Fréttablaðið - 13.09.2018, Blaðsíða 14

Dularfullar mannaferðir
Hvarf Geirfinns var strax í upp-
hafi rannsakað sem sakamál vegna
þeirra mannaferða sem virtust vera
kringum hvarf hans. Á fyrstu dögum
eftir hvarfið kom í ljós að maður hefði
fengið að nota síma í Hafnarbúðinni
um sama leyti og hringt var til Geir-
finns. Allt kapp var lagt á að finna
manninn sem hringdi. Höfuð hans
var mótað í leir og var leirstyttan
sýnd í kvöldfréttum sjónvarps fimm
dögum eftir að hvarf Geirfinns var til-
kynnt. Næstu daga rigndi ábending-
um inn til lögreglu. Einn þeirra sem
komust á Leirfinnslistann var Magnús
Leópoldsson, þá framkvæmdastjóri
Klúbbsins, enda þótti styttan afar lík
honum. Gekk á með klögumálum
þessum fram á vorið en eftir rúmra
sex mánaða rannsókn var formlegri
rannsókn Geirfinnsmálsins hætt í
byrjun júní 1975 og var þá kyrrt um
hríð.
Afplánunarfangi benti á Sævar
Það var ekki fyrr en lögreglu barst
ábending frá fanga á Litla-Hrauni í
desember 1975 um að Sævar kynni
að vera viðriðinn hvarf Guðmundar
að hjólin fóru að snúast tæpum
tveimur árum eftir hvarfið. Erla og
Sævar höfðu verið í gæsluvarðhaldi í
rúma viku vegna póstsvika og fíkni-
efnamála. Gæsluvarðhaldið var Erlu
erfitt enda áttu þau Sævar 11 vikna
dóttur sem hún þráði að komast til.
Það þurfti því ekki mikið til að fá
hana til að tjá sig þegar hún var spurð
um Guðmund og hvort hún gæti
hafa orðið vitni að einhverju hræði-
legu á heimili sínu að Hamarsbraut í
Hafnar firði tveimur árum áður.
Sævar þráaðist aðeins við en benti
svo á fleiri menn og á Þorláksmessu
voru Kristján Viðar, Tryggvi Rúnar
og Albert Klahn færðir til skýrslu-
töku. Þeir játuðu allir aðild að mál-
inu á næstu dögum. Tryggvi Rúnar
þráaðist lengst við. Hann vildi ekki
kannast við að hafa komið að Ham-
arsbraut og því síður að hafa þar lent
í átökum við ókunnan mann, orðið
honum að bana og ekið svo með lík
hans inn í Hafnarfjarðarhraun ásamt
þeim félögum sínum.
Síðar átti eftir að koma í ljós að ekki
stóð steinn yfir steini í framburðum
sakborninga af atburðum næturinn-
ar. Sími sem gegndi lykilhlutverki í
atburðarásinni reyndist hafa verið
lokaður umrætt kvöld. Þá var úti-
lokað að Albert hefði getað komið á
gulri Toyotu á vettvang til að flytja
lík út í hraun þar sem faðir hans festi
ekki kaup á umræddri bifreið fyrr
en nokkru síðar. Þetta var hvimleitt
því mikið púður hafði farið í að lýsa
Toyotunni og hvernig líki var komið
fyrir í skotti hennar. Það fauk út í
veður og vind þegar VW-bjalla kom
í staðinn enda ekki hægt að koma líki
fyrir í skotti hennar.
Sævari, sem var alveg hætt að
standa á sama um hversu samhljóma
framburðir sakborninga, sem áttu að
heita í einangrun, virtust vera, sann-
færðist um að lögreglan bæri vitnis-
burði sakborninga á milli þeirra með
beinum eða óbeinum hætti. Hann
gerði tilraun til að sannreyna þessa
tilgátu og bætti fimmta manninum
við á Hamarsbraut. Og viti menn,
skömmu síðar mundu hinir sak-
borningarnir einmitt eftir því að
umræddur maður hefði verið við-
staddur. Hann var sóttur til Spánar
og látinn bera vitni um atburði sem
hann hafði aldrei orðið vitni að.
