóttur og Teits Magnús­
sonar í kirkjunni og margt fleira.
Hægt verður að tjalda á staðnum
og boðið verður upp á ljúffenga
fiskisúpu, lambakjöt og kaffi og
meðlæti. Í kvöld kveikjum við svo
í brennu í fjörunni við brekkusöng
og sleppum kínverskum luktum
út í nóttina,“ upplýsir Sólveig og
vonast eftir sem flestum.
„Við viljum fá sem flesta í lið
með okkur að bjarga menningar­
verðmætum Samúels og í kjöl­
far vel heppnaðrar söfnunar á
Karolina Fund, ásamt framlögum
frá Uppbyggingarsjóði Vestfjarða,
Ferðamálastofu og menningar­
málaráðuneytinu, hillir nú undir
að hægt verði að taka hús Samú­
els í rekstur sem aðstöðuhús,
kaffistofu, minjagripaverslun og
gestaíbúð fyrir lista­ og fræðimenn
og áhugafólk.“
Sólveig segir Selárdal vera ein­
staka ferðamannaperlu sem brýnt
sé að hafa á Vestfjarðakortinu.
„Þetta er töfrandi staður. Þann­
ig er ljónagosbrunnur Samúels
innblásinn af ljónagarðinum við
Alhambra­höllina í Granada. Lítið
er um vatn í Selárdal en þegar ég var
lítil man ég eftir að Samúel hellti
vatni úr fötum í brunninn til að láta
það flæða úr munnum ljónanna,
gegn greiðslu. Altaristafla kirkjunn­
ar á sér líka magnaða sögu því þegar
Selárdalskirkja varð 100 ára málaði
Samúel altaristöflu sem hann vildi
gefa kirkjunni. Þar var fyrir afar
verðmæt altaristafla frá 18. öld svo
safnaðarstjórnin taldi sér ekki fært
að þiggja gjöf Samúels. Stórhuga
maður eins og Samúel ákvað því
að byggja sína eigin kirkju undir
töfluna og skar í staðinn út kerta­
stjaka sem hann gaf kirkjunni og
eru þar enn.“
Nánari upplýsingar má finna á vef
safnsins: samueljonssonmuseum.
jimdo.com og á Facebook.
Samúel Jónsson skildi eftir sig einstakan höggmyndagarð, hús og kirkju í
Selárdalnum þar sem Sambahátíð verður haldin nú um helgina.
6 KYNNINGARBLAÐ FÓLK 1 0 . áG ú S t 2 0 1 8 F Ö S T U DAG U R
1
0
-0
8
-2
0
1
8
0
4
:3
1
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
2
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
2
0
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 2
0
8
D
-B
B
B
C
2
0
8
D
-B
A
8
0
2
0
8
D
-B
9
4
4
2
0
8
D
-B
8
0
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
A

F
B
0
4
8
s
_
9
_
8
_
2
0
1
8
C
M
Y
K