Ljóri - 01.11.1980, Blaðsíða 27

KANNIST ÞIÐ VIÐ
KRÍLUÐ BÖND ?
Elsa E. Guíjónsson
Eftir heimildum veröur at5 œtla a?5 krfluS bönd, sem svo voru nefnd
(sjó 2. mynd), hafi veritS algeng ót5ur fyrr. Voru þau notut5 ó margan
hótt, svo sem f tengsli, stroffur og bolreimar, fil bryddinga og sem
slitbönd innan ó samfellufalda. Svo einkennilega vill þó til a8 sórafó
kríluð bönd hafa vart5veist f ÞjótSminjasafni fslands. Er þar raunar atSeins
vitað um krfluS bönd notuí, ósamt fótofnum böndum og kappmelIut5um
grunnasaumum, f skinnsaumat5a hempuborSa úr svörtu togi, trúlega fró
18. öld. Bor?5ar þessir eru fjórir talsins, tveir samstœtSir, einn stakur
heill og hlufi af öSrum (Þjms. 554 a, b, 4211 og 1005), og gertSi ég
þeim skil f grein minni "Um skinnsaum" f Árbók hins fslenzka fom -
leifgfélags 1964.
AS þvf er segir f fslenzkum þjóShóttum var krflaS ó þremur, fimm,
sjö og jafnvel nfu þóttum, ennfremur aS krfluS bönd séu flöt, en þó
þykkusí f miSju og aS mótt hafi krfla meS mismunandi litum. Ekki er
lýst aSferSinni viS aS krfla, og þar eS œtla mó aS fóir munu nú kunna
hana, skal henni lýst hér f stuttu móli. ASferSina lœrSi ég fyrst hjó
Halldóru Bjarnadóttur (f. 1873) 1959, en nokkrum órum síSar rifjaSi
Elfnborg ASalbjarnardóttir (f. 1912) hana upp meS mér. Þess mó geta
aS lýsing þessi birtist einnig f fyrrnefndri grein minni.
Fyrirsögnin er miSuS viS aS krflaS sé ó sjö þóttum. Búnar eru til sjö
lykkjur, um einn metri ó lengd hver, þœr bundnar saman og festar, til
dœmis viS rúmstuSul eSa hurSarsneril. Or lykkjum þessum fœst um 75 cm
langt band. Þœr eru settar upp ó fingur beggja handa (1. mynd a),
þrjór ó vinstri (ó B, C og D), en fjórar ó hœgri (ó E, F, G og H), og
snúa lófamir aS. Þó er fariS aS krfla.
X Vfsifingri vinstri handar, A, er ósamt þumalfingri sömu handar
brugSiS gegnum lykkjuna B (1. mynd b) og honum síSan stungiS inn f
og krœkt um neSra bandiS ó lykkjunni ó H (1. mynd c). Um leiS og
hendumar eru fœrSar vel f sundur, er lykkjan ó H dregin meS A f gegn-
um lykkjuna ó B og situr eftir ó A (1. mynd d).
27