Morgunblaðið - 12.07.2018, Side 19

19
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. JÚLÍ 2018
Hítardalur Kýrnar úðuðu í sig fersku og hæfilega röku grængresi. Í næsta nágrenni urðu miklar hamfarir þegar mikið framhlaup varð úr Fagraskógarfjalli í dalnum þeirra á laugardaginn var.
Eggert
Í Gylfaginningu
Snorra Sturlusonar
kemur fram að betra sé
að spyrja „eitt sinn
ófróðlega“ en að ganga
þess lengur dulinn sem
skylt er að vita. Þetta
datt mér í hug þegar ég
heyrði þingmann segja í
útvarpi að þingmenn
megi spyrja eins og
fimm ára börn í von um
að fá útskýringar á
grunnhugtökum.
Auðvitað er enginn alvitur. Sjálfur
spyr ég stundum málflytjendur um at-
riði sem ég tel að kunni að hafa úr-
slitaáhrif. Fram hjá því verður þó
ekki litið að ofangreint hollráð Snorra
byggist á því að menn búi yfir vissri
grundvallarþekkingu og íþyngi öðrum
ekki með spurningum nema nauðsyn
krefji. Útgangspunktur Snorra var sá
að vit væri nauðsynleg forsenda þess
að geta orðið nýtur maður. Þetta hef-
ur reynsla kynslóðanna sýnt og ég
veit ekki til þess að nokkuð hafi
breyst í þeim efnum, en getur verið
að viðmiðin hafi lækkað? Er búið að
„leikskólavæða“ opinbera umræðu á
Íslandi, þar sem tilfinningar hafa
leyst rökhugsun af hólmi og reynslu-
leysi þykir jafnvel æskilegra en
reynsla? Ekki þarf að fjölyrða um
þær hörmungar sem steðja að ef
barnaskapur fær að ráða för. Full-
orðið fólk veit betur en börn af því
það hefur lært af reynslunni. Reynsl-
an hefur verið hinn mikli
lærimeistari mannkyns frá
því sögur hófust. Sá sem
virðir lögmál mannlegrar
reynslu er líklegri til far-
sældar en sá sem brýtur
gegn þeim. Meðan ekkert
hefur breyst í þeim efnum
er varla nokkuð sem rétt-
lætir að einfeldningsháttur
ráði för í skólum, á vinnu-
stöðum og í landsmálum.
Þó má hafa vissar áhyggj-
ur af þróun mála þegar lit-
ið er til þess hvernig
stjórnmálaumræða er iðk-
uð hér á landi, þar sem mörgum virð-
ist tamara að tala um sjálfa sig frem-
ur en málefni, þegar auðveldara er að
leika hlutverk óvita en fulltíða manns,
ef fremur er til vinsælda fallið að vera
fákunnandi en fróður.
Víðtækt framsal lagasetningarvalds
er vafalaust ein helsta ástæða þess að
sumir þingmenn kjósa fremur að sýn-
ast en að vera. Tilvistarkreppan sem
af þessu leiðir birtist m.a. í því að við-
komandi stjórnmálamenn verja meiri
orku í að bregðast við því sem þegar
hefur gerst en að marka stefnu til
framtíðar. Til að ná árangri í stjórn-
málum þurfa menn að vera tilbúnir að
vinna nákvæmnisvinnu, lúslesa laga-
frumvörp og hugsa sjálfstætt. Má
ekki gera þá kröfu til þingmanna eins
og annarra launþega að þeir skili
þeirri vinnu sem þeir hafa skuldbund-
ið sig til að sinna og lesi sér til eftir
þörfum? Stjórnmál eiga að tryggja
stöðugleika, samræðu, samvinnu og
málamiðlun. Þau eru ekki vettvangur
fyrir þá sem eru ófærir um að beita
vitsmunum. Þau eiga ekki að einkenn-
ast af tilfinningaróti, harmakveinum,
uppþotum, þöggunartilburðum eða
röngum sakargiftum.
Í stað þess að vanda til lagasetn-
ingar, stunda málefnalega rökræðu og
vinna þá „leiðinlegu“ vinnu sem slíkt
útheimtir kann að vera freistandi að
setja upp leikþætti og útmála and-
stæðingana sem skrímsli sem ekki sé
hægt að vinna með. Þar sem slík láta-
læti skila sjaldnast áþreifanlegum ár-
angri í formi laga kjósa hagsmuna-
aðilar að endingu að setja kröfur sínar
fram fyrir dómi í nafni nánar skil-
greindra hópa. Dómstólarnir verða
fyrir vikið þátttakendur í stjórnmálum
og fá það hlutverk að marka stefnu.
Það er ekki hlutverk sem dómarar
hafa kosið sér og heldur ekki það
hlutverk sem þeim er ætlað að gegna
samkvæmt stjórnskipun okkar. Til að
leiðrétta þessa slagsíðu þurfa þing-
menn að hætta að tala eins og þeir
séu fimm ára og einbeita sér að því að
vinna þá vinnu sem þeim er ætlað að
inna af hendi í stað þess að íþyngja
öðrum með spurningum um það sem
skylt er að vita.
Eftir Arnar Þór
Jónsson »Er búið að „leikskóla-
væða“ opinbera um-
ræðu á Íslandi, þar sem til-
finningar hafa leyst
rökhugsun af hólmi?
Arnar Þór
Jónsson
Höfundur er héraðsdómari.
Alþingi er ekki leikskóli
Í ódauðlegu meistaraverki Hall-
dórs Laxness, Íslandsklukkunni, er
að finna eftirfarandi orðaskipti milli
Íslendingsins Arnæusar og Þjóð-
verjans Von Úffelen; hefur Dana-
konungur boðið hinum síðarnefnda
og löndum hans Ísland til kaups.
„Arnæus: Hefur minn herra
nokkru sinni siglt undir Ísland?
Von Úffelen: Nei, eða hverju sætir
það?
Arnæus: Minn herra hefur ekki
séð Ísland rísa úr hafi eftir langa og
erfiða siglingu.
Von Úffelen: Ég skil ekki gjörla.
Arnæus: Þar rísa hreggbarin fjöll
úr úfnum sjó og jökultindar slungnir
stormskýjum.
Von Úffelen: Nema hvað.
Arnæus: Ég hef staðið til hlés í
kuggi í sporum þeirra veðurbitnu
sjóræningja af Norvegi, sem lengi
létu undan drífast fyrir veðrum í hafi; uns allt í einu upprís þessi
mynd.
Von Úffelen: Af sjálfu leiðir.
Arnæus: Það er ekki til ægilegri sýn en Ísland sem það rís úr
hafi.
Von Úffelen: Ekki veit ég það.
Arnæus: Við þá sýn eina skilst sú dul að hér voru skrifaðar
mestar bækur í samanlagðri kristni.
Von Úffelen: Þó svo væri.
Arnæus: Ég veit þér skiljið nú að það er ekki hægt að kaupa
Ísland.“
Þetta samtal leitar á hugann, þegar fréttir berast af því, að ís-
lenskir bændur séu teknir að selja bújarðir sínar útlendingum.
Nú þurfum við að flýta okkur að setja lög, er stöðvi þessi við-
skipti.
Eftir Gunnar Björnsson
Höfundur er pastor emeritus.
Á að selja Ísland?
»Nú þurfum
við að flýta
okkur að setja
lög, er stöðvi
þessi viðskipti.
Gunnar
Björnsson