Fréttablaðið - 11.09.2018, Blaðsíða 6

FISKELDI Frá árinu 2017 hafa íslensk
fiskeldisfyrirtæki, sem rækta fisk
sinn í sjó, óskað fjórum sinnum eftir
leyfi Matvælastofnunar (MAST) til
að nota lúsaeitur til meðhöndlunar
á fiski sínum. Dæmi eru um að allur
fiskur hafi verið alvarlega lúsugur í
kvíum laxeldisfyrirtækja þar sem
sár hafi verið farin að myndast á
fisknum sem hafi haft áhrif á hann.
Þetta kemur fram í gögnum
MAST um lúsasmit í íslensku
sjókvíaeldi. Fréttablaðið óskaði
eftir gögnum sem fyrirtækin sendu
MAST og fisksjúkdómanefnd þegar
þau óskuðu eftir leyfi til að nota
lúsalyf til meðhöndlunar.
Af þessum fjórum umsóknum
hefur Arnarlax óskað þrisvar sinn-
um eftir því að meðhöndla lax hjá
sér. Þann 3. mars 2017, og tvisvar í
maímánuði vegna lúsar á tveimur
svæðum fyrirtækisins. Bréf dýra-
lækna sýna að velferð laxanna hafi
verið í hættu í mörgum tilvikum þar
sem fiskurinn hafi verið mjög lús-
ugur ofan á þá staðreynd að hann
hafi verið nýrnaveikur.
Í bréfi Arnarlax til MAST þann
13. júní síðastliðinn segir að fyrir-
tækið telji „… miklar líkur á að
fjölgun lúsar geti haft mjög neikvæð
áhrif á fisk sem er BKD-smitaður
[nýrnaveikur]. Lús í miklum mæli
er streituvaldandi og getur orsakað
þess vegna mikil afföll.“
Arctic Sea Farm óskaði í október
á síðasta ári eftir því að fá að nota
lyfjafóður til að drepa lús hjá sér.
Meira til skiptanna
Gögn frá Matvælastofnun um lúsasmit í laxi í íslensku sjókvíaeldi.
Dæmi um sáramyndun og
slæm áhrif á velferð vegna lúsar
Laxeldisfyrirtæki hafa í fjórum tilvikum notað lúsaeitur, bæði til að baða laxfiska sem og að gefa þeim lyfja-
fóður, frá árinu 2017. Dæmi eru um mjög lúsugan fisk og hefur lúsin haft neikvæðar afleiðingar á velferð
dýranna. Sár farin að myndast á sumum þeirra. Nýsmit þýða að lýs hafa náð að fjölga sér og smita út frá sér.
Neikvæðra áhrifa
fiskilúsar er nú
þegar farið að gæta og seiðin
þola illa það aukna álag sem
fylgir fiskilús.
Úr bréfi eftirlitsdýralæknis MAST eftir
heimsókn í Arctic Sea Farm
Merki eru um
nýsmit sem þýðir að
þær lýs sem hafa lifað af
veturinn og vorið hafa náð
að fjölga sér.
Úr eftirlitsskýrslu eftirlitsdýralæknis
MAST eftir heimsókn til Arnarlax
HEILBRIGÐISMÁL Svan dís Svavars-
dóttir heil brigðis ráð herra hefur á-
kveðið að veita 25 milljóna króna
fram lag til að hrinda í fram kvæmd
verk efnum sem lögð eru til í að-
gerða á ætlun til að fækka sjálfs-
vígum á Ís landi. Svan dís til kynnti
um ákvörðun sína á mál þingi sem
haldið var í til efni Al þjóða dags
sjálfs vígs for varna í gær.
Vísaði ráð herra til ný út gefinnar
skýrslu Em bættis land læknis sem
fjallað var um í síðasta helgar blaði
Frétta blaðsins. Þar koma fram slá-
andi tölur. Meðal annars að um níu
prósent ung menna á Ís landi hafa
gert til raun til sjálfs vígs.
Svan dís fjallaði um fram kvæmd
geð heil brigðis á ætlunar til ársins
2020 og um mikil vægi þess að þjón-
ustan sneri að ein stak lingunum,
væri sam felld og að gengi leg,
bæði í skóla kerfinu og í heilsu-
gæslunni, þar sem auka megi
á herslu á þver fag lega sam-
vinnu og aukna þjónustu
sál fræðinga.
„Bú seta má ekki koma
í veg fyrir að hægt sé að nýta sér geð-
heil brigðis þjónustu og efna hagur
má heldur ekki vera hindrun.
Geð heil brigðis málin mega ekki
mæta af gangi og eru gríðar lega
mikil vægur þáttur í góðu sam-
fé lagi,“ sagði Svan dís meðal
annars.
Þá kvað hún mikil-
vægt að gera sál fræði-
þ j ó n u st u st æ r r i
hluta af opin bera
heil brigðis-
k e r f i n u