Tengsl málanna viðruð
Daginn eftir að síðasta vígið féll í
Síðumúla og Tryggvi játaði aðild
að Guðmundarmáli birtist frétt í
Alþýðublaðinu þar sem mögulegum
tengslum Guðmundar- og Geirfinns-
mála er í fyrsta skipti velt upp. Ekki
var annarra heimilda getið en kjafta-
gangs og vangaveltna á götum úti en
þó slegið á þráðinn til Keflavíkur.
Haukur Guðmundsson rannsóknar-
lögreglumaður sagði að lítið væri
að frétta af Geirfinnsmálinu en þó
yrði rannsakað gaumgæfilega hvort
einhver tengsl kynnu að vera þarna
á milli. Það yrði skoðað þegar þeim
bærust upplýsingar frá borginni.
Og það var eins og við mann-
inn mælt, játningar í Geirfinnsmáli
Skrítin tilviljun
Til er lögregluskýrsla frá árinu 1975 af
ferð manna í dráttarbrautina í Keflavík
og sjóferð eftir smygli sem endaði með
því að Geirfinnur drukknaði. Skýrslan
er rituð mörgum mánuðum áður en
ungmennin játuðu aðild að Geirfinns-
málinu, en frásagnirnar eru svo líkar að
ómögulegt er að um tilviljun sé að ræða.
Sögumaðurinn var miðaldra maður sem
játað hafði aðild sína að málinu fyrir
nánustu ættingjum sínum og nefndi
svokallaða Klúbbmenn sem samverka-
menn. Ættingjarnir gerðu lögreglu
viðvart sem tók manninn til yfirheyrslu
þar sem hann vísaði sögunni á bug sem
drykkjurugli.
Úr dagbók
Guðjóns Skarphéðinssonar
Herra vararíkissaksóknari og herra
Schütz hafa í minni áheyrn slegið
því föstu að fólk segi ekki ósatt
eftir tólf mánaða gæsluvarðhald.
Ef þetta er rétt og herra Sævar
hefur gert sitt besta til að benda
á þann stað þar sem hann kom
margumræddu líki fyrir, en það
samt ekki fundist, er aðeins hægt
að draga af því þær ályktanir
að a) aldrei hafi verið um neitt
lík að ræða, b) líkinu hafi verið
stolið af Sævari og hann hafi ekki
hugmynd um hvar það sé. Það er
náttúrulega ekki í mínum verka-
hring að svara þessum spurn-
ingum. En báðar vekja þær ýmsar
óþægilegar grunsemdir um aðild
aðilja að þessu máli, sem aldrei
eiga að koma fram í dagsljósið.
hrönnuðust upp í Síðumúlafangelsi.
Eins og áður var herjað fyrst á Erlu.
Í þetta sinn nefndi Erla nýja menn til
sögunnar. Einar Bollason bróður sinn,
Magnús Leópoldsson, Jón Ragnarsson
í Þórscafé og fleiri menn. Hún átti eftir
að nefna fjölmarga síðar og í einni
yfirheyrslunni útilokaði hún ekki
að sjálfur dómsmálaráðherra, Ólafur
Jóhannesson, hefði verið í dráttar-
brautinni umrætt kvöld. Saga af ferð
til Keflavíkur, fjölda manns í dráttar-
braut og sjóferð sem endaði illa fór að
taka á sig mynd í Síðumúlafangelsi.
Stöðugur ófriður í Síðumúla
Örfáum dögum eftir að ungmennin
tóku að játa á sig Keflavíkurferð voru
Einar, Magnús og Valdemar Olsen
handteknir og Sigurbjörn Eiríksson,
eigandi Klúbbsins, skömmu síðar.
Fram undan voru erfiðir tímar í Síðu-
múla. Framburðir sakborninga voru
mjög á reiki og játuðu menn ýmist
og drógu til baka játningar sínar jafn-
harðan eða sögðust ekkert kannast
við Geirfinn og aldrei hafa komið til
Keflavíkur. Steininn tók úr þegar Erla
játaði að hafa skotið Geirfinn með
riffli að skipun Sævars. Skömmu áður
hafði Kristján líka gefist upp á báts-
sögunni og uppástóð að Geirfinnur
hefði fallið fram af klettum eftir átök
þeirra á milli.
