Morgunblaðið - Sunnudagur - 17.06.2018, Blaðsíða 20

Þ
egar blaðamaður hittir Söndru
Mjöll á kaffihúsi í miðborg
Reykjavíkur hefur sólin loksins
náð að brjótast fram eftir dágóða
rigningartörn. Sandra segist hafa
verið á þeytingi allan morguninn og pantar sér
súpu, en blaðamaður lætur kaffibolla nægja.
Það er nóg að gera hjá þessari ungu konu, sem
verður þrítug á árinu, og hún talar hratt. Vön
því að þurfa að hafa hraðar hendur og nýta
tímann vel.
Árið 2011 stofnaði Sandra fyrirtækið Plat-
ome Líftækni ásamt dr. Ólafi E. Sigurjóns-
syni, prófessor við HR og forstöðumanni
grunnrannsókna og nýsköpunar hjá Blóðbank-
anum. Þau voru með þeim fyrstu í heiminum
til að sýna fram á að hægt væri að breyta út-
runnum blóðflögum í lausn sem nota má til að
rækta og rannsaka stofnfrumur með góðum
árangri. Fram að því hafði efnið sem notað var
við ræktun stofnfruma verið unnið úr kálfa-
fóstrum og ekki reynst nægilega vel.
Platome hefur vakið athygli og notið vel-
gengni. Fyrirtækið hreppti 2. sætið í Gullegg-
inu árið 2016 og sigraði í Rising Star ári síðar,
en það er keppni um vonarstjörnur tækni-
fyrirtækja sem Deloitte á Íslandi stendur fyrir
í samstarfi við Félag kvenna í atvinnulífinu,
Samtök iðnaðarins og Nýsköpunarmiðstöð Ís-
lands. Nú stendur Sandra á tímamótum en
hún hefur látið af störfum sem framkvæmda-
stjóri Platome og mun á næstunni taka við
starfi vörustjóra hjá lyfjafyrirtækinu Florealis
sem framleiðir og selur viðurkennd lyf og
lækningavörur sem byggjast á jurtum og
náttúruefnum.
Elti ástina til Reykjavíkur
Sandra er fædd og uppalin á Akureyri en hef-
ur verið búsett í Reykjavík síðastliðin ár. Hún
ætlaði alltaf að læra bókmenntir og tónlist en
þegar hún var fimmtán ára gripu örlögin í
taumana. Hún hafði heyrt af nemanda í
Menntaskólanum á Akureyri, Þór Friðriks-
syni, sem var sagður afburða góður í stærð-
fræði og eðlisfræði. „Ég var sjálf ekki góð í
stærðfræði og fannst ótrúlegt að einhver gæti
verið það. Ég vildi því hitta þennan mann. Mér
fannst hann strax mjög heillandi og ákvað að
ganga í augun á honum með því að skrá mig á
náttúrufræðibraut í menntaskólanum.“
Eftir stúdentsprófið fór Þór suður til
Reykjavíkur til að læra læknisfræði en Sandra
var áfram fyrir norðan. „Ég tók þá afdrifaríku
ákvörðun, eftir að hafa verið án hans í hálft ár,
að hætta í skólanum og flytja suður líka. Ég
fór að vinna á kaffihúsi í Reykjavík og var
fljótlega tekin við sem verslunarstjóri yfir
þremur útibúum og sá um allt starfs-
mannahald, bókhald og skipulag. Þegar mér
fannst þetta vera orðið svolítið erfitt skráði ég
mig á IB-alþjóðabraut í Menntaskólanum við
Hamrahlíð, af því að hún tók bara tvö ár. Nám-
ið var þannig uppbyggt að eftir árin tvö tók
maður þrjú stór lokapróf í hverju fagi sem
maður hafði valið sér og þetta var mjög krefj-
andi.“
Þegar Sandra var að lesa fyrir lokaprófin
greindist Þór með krabbamein og fór í aðgerð
þar sem þurfti að fjarlægja nýra. Foreldrar
hans bjuggu í Eyjum og fjölskylda Söndru var
fyrir norðan, svo það kom að mestu leyti í
hennar hlut að annast hann á spítalanum og
eftir aðgerðina. „Ég var öllum stundum hjá
honum uppi á spítala og lærði á nóttunni. Þetta
var mikið álag. Mér fannst ég að lokum ekki
geta meir og ætlaði að hætta við að taka loka-
prófin en ég var hvött til að prófa alla vega, og
ég endaði á að dúxa og klára á réttum tíma.“
Leiðin lá svo í Háskóla Íslands þaðan sem
Sandra lauk BS prófi í lífeindafræði árið 2011
og doktorsprófi í líf- og læknavísindum árið
2017.