með fjölg-
u n s á l -
f r æ ð i n g a
innan heilsu gæslunnar. Þá ræddi
hún fjölgun geð heilsu teyma við
heilsu gæslu stöðvarnar í sam starfi
við sveitar fé lögin og á kvörðun um
að setja slík teymi á fót í þeim lands-
hlutum þar sem þau eru ekki fyrir
hendi.
Í áætlun starfshóps embættisins
eru lagðar til yfir 50 aðgerðir sem
ná meðal annars til almennra sam-
félagslegra aðgerða eins og að efla
uppeldisskilyrði barna, auka geð-
rækt í skólastarfi og sinna áfengis- og
vímuefnaforvörnum, en einnig eru
þar lagðar til sértækar aðgerðir sem
beinast að tilteknum áhættuhópum.
„Ég mun beita mér fyrir því að
aðgerðaáætlun starfshópsins verði
hrint í framkvæmd. Í því skyni hef
ég tekið sérstaka ákvörðun um að
25 milljónir muni renna strax í það
mikilvæga verkefni,“ sagði Svandís í
ávarpi sínu. – ósk
Svandís ráðstafar 25 milljónum í aðgerðir gegn sjálfsvígum
Svandís Svavars-
dóttir, heil-
brigðisráð-
herra
Árið 2016 sögðust 350
drengir og 613 stúlkur hafa
gert tilraun til sjálfsvígs
einhvern tíma á ævinni.
Úr nýrri skýrslu Landlæknis um sjálfs-
vígshugsanir og -tilraunir íslenskra
ungmenna
Sigríður Gísladóttir, eftirlitsdýra-
læknir MAST, kannaði stöðuna og
sendi í því tilefni bréf til yfirmanna
sinna. „Undanfarnar vikur hefur
borið mikið á lúsasmiti af völdum
fiskilúsar sem veldur seiðum
ákveðnum óþægindum og hefur
neikvæð áhrif á velferð þeirra. Um
er að ræða seiði sem voru smituð
af nýrnaveiki við útsetningu sem
hefur áhrif á getu þeirra og mót-
stöðuafl gegn sýkingum líkt og fiski-
lúsarsmiti,“ segir í bréfi Sigríðar.
„Neikvæðra áhrifa fiskilúsar er nú
þegar farið að gæta og seiðin þola
illa það aukna álag sem fylgir fiski-
lús. Á þeim fiski sem skoðaður var
í dag sáust einnig merki um sára-
myndun og ofan á haus fiska sást
þynning á slímlagi.“
Sömu sárasögu sagði Sigríður frá
í könnunarleiðangri til Arnarlax
þann 19. júní. „Heldur [er] að bæta
í lúsasýkinguna á stöðinni. Merki
eru um nýsmit sem þýðir að þær
lýs sem hafa lifað af veturinn og
vorið hafa náð að fjölga sér og smita
innanhúss í stöðinni,“ segir Sigríður
í eftirlitsskýrslu sinni. „Á fiskinum í
kví 5 þar sem meðaltalið var tæpar
10 lýs [á hverjum fiski] var farið að
bera á rofi í slímlagi (yfirborðið
verður hrjúft[…]) sem er þá fyrsta
stig í sáramyndun. Um leið og sára-
myndun hefst og jafnvel aðeins fyrr,
myndast ójafnvægi í osmósajafn-
vægi fisksins sem hefur svo áhrif á
alla hans heilsu.“
sveinn@frettabladid.is
MINNISBLAÐ: Um afgreiðslu Fisksjúkdómanefndar á umsókn Arnarlax hf um Alpha Max
meðhöndlun, vorið 2017
Málsnúmer. : 1705215Málsaðili  : LyfjastofnunSkráð dags  : 6.9.2018Höfundur  : Sigríður Gísladóttir
Fisksjúkdómanefnd fékk allar upplýsingar og gögn með tölvupóstum og komst að niðurstöðu í málinu
með samskiptum um tölvupóst. Fyrirspurn barst til Matvælastofnunar frá Bernharð Laxdal, f.h. Arnarlax með tölvupósti þann 21. apríl 2017
en á fundi nefndarinnar 26. apríl var málið ekki tekið fyrir þar sem erindið hafði ekki komið fyrir augu
formanns í tæka tíð. Nefndarmönnum voru því veittar upplýsingar með tölvupóstum og tók nefndin
ákvörðun um að kanna þyrfti til hlítar og sannreyna lúsatölur sem Arnarlax hafði sent inn með eftirliti af
hendi Matvælastofnunar. Niðurstaða úr því eftirliti er í minnisblaði dags. 16. maí 2017. Í framhaldi af því
var það niðurstaða nefndarinnar að samþykkja þessa meðhöndlun.
Page 1 of 1
6.9.2018
https://one.mast.is/onecrm/viewcontrol/getItem.aspx?itemid=066367184469199258871...

