Fréttablaðið - 09.10.2018, Blaðsíða 25

Ég var því mjög
fljótlega farin að
kvíða fyrir kvíðanum
sem myndi óumflýjan-
lega fylgja þessu opin-
berasta verkefni lífs míns.
Nemendur
í Ung-
menna-
bekknum
glíma við
önnur
viðfangs-
efni en í
þeim
hefð-
bundna,
viðfangs-
efni sem
hvíla á
ungu fólki.
Þorsteinn
Guðmundsson
Geðhjálp 5
Ég hef sjálf verið að kljást við kvíða frá því ég var táningur. Hef verið með mikinn félags-
kvíða, verið feimin og hrædd við
álit annarra, sem er stórkostlegt
að díla við sem upprennandi
listakona. Það var mjög stressandi
tilhugsun að útskrifast úr Listahá-
skólanum þar sem útskriftarsýn-
ingin er frekar stór og eins og fyrsta
skrefið inn í atvinnulífið. Ég var
því mjög fljótlega farin að kvíða
fyrir kvíðanum sem myndi óum-
flýjanlega fylgja þessu opinberasta
verkefni lífs míns þangað til,“ segir
Edda Karólína sem útskrifaðist úr
grafískri hönnun frá Listaháskóla
Íslands í vor en sýndi verkefni sitt
aftur í Peysupartýi Útmeð’a í Lista-
safni Reykjavíkur í september.
Hún hugsaði með sér að besta
leiðin til að koma í veg fyrir
kvíðann væri að fjalla um hann í
útskriftarverkefninu. Hún talaði
við sálfræðinga og fleiri sem fást
við kvíða en vendipunkturinn varð
þegar hún kíkti í kaffi til ömmu
sinnar og afa. „Amma var langt
gengin með Alzheimer og afi hafði
kynnt sér rannsóknir á sjúkdómn-
um frá því hún greindist. Þegar ég
var að segja þeim frá verkefninu
mínu fór afi að tala um að nýjustu
rannsóknir bendi til að stress og
kvíði séu miklir áhrifavaldar í
þróun Alzheimersjúkdómsins. Ég
hafði fram að þessu bara pælt í sál-
fræðilegri hlið kvíða en fór þarna
að velta fyrir mér líkamlegum við-
brögðum sem opnaði nýja vídd.“
Verk Eddu Karólínu heitir
STRESS og skiptist í þrjá kafla. „Í
fyrsta kaflanum lýsi ég upplifun
fólks af stressi og kvíða og útskýri
hvað er að gerast í líkamanum
sem veldur þessari upplifun.
Annar kaflinn útskýrir langtíma-
áhrif stress. Þar er sýnt hvernig
það getur leitt til alvarlegra kvilla
eins og insúlínviðnáms í frumum
sem leiðir til sykursýki og hvernig
ofgnótt af stresshormóninu kort-
isól getur haft áhrif á heilafrumur
og nýmyndun þeirra, minnkað
heilann og hægt á allri starfsemi
hans sem getur leitt til þunglyndis
og Alzheimer. Í þriðja kaflanum er
bent á einfaldar líkamlegar leiðir
til að vinna gegn stressi og snúa
við áhrifum þess á líkamann. Til
dæmis með því að skokka, finna
angan af lavender og vanillu, eiga
samskipti við vini og fjölskyldu
og stunda djúpöndun eða jóga.
Myndirnar eru merktar númerum
og með verkinu kemur myndlykill
þar sem nákvæmar útskýringar
fylgja sömu númerum og á mynd-
unum. “
Viðtökurnar hafa verið góðar
að sögn Eddu Karólínu. „Margir
tengja við verkið og segjast hafa
lært ýmislegt af því og ég hef selt
mikið af plakötum. Mest um vert
finnst mér að geta minnt fólk á að
stress er ekki eðlilegt ástand heldur
álag á líkama og sál sem getur haft
alvarlegar afleiðingar ef ekkert er
að gert. Álagið kemur úr öllum
áttum og það er orðið eðlilegt að
vera sífellt stressaður og mér finnst
oft eins og stress sé ranglega talið
metnaður.“
En hjálpaði verkefnið henni
sjálfri? „Já, eftir á. En ég var mjög
stressuð í öllu þessu ferli. Ég hélt að
þetta myndi hjálpa mér en kannski
hafði það bara öfug áhrif. En núna
er ég mun betur í stakk búin að
kljást við streitu en áður.“
Nánari upplýsingar um verk Eddu
Karólínu má finna á vefsíðunni
eddakarolina.com.
Stress er ekki eðlilegt ástand
Stress og kvíði voru viðfangsefni Eddu Karólínu Ævarsdóttur í útskriftarverkefni hennar frá Lista-
háskóla Íslands í vor. Hún segist betur í stakk búin að takast á við kvíða eftir vinnslu verkefnisins.
edda Karólína við verk sitt STReSS sem hún sýndi aftur í peysupartýi Útmeða’a í listasafni Reykjavíkur í september.
Bataskóli Íslands er tilraunaverk-efni Geðhjálpar og Reykja-víkurborgar til þriggja ára sem
er nú á öðru ári. Skólinn er fyrir fólk