Ekki hægt að láta eins og
þetta sé ekkert mál
Sandra hefur ekki aðeins sinnt starfi fram-
kvæmdastjóra Platome, heldur einnig starfað
sem aðjúnkt við læknadeild Háskóla Íslands.
Þá hefur hún getið sér gott orð sem fyrirlesari
og ferðast víða um heim til að flytja erindi. Svo
er hún líka eiginkona og móðir en þau Þór eiga
dótturina Birtu, sem er þriggja og hálfs árs.
Blaðamanni leikur forvitni á að vita hvernig
gengur að samhæfa fjölskyldulífið og fram-
ann?
„Það mætti alveg ganga betur. Ég er viss
um að ég tala fyrir nánast alla foreldra sem
standa á svona framabraut, eru að byggja upp
fyrirtæki, eru með nýsköpun í gangi, að þetta
er stór ákvörðun. Það er ekki hægt að láta allt-
af eins og þetta sé ekkert mál. Þetta er auðvit-
að heljarinnar mál. Það er ekki þar með sagt
að það sé ógerlegt en hver og einn þarf að gera
upp við sig hversu miklu hann er tilbúinn til að
fórna og hvar mörkin liggja.“
Sandra segir þau hjónin skipuleggja sig
mjög vel. „Tími er kannski sterkasti gjaldmið-
illinn sem við eigum. Birta er í leikskóla yfir
daginn og þá nýtum við Þór þann tíma til að
vinna. Svo sæki ég hana og reyni að vera með
henni alveg þangað til hún fer að sofa. Þá held
ég áfram að vinna. En maður þá kannski fórn-
ar sínum áhugamálum á móti.“
Talandi um áhugamál, hefurðu einhvern
tíma fyrir þau?
„Góð kona sagði við mig: „Maður hefur aldr-
ei tíma; maður tekur tíma.“ Ég reyni svolítið
að lifa eftir því. Ég hef ofboðslega mörg
áhugamál en ég næ nú kannski ekki að sinna
þeim öllum. Mér finnst mjög gaman að fara út
að hlaupa og hreyfa mig og reyni að gera eins
mikið af því og ég get. Ég hef gengið mikið á
fjöll og er einmitt að fara að ganga á Kerlingu í
sumar með vinkonu minni. Svo hef ég rosalega
gaman af að elda. Mitt helsta áhugamál er
samt að lesa góðar bækur; þannig kúpla ég
mig út. Mig langaði að verða rithöfundur og
stefndi á það. Þegar ég var í sjöunda bekk í
grunnskóla var ég búin að kynna mér hverjar
lágmarkskröfurnar væru til að komast inn í
bókmenntanám í Oxford í Bretlandi. Þá hafði
ég náttúrlega engar áhyggjur af því að þurfa
að borga skólagjöld,“ segir Sandra og skellir
upp úr.
Sandra Mjöll æfði sjálfsvarnaríþróttina
Taekwondo í mörg ár og var í landsliðinu um
árabil. „Ég fann mig aldrei í íþróttum þegar ég
var yngri. Svo var ég alltaf látin passa litla
bróður minn mikið á kvöldin og svona, þannig
að ég hugsaði að ég þyrfti að finna einhverja
afsökun til að komast að heiman. Og ég ákvað
að skrá mig í Taekwondo.“
Sandra segir það hafa orðið fyrir valinu af
því að hún þekkti engan sem var að æfa það.
