Ljóri - 01.11.1980, Blaðsíða 23

FORNLEIFARANNSÓKNIR
Á STÓRUBORG
Mjöll SnœsdótHr
Austur undir Eyjafjöllum ó bœnum Stóruborg stendur hóll einn mikill úti undir sjó. Brim og
órnar f nógrenninu hafa verið a5 brjóta af honum f fjölda óra. Þefta er gamli bœjarhóllinn ó
Stóruborg. Um 1840 urðu bœndurnir sem þó bjuggu ó Stóruborg a5 fœra bœinn af hólnum , þar
sem hann haf5i sta5i5 lengur en menn mundu og setja hann niöur fjœr sjónum. Nú er hóllinn
gróöurlaus a5 mestu,en þeir sem muna eftir honum ó fyrri hluta þessarar aldar segja aö hann
hafi þó allur verið gróinn.
SíSan ór og brim fóru að ey5a hólinn hafa komið þar f Ijós mikil ummerki um mannabyggö.
Síðustu 20 órin hefur Þórður Tómasson safnvöröur f Skógum fylgst me5 hólnum og bjargað það-
an fjölmörgum munum fró ýmsum öldum, sem brimið hefur rótað fram.
Arið 1972 fletti brimið ofan af kirkjugarði suðaustan f hólnum. Þórður Tómasson kortlagði
það sem þó sóst af garðinum og só þó 80 grafir. f garðinum mótti þó einnig sjó leifar kirkju.
Sumarið 1978 var byrjaður uppgröftur ó vegum Þjóðminjasafnsins ó Stóruborg. Það sumar
var kirkjugarðsstœðið kannað að mestu og allar grafir sem fundust mœldar og teiknaðar. Fund-
ust alls grafir 66 einstaklinga. Með samanburði við kortið fró 1972 er helst að sjó að þœr graf-
ir sem fundust 1978 hafi fœstar verið sýnilegar 1972, en þœr sem sóust 1972 hafi flestar verið
horfnar 1978. Ætti þó fjöldi þeirra er jarðaðir voru f kirkjugarðinum ó Stóruborg að vera yfir
146. Flestar grafirnar sem sóust 1972 voru með kistuleifum, en allflestar er kannaðar voru 1978
voru kistulausar.
Sumarið 1978 var mjög Iftið eftir af kirkjurústinni, en þó mótti sjó hvar kirkjan hafði staðið.
Sumrin 1979 og 1980 fóru fram rannsóknir ó sjólfu bœjarstœðinu. Þar eru miklar leifar húsa
sem hafa verið byggð hvert ofan ó annað. fþeim hluta hólsins sem verið er að rannsaka er búið
að grafa f gegn um 5 byggingarskeið og eru elstu leifamar fró ló.öld. Þar undir eru þó leifar
enn eldri byggðar.
Hlutir eru mjög vel varðveittir f Stóruborg, og hefur fundist bœði mikið af tréhlutum og
vefnaðarleifum. Til marks um þann mikla fjölda muna sem rannsóknin hefur leitt f Ijós, þó voru
skróð rúmlega 500 fundanúmer órið 1979 og hótf ó 9. hundrað sumarið 1980.
Enn er mikið eftir óunnið f Stóruborg og eftir að kanna rústir fró mörgum öldum. Takist að
grafa bœjarrústirnar upp óður en nóttúruöflin nó að tortfma þeim, œttu þœr að gefa okkur geysi-
mikinn fróðleik um breytingar f húsaskipan. Einnig virðast rústirnar f Stóruborg eiga eftir að
gefa okkur mikinn fjölda af hversdagshlutum fró liðnum öldum, hluta sem tœplega eru til annars
staðar.
23