Austurvegi 64  800 Selfossi  Sími 530 4800  Fax 530 4801  www.mast.is  mast@mast.is

Fisksjúkdómanefnd
Matvælastofnun
Austurvegur 64
800 Selfoss
Ísafirði 20. júní 2018 Tilvísun: MAST18051224
Efni: Skýrsla um eftirlit hjá Arnarlaxi
Undirrituð fór í eftirlit 19. júní 2018 í eldisstöðinni Laugardal, Tálknafirði sem er í eigu Arnarlax hf. Tilgangur
eftirlitsins var að kanna ástand laxins sem er þar í kvíum og sannreyna lúsatalningar vegna umsóknar
Arnarlax hf. um að fá að meðhöndla stöðina með Alpha Max vet. vegna lúsasmits. Að auki var á meðan
eftirlitinu stóð óskað eftir frekari greinargerð og röksemdum fyrir umbeðinni lúsameðhöndlun á eldisstöðinni
Steinanesi í Arnarfirði. Sjá nánar í öðrum gögnum málsins.
Í Laugardal, Tálknafirði eru nú 4 kvíar með samtals um 260 þúsund fiskum. Meðalþyngd er um 3,5 kg. Afföll
hafa verið mjög lítil undanfarið (0,05% á dag), en í vetur voru þau mikil eftir áföll vegna veðurs og flutnings
milli kvía vegna skemmda sem urðu á einni kví í óveðri. Þessi hópur fékk nýrnaveikigreiningu á seiðastigi
en að öllum líkindum hefur klínískur sjúkdómur ekki komið upp, nema þá í kjölfarið á fyrrnefndum áföllum.
Hitastig sjávar er um 6°C í Tálknafirði. Viðstaddir talningu voru Gaute Hilling, framkvæmdastjóri sjódeildar
Arnarlax og Jónas Snæbjörnsson, stöðvarstjóri í Tálknafirði.
Framkvæmd var lúsatalning í öllum kvíum. Notað er sérstakt talningakar og fiskurinn svæfður í einu hólfi
með Finquel vet. svefnlyfi í viðeigandi styrk. Eftir talningu er fiskurinn færður í annað hólf með
gegnumstreymi af ferskum sjó þar sem hann er látinn vakna. Eftir vöknun er honum svo hleypt gegnum
breiðan barka aftur ofan í kvína. Niðurstöður talningar má sjá í meðfylgjandi töflu, aftar í skýrslunni.
Vakin er athygli á því að undirrituð taldi einnig svokölluð föst stig lúsarinnar (Chalimus), en það er fyrsta lirfustig lúsarinnar eftir að hún hefur fest sig á fiskinn sem sviflægt stig (Copepodit). Þegar slík lirfustig eru sjáanleg eru þau merki um að nýsmit hafi átt sér stað. Sjá mynd af lúsalífsstigum.