frá 18 ára aldri sem hefur glímt við
geðrænar áskoranir, aðstandendur
þess og starfsfólk á velferðar- og
heilbrigðissviði, en hlutverk hans
er að hjálpa fólki að flýta bata eftir
geðrænar áskoranir, auka bæði lífs-
gæði og sjálfsskilning ásamt því að
fræða og draga úr fordómum milli
einstakra hópa.
Þorsteinn Guðmundsson og Esther
Ágústsdóttir, verkefnastjórar skólans,
segja að nýlega hafi verið ákveðið að
stofna sérstakan ungmennabekk til
að bæta þjónustu við yngra fólk og
hann hafi verið fljótur að fyllast.
„Starfsemi Bataskólans er ólík
öðrum skólum, sérstaklega af því að
við erum með tvo umsjónarmenn
í hverju námskeiði,“ segir Esther.
„Það er alltaf sérfræðingur vegna
sérþekkingar, eins og sálfræðingur,
íþróttafræðingur, iðjuþjálfi eða eitt-
hvað slíkt og svo er líka sérfræðingur
vegna reynslu, aðili sem hefur sjálfur
reynslu af geðrænum áskorunum.
Þetta er gert til að raddir allra sem að
málinu koma heyrist, en við vinnum
eftir batamiðaðri hugmyndafræði
að fyrirmynd Nottingham Recovery
College.“
„Ástæðan fyrir því að við stofn-
uðum sérstakan ungmennabekk var
fyrst og fremst þörf á að ná til unga
fólksins og þeirra sem hafa gengið
í gegnum geðræn veikindi nýlega.
Rannsóknir sýna að því fyrr sem fólk
kemst á bataveg, því betra,“ segir
Þorsteinn. „Þetta var líka tilraun hjá
okkur. Við vildum sjá hvort það væri
áhugi hjá ungu fólki á að vera saman
í bekk, því ungt fólk hefur annan
reynsluheim en eldra fólk og því gæti
skapast öðruvísi umræða. Þetta hefur
reynst vel og við höfum fundið fyrir
miklum áhuga, enda vorum við fljót
að fylla bekkinn.“
„Nemendur í Ungmennabekknum
glíma við önnur viðfangsefni en í
þeim hefðbundna, viðfangsefni sem
hvíla á ungu fólki og endurspegla
reynsluheim þess,“ segir Esther. „Við
vonumst líka til að þessi bekkur geti
orðið stökkpallur fyrir þau yfir í aðra
hluti, s.s. nám, starf eða sjálfboðaliða-
starf. Þetta er líka stökkpallur í meiri
virkni og aukin lífsgæði almennt.“
Margir sem hafa komið í Bata-
skólann tala um að námið hafi rofið
félagslega einangrun. „Fólk talar um
að það komist í aukna virkni og þetta
virðist gefa bæði von, stjórn og tæki-
færi, sem eru einmitt ein kunnar orð
skólans,“ segir Esther. „Fólk talar líka
um að það læri um ýmislegt tengt
geðheilsunni mjög hratt og það flýtir
auðvitað fyrir bata.“
„Við bjóðum upp á fjölbreytt úrval
námskeiða og skorum á alla sem eru
í bataferli eftir geðrænar áskoranir
að skoða það sem er í boði á heima-
síðunni okkar,“ segir Þorsteinn.
Þorsteinn og Esther sjá fram á
bjarta framtíð. „Við höfum fengið
rosalega góð viðbrögð, bæði frá
nemendum, samstarfsfólki og fólki
í kerfinu sem hefur fylgst með þessu
verkefni,“ segir Þorsteinn. „Það hefur
verið mjög hvetjandi fyrir okkur.
Við klárum tilraunaverkefnið á
næsta ári, en við bindum miklar
vonir við að bæði halda áfram og efla
og stækka skólann, því við þurfum
að anna eftirspurn,“ segir Þorsteinn.
„Við höldum að sjálfsögðu ótrauð
áfram.“
Frekari upplýsingar má finna á www.
bataskoli.is og Facebook-síðunni
Bataskóli Íslands.
Flýtir bata
eftir geðrænar
áskoranir
Bataskóli Íslands hjálpar fólki að læra um geð-
rænar áskoranir og lifa með einkennum þeirra.
Skólinn hefur nýlega stofnað sérstakan ung-
mennabekk til að bæta þjónustu við ungt fólk.
Þorsteinn Guðmundsson og esther ágústsdóttir eru verkefnastjórar Bataskólans. MYND/eYÞÓR
Þetta virðist gefa
bæði von, stjórn og
tækifæri, sem eru einmitt
einkunnarorð skólans.
esther ágústsdóttir
Þ R I ðj U DAG U R 9 . o K tó B E r 2 0 1 8
0
9
-1
0
-2
0
1
8

0
4
:3
6
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
2
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
2
4
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
1
0
5
-C
5
8
0
2
1
0
5
-C
4
4
4
2
1
0
5
-C
3
0
8
2
1
0
5
-C
1
C
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
A

F
B
0
4
8
s
_
8
_
1
0
_
2
0
1
8
C
M
Y
K