„Mér fannst ég því ekki þurfa að standa undir
neinum væntingum. Þetta er einstaklings-
íþrótt þannig að ég gat einbeitt mér bara að
því sem ég var að gera. Svo finnast mér
bardagaíþróttir mjög kúl og það togaði líka í
mig. Ég borgaði æfingagjöldin með mínum
eigin peningum og fékk mér galla. Þá gat ég
náttúrlega ekki snúið aftur því ég var búin að
eyða peningnum mínum í þetta. Svo byrjaði ég
og fannst þetta ægilega gaman.“
Sandra var ekki búin að æfa íþróttina lengi
þegar henni fannst kominn tími á að stefna
lengra. „Ég hugsaði með mér að nú væri ég
nýbyrjuð og með hvíta beltið en hvernig ætl-
aði ég að fara að því að ná svarta beltinu? Svo
ég ákvað að klippa ekki á mér hárið fyrr en
ég væri búin að ná því. Þannig að ég safnaði
hári frá árinu 2004 til ársins 2011 þegar
markmiðinu var náð.“ Sandra segist hafa ver-
ið þekkt fyrir rauðu, síðu fléttuna og brosir
þegar blaðamaður spyr hvort andstæðing-
arnir hafi ekki bara verið fegnir þegar fléttan
fékk loks að fjúka. „Jú, hún var fyrir öllum
þegar ég snerist í hringi. Allir sem voru með
svarta beltið í félaginu komu með mér í klipp-
inguna og fengu að klippa bút úr hárinu fyrir
að hafa hjálpað mér að ná takmarkinu. En
þetta var mjög táknrænt fyrir markmiða-
setninguna mína; ég var búin að gefa sjálfri
mér loforð og var alveg ákveðin í að standa
við það.“
Mistekst þér aldrei að ná settum mark-
miðum?
„Ó, jú. Mér er alltaf að mistakast. En ég hef
lært að elska mistökin. Því ef ég myndi aldrei
þora að fara af stað, ef ég væri alltaf hrædd við
að gera mistök, þá held ég að mér myndi aldrei
verða neitt úr verki. Mistök eru ekki enda-
punktur, heldur geta þau verið beygja á veg-
inum. Þá hugsa ég bara að ég sé búin að læra
eitthvað; og geri ekki þetta sama aftur. Ég
ætla ekkert að gera endalaust það sama aftur
og aftur og búast við að fá einhverja aðra
niðurstöðu. Ég lít á þetta sem lærdóm. Maður
á líka að þora að segja frá mistökunum sínum.
Og þá þannig að það sé hægt að leiðrétta þau
eða gera betur næst.“
Fékk bréf frá Hvíta húsinu
Sem fyrirlesari hefur Sandra ferðast víða til að
flytja erindi um vísindi, nýsköpun og valdefl-
ingu kvenna. Hún segist deila sinni persónu-
legu reynslu í fyrirlestrunum og segja bæði frá
sigrum og ósigrum. En verður hún aldrei
stressuð þegar hún er að fara að tala fyrir
framan fullan sal af fólki?
„Jú, jú, en ef ég er búin að koma mér út í
eitthvað þá verð ég bara að gera það. Maður
setur sig bara í gírinn og fer á svið. Ég var t.d.
frekar stressuð áður en ég hélt lokakynn-
inguna fyrir Platome á Startup Reykjavík árið
2016. En það var aðallega af því að ég hafði
dottið kylliflöt á leiðinni upp á svið á aðal-
æfingunni. Svo hafði orðið sjö bíla árekstur við
Hamraborgina þegar ég var á leiðinni niður
eftir svo ég mætti of seint með svitadropana
lekandi niður bakið. En þetta var negla.“
Eldraun sem
yrði endurtekin
Sandra Mjöll Jónsdóttir-Buch er aðeins tæplega þrítug en hefur
þrátt fyrir ungan aldur náð langt sem vísindamaður, fyrirlesari
og framkvæmdastjóri líftæknifyrirtækis á uppleið. Á síðastliðnu
ári fékk hún bréf frá Hvíta húsinu þar sem henni var boðið að
vera fyrirlesari á stórri ráðstefnu sem haldin var á Indlandi.
Guðrún Óla Jónsdóttir gudruno@mbl.is
Sandra Mjöll hefur í mörg horn að líta
sem móðir, eiginkona, vísindamaður og
fyrirlesari. Hún reynir líka að sinna
mörgum áhugamálum sínum en þar á
meðal eru fjallgöngur og útivera.
VIÐTAL
20 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17.6. 2018