Mynd: Kari Sivertsen, NINA

48 49 50 51 52 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
Mature femal 5,01
10,64 7,01 5,98 6,17
Fish lice 4,24
0,07 0,07 0,09 0,12
TEMP 2016 6,3 6,1 5,9 5,4 4,9 3,5 3,2 2,7 2,6 2,6 1,4 1,2 1,1 1,2 1,3 1,5 1,6 2 2,3 2,4 2,9 3 3,1 3,2
TEMP 2017 5,0 4,6 4,1 3,6 3,3 3,3 3,3 3,1 2,7 2,7 2,7 2,8 2,8 3,0 3,2 3,3 3,3 3,7 4,2
5,01
10,64
7,01
5,98 6,17
0
1
2
3
4
5
6
7
0
2
4
6
8
10
12
LI
CE
LE
VE
L
Hringsdalur 2016G
We did not get temperatures below 2 degrees this winter. This, we think, is the main reason why we see high lucrative figures during the summer. If these lucid levels are allowed to evolve, we will have an irreversible lice situation.
Page 1 of 2BoggaBrefIslensku.docx
7.9.2018https://one.mast.is/onecrm/addons/onedocumentviewer/documentviewer.aspx?id=22636...
Page 1 of 2
Fyrirhuguð höfnu
n á umsókn um l
eyfi til notkunar
á lúsalyfi í Tálkn
afirði og Arnarfi
rði.
7.9.2018
https://one.mast.
is/onecrm/addon
s/onedocumentvi
ewer/documentv
iewer.aspx?id=05
636...
1
Sigríðu
r Gísla
dóttir
From:
Gísli Jó
nsson
Sent:
þriðjud
agur, 9
. maí 2
017 11
:51
To:
Bernha
rd Laxd
al; Sigu
rborg D
aðadót
tir
Cc:
Kristian
Matth
iasson;
Sigríðu
r Gíslad
óttir; G
aute H
illing
Subjec
t:
RE: Arn
arlax -
lúsalyfi
ð Alpha
Max
Thanks
Benni.

The Fis
h disea
se com
mittee
will ta
ke thes
e infor
mation
into co
nsidera
tions.
We hav
e also d
iscusse
d that
it woul
d be ra
ther us
eful wi
th a vis
it to Hr
ingsda
lur to t
ake a „
judge o
n the s
pot“. W
e
will be
in con
tact so
on abo
ut that
.

Með kv
eðju, /
Best re
gards;

Gísli Jón
sson
Dýralæ
knir fis
ksjúkdó
ma / Ve
terinar
y Office
r for Fi
sh Dise
ases
Heilbri
gði og
velferð
dýra /
Office o
f Anima
l Healt
h and W
elfare
______
______
______
______
______
______
______
______
______

Matvæ
lastofnu
n / Icel
andic F
ood and
Veteri
nary A
uthority

Austurv
egur 64

800 Se
lfoss
Iceland

Sími/te
l.: (+35
4) 530
4800 -
Fax : (+
354) 53
0 4801
- www
.mast.i
s
GSM: (
+354) 8
21 838
3
______
______
______
______
______
______
______
______
_____

From:
Bernha
rd Laxd
al [mai
lto:ber
nhard.
laxdal@
fishvet
group.
com]
Sent: 9
. maí 2
017 09
:46
To: Gís
li Jónss
on <gis
li.jonss
on@m
ast.is>;
Sigurb
org Da
ðadótt
ir <sigu
rborg.d
adadot
tir@ma
st.is>
Cc: Kris
tian M
atthias
son <k
ristian@
arnarla
x.is>; S
igríður
Gíslad
óttir <s
igridur
.gislado
ttir@m
ast.is>;
Gaute
Hilling

<gaute
@arna
rlax.is>

Subjec
t: Re: A
rnarlax
- lúsaly
fið Alph
a Max

Hi Gisli
.