Vandræðin í Síðumúla voru mikil
þetta vor enda tókst ekki að láta
Klúbbmenn meðganga. Við það
bættist að þeir virtust flestir hafa
fjar vistar sannanir og ekkert gekk að
koma þeim inn í málin þrátt fyrir
framburði ungmennana. Lögreglan
neyddist til að láta þá lausa í maí.
Nú þurfti að breyta atburðarásinni
í öllum aðalatriðum enda helmingur
vígamanna úr sögunni.
Það var kærkominn liðsauki fyrir
rannsóknarteymið þegar hinn þýski
Karl Schutz kom til aðstoðar sendur
af yfirvöldum í Vestur-Þýskalandi
eftir hjálparbeiðni dómsmálaráð-
herra sem stóð veikt vegna málsins.
Geirfinnsmálið var orðið ramm-
pólitískt.
Voru hendur látnar standa fram úr
ermum næstu misserin. Skipta þurfti
um bíla í sögunni, finna nýja bílstjóra
og velja Geirfinni nýtt banamein.
Ekki bætti úr skák þegar finna þurfti
lausn á Kjarvalsstaðamálinu. Vitni
gáfu sig fram og veittu Sævari og Erlu
fjarvistarsönnun. Þau voru á Kjar-
valsstöðum kvöldið sem Geirfinnur
hvarf. Allt var þó látið ganga upp að
lokum. Guðjóni Skarphéðinssyni var
kippt inn í málið, nýir menn settir
undir stýri í ökuferð til Keflavíkur
og tímatökur á akstri milli Kjarvals-
staða og Keflavíkur látnar standast
þrátt fyrir flókið leiðakerfi umrætt
kvöld. Magnúsi var skipt út fyrir
Kristján Viðar sem hringjandanum
í Hafnarbúðinni, gegn eindregnum
andmælum sjónarvottarins Guð-
laugar í Hafnarbúðinni. Hún þekkti
Kristján Viðar og uppástóð að ef um
Kristján hefði verið að ræða hefði
hún einfaldlega sagt lögreglunni það
í upphafi og þá hefði ekki þurft að
leggja í víðtæka leit með tilheyrandi
leirstyttugerð. Sævar var einnig settur
í hlutverk vinar Geirfinns sem sást
ræða við hann í Klúbbnum, þrátt fyrir
að sjónarvottar segðu þann mann
bústinn í andliti með ljósskollitt hár.
Berdreymnar konur veita aðstoð
Er þá enn eftir að nefna vandræði lög-
reglunnar í leit að líkum hinna myrtu
manna. Alveg sama hversu mjög sak-
borningar voru fúsir til að játa frekar
flókna atburðarás með mörgum ger-
endum í tveimur morðmálum, þá
gekk þeim bölvanlega að rifja upp
hvað þeir hefðu gert við mennina.
Ómögulegt er að telja saman allar
ökuferðirnar sem farnar voru með
sakborninga til að hjálpa þeim að
muna, út í Hafnarfjarðarhraun, á
Álftanes, í Grafning, kirkjugarðinn í
Fossvogi og kirkjugarðinn í Hafnar-
firði, að Þingvallavatni, á íþróttavöll í
Kópavogi, á Grettisgötu og víðar. Allt
kom fyrir ekki.
Þótt martröð væri létt af dóms-
málaráðherra þegar rannsókninni
loks lauk virtist löggan enn efins,
jafnvel eftir að lífstíðardómur var
kveðinn upp í undirrétti. Þrátt fyrir
að Sakadómur teldi sannað að Geir-
finnur hefði verið grafinn í Rauð-
hólum, hóf lögreglan uppgröft í
húsagarði í Reykjavík og ekið var
með berdreymna konu til Keflavíkur
þar sem hún fullyrti að hann héldi sig
enn. En hvorki fannst tangur né tetur
af Geirfinni. Svekkelsi að sjáandinn í
Jórdaníu skyldi engin svör hafa gefið
árið áður.