I hope
answer
ing you
in Eng
lish is O
K.

Referri
ng to y
our en
closed
e-mail
where
you ex
press F
isksjúk
dóman
efnd’s
(Fish H
ealth A
uthorit
y’s) vie
ws and

mome
ntary r
ejectio
n of th
e appli
cation
of use
of Alph
a Max
vet (De
ltamet
rin) sea
lice m
edicine
in Hrin
gsdalur
-site
in Arna
rfjörðu
r.

On the
basis o
f high s
ea lice
numbe
rs on c
urrent
farmin
g locat
ions in
Arnarf
jörður,
Tjalda
neseyr
ar (G15
) and
Hringsd
alur (G
16), th
e decis
ion wa
s taken
to em
pty the
Tjalda
neseyr
ar-site
sooner
than p
lanned
as wel
l as to
addres
s the si
tuation
in Hrin
gsdalur
in a w
ay that
the en
d resul
ts wou
ld lead
to min
imum s
ea lice
infectio
n load
in
Arnarfj
örður p
rior to
putting
G17 to
the re
spectiv
e locat
ions at
Steina
nes an
d Haga
nes.
1
Sigríður Gísladóttir
From:
Sigríður Gísladóttir
Sent:
föstudagur, 13. október 2017 16:45
To:
Yfirdýralæknir MAST; Gísli Jónsson; Sigurborg Daðadóttir
Cc:
'Bernhard Laxdal'
Subject:
Vegna fiskilúsar í Dýrafirði
Attachments:
file1.jpeg; file3.jpeg; IMG_0283.mp4; file4.jpeg; file2.jpeg; file5.jpeg; file.jpeg
Importance:
High
Sæl,

ég fór í morgun og skoðaði ástand laxaseiða sem sett voru í sjó í í Gemlufalli, Dýrafirði hjá Arctic Fish fyrir um 6
vikum. Undanfarnar viku hefur borið mikið á lúsasmiti af völdum fiskilúsar (Caligus spp.) sem veldur seiðunum
ákveðnum óþægindum og hefur neikvæð áhrif á velferð þeirra. Um er að ræða seiði sem voru smituð af nýrnaveiki
við útsetningu sem hefur áhrif á getu þeirra og mótstöðuafl gegn sýkingum líkt og fiskilúsasmiti. Neikvæðra áhrifa
fiskilúsar er nú þegar farið að gæta og seiðin, sem enn eru á viðkvæmu smoltunarstigi (mikið hreisturlos var
sjáanlegt) þola því illa það aukna álag sem fylgir fiskilús. Á þeim fiski sem skoðaður var í dag sáust einnig merki um
sáramyndun og ofan á haus fiska sást þynning á slímlagi.

Fyrir um viku bárust upplýsingar frá fyrirtækinu og þjónustudýralækni þeirra um ástand mála, ástandinu var lýst með
tölum og óskað eindregið eftir því að fá að nota lyfjafóðrið Slice (emamectine benzoate) sem meðhöndlun gegn
þessari lús, að undangenginni skoðun dýralækna fisksjúkdóma hjá Matvælastofnun. Einnig hafa fengist þær
upplýsingar að í Færeyjum sé fiskilús búin að valda usla og þar hafi Slice verið notað með ágætum árangri.

Þau rök sem hníga með því að nota lyfið eru að mínu mati eftirfarandi:
- Um er að ræða viðkvæman hóp dýra sem er með veikt mótstöðuafl og þolir illa sníkjudýraálag og neikvæðra
áhrifa er farið að gæta. - Fiskurinn er með góða lyst þessa dagana og því full ástæða til að telja að lyfjafóðrun geti virkað vel.
- Hitastig sjávar er enn mjög hátt (um 10 gráður) og því er átgeta með mesta móti núna og eflaust næstu
vikur, m.v veðurspár. - Áhrif þessa lyfs geta líka verið jákvæð með tilliti til laxalúsar, en notkun þess núna dregur úr því smitálagi
sem gæti fylgt fisknum inn í veturinn, og í ljósi reynslunnar frá síðasta vetri frá Arnarfirði er gott að þessi
hópur geti farið lúsalaus inn í veturinn.

Að þessu sögðu mæli ég eindregið með því að fisksjúkdómanefnd verði kölluð saman hið fyrsta, þetta mat lagt
fyrir auk umsókna um lyfjaundanþágu vegna Slice.
Meðfylgjandi eru myndir af fiskum í kví 7, Gemlufalli, Dýrafirði.

Með kveðju / Best regards, Sigríður Gísladóttir
Dýralæknir loðdýrasjúkdóma / Veterinary Officer of Fur Animal Health and Welfare
Eftirlitsdýralæknir fisksjúkdóma / Deputy Veterinary Officer of Fish Health and Welfare
Dýraheilsa / Office of Animal Health and Welfare
_____________________________________________________
Matvælastofnun / Icelandic Food And Veterinary Authority
Page 1 of 3
MEMO Licetreatment Laugardalur AMX 270518.docx
6.9.2018
https://one.mast.is/onecrm/addons/onedocumentviewer/documentviewer.aspx?id=29636...
Page 1 of 4MEMO Licetreatment Steinanes AMX 280518.docx
6.9.2018https://one.mast.is/onecrm/addons/onedocumentviewer/documentviewer.aspx?id=29636...
P ge 1 of 1
Andmæli Ar
narlax vegna
fyrirhugaðr
ar synjunar u
m leyfi til lú
saböðunar -
13.6. 2018...
.
7.9.2018
https://one.m
ast.is/onecrm
/addons/one
documentvie
wer/docume
ntviewer.asp
x?id=05636
...

HEILBRIGÐISMÁL Fyrirhugað sam-
eiginlegt lyfjaútboð Danmerkur,
Íslands og Noregs verður kynnt í
Kaupmannahöfn þann 28. septem-
ber. Um tilraunaverkefni er að ræða
en málið hefur verið til umræðu
um árabil. Frá þessu er sagt á vef
Stjórnarráðsins.
Þjóðirnar vonast til þess að með
stærri markaði muni skapast sam-
legðaráhrif. Þau muni síðan leiða til
þess að hagkvæmni aukist, lyfjaverð
lækki og að framboð lyfja í lönd-
unum verði tryggt. – jóe
Lyfjaútboð
verður kynnt í
Danmörku
VIÐSKIPTI Jack Ma hyggst hætta sem
stjórnarformaður Alibaba Group,
félagsins sem rekur netverslanirnar
Alibaba.com og AliExpress.com,
í september 2019. Framkvæmda-
stjórinn Daniel Zhang mun taka við
starfinu en Ma mun sitja í stjórn til
2020.
Ma er sagður ætla að einbeita sér
að mannúðarstörfum. Í tilkynn-
ingu sem hann sendi fjölmiðlum í
gær sagði hann að Zhang væri stór-
kostlegur leiðtogi og að undir hans
stjórn hefði Alibaba vaxið síðustu
þrettán ársfjórðunga samfleytt.
Fyrirtækið stofnaði Ma árið 1999
og hefur ör vöxtur þess leitt til þess
að Ma varð einn ríkasti maður í
heimi. – þea
Ma yfirgefur
Alibaba Group
Jack Ma,
stofnandi
Alibaba Group.
1 1 . S E P T E M B E R 2 0 1 8 Þ R I Ð J U D A G U R6 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
1
1
-0
9
-2
0
1
8

0
4
:2
7
F
B
0
4
0
s
_
P
0
3
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
3
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
0
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
0
7
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
0
C
6
-F
A
3
C
2
0
C
6
-F
9
0
0
2
0
C
6
-F
7
C
4
2
0
C
6
-F
6
8
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
5
B

F
B
0
4
0
s
_
1
0
_
9
_
2
0
1
8
C
M
Y
K