Tvær grímur runnu á þjóðina
Eftir að lokadómur Hæstaréttar féll
í málinu virtist þjóðin fyrst um sinn
sátt við málalyktir en á hana fóru þó
að renna tvær grímur með árunum.
Flest höfðu hin dómfelldu dregið
játningar sínar til baka og hófu að
segja frá vondri vist í Síðumúlafang-
elsi meðan á rannsókn stóð. Bent
var á mótsagnir í málinu og skort á
sönnunargögnum. Engin áþreifanleg
sönnunargögn voru lögð fyrir dóm og
engin ummerki glæpanna fundust á
glæpavettvöngunum. Engin lík hafa
fundist. Engin vitni sem hald var í
nema síður væri.
Kerfið þráaðist samt við. Endur-
upptökubeiðnum var hafnað einni af
annarri í Hæstarétti. Ný gögn tóku að
hrannast upp; nýir vitnisburðir, dag-
bækur bæði fangelsisins í Síðumúla
og þeirra sem voru þar í einangrun
vegna málsins. Játningarnar sem
málin byggjast á hafa verið dæmdar
úr leik af réttarsálfræðingum sem
falskar eða óáreiðanlegar. Þá er eftir
að telja fjarvistarsannanir, Íslandsmet
í einangrunarvist sem aldrei verður
slegið, harðræði sem bæði fangaverð-
ir, fangelsisprestur, verjendur og aðrir
fangar hafa borið um, og svo mætti
lengi telja og verður það væntanlega
gert í Hæstarétti í dag.
Sviðsetning atburða í dráttarbrautinni í Keflavík.
Leirfinnur var í öndvegi á blaðamannafundi við lausn Geirfinnsmálsins. Enginn veit hvers vegna.
Frá málflutningi í Hæstarétti íslands.
Víða var leitað að Geirfinni eftir ábendingum sakborninga 1976 og 1977.
Saga Leirfinns
Leirfinnur lék stórt hlutverk í rann-
sókn Geirfinnsmálsins en sennilega
meira til skaða en gagns. Styttan átti
að sýna manninn sem fékk að hringja
í Hafnarbúðinni og var birt í sjón-
varpi fimm dögum eftir að hvarfið
var tilkynnt. Á tveimur dögum voru
komnir 74 menn á lista lögreglu sem
þóttu líkir styttunni og höfðu margir
hegðað sér undarlega síðustu daga.
Lýst var eftir bíl mannsins, rauðum
Fiat sem stefndi á Raufarhöfn.
Í samtölum við fjölmiðla var lög-
reglan vongóð um að finna manninn.
Guðlaugu starfsstúlku í Hafnarbúð-
inni sem lofað hafði hinum grun-
samlega manni að hringja þótti hins
vegar undarlegt að sjá leirstyttuna í
sjónvarpinu, enda hafði henni aldrei
verið sýnd styttan.
MYNDIR/LJÓSMYNDASAFN REYKJAVÍKUR
Fleiri myndir frá rannsókn og
meðferð Geirfinnsmála á +Plús
síðu Fréttablaðsins.
Fréttablaðið +Plús er eingöngu
í Fréttablaðs-appinu eða í
PDF-útgáfu blaðsins sem er
aðgengileg á frettabladid.is.
+PLÚS
Margt var reynt til að
hressa upp á minni unga
fólksins. Erla og Kristján
fengu sannleikssprautur og
Albert var dáleiddur á
sefjunarfundum hjá Geir
Vilhjálmssyni sálfræðingi.
1 3 . S E P T E M B E R 2 0 1 8 F I M M T U D A G U R14 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
1
3
-0
9
-2
0
1
8

0
4
:4
9
F
B
0
6
4
s
_
P
0
6
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
5
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
0
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
1
4
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
0
C
E
-3
F
A
C
2
0
C
E
-3
E
7
0
2
0
C
E
-3
D
3
4
2
0
C
E
-3
B
F
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
A

F
B
0
6
4
s
_
1
2
_
9
_
2
0
1
8
C
M
